ژنرال ايوب خان، نخست وزير اسبق پاكستان، در دوره‌ی بحرانی مناقشه‌ی كشورش با هند گفته بود: «مردم ما حاضرند علف بخورند اما بمب هسته‌ای داشته باشند». امروز، بعد از 40 سال هنوزمردم زلزله زده‌ پاكستان علف می‌خورند- البته اگر گيرشان بيايد- در حاليكه چندين سال است كه در روز مليشان، بمب‌های هسته ايی پاكستان در مقابل ژنرال‌ها و دولتمردانی همچون مشرف رژه می‌روند و قدرت نمايی ميكنند تا حافظ «منافع» و «مصالح» ملی و تماميت ارضی پاكستان(بخوانيد حكومت پاكستان) باشند. در زلزله‌‌ منطقه كشمير و مظفرآباد پاكستان بيش از 45 هزار نفر جان باختند و چندين ميليون انسان ساكن حلبی آبادها آواره شدند. بمب اتم نه نان شد و نه مسكن برای مردم پاكستان اما ابزاری شد برای تقابل با هندوستان و جلب حمايت امريكا از دولت‌هائی كه اين سلاح را با سياست هند ستيزی در اختيار داشته و دارند. داستان، درايرا نيز همان داستان است.
سال 1369 در زلزله‌ رودبار بيش از 50 هزار انسان قربانی شدند. سال 1382 زلزله، شهر بم را با خاك يكسان كرد و بيش از 40 هزار نفر كشته برجای گذاشت. بازهم تكرار خواهد شد. نه يك بار، كه دهها بار. خانه‌های خشت و گلی بر سر مردم ويران خواهد شد و سرنوشت كودكان‌بی‌سرپرست و زنان جوان همان خواهد شد كه در بم شد. بمب اتم نه خانه می‌شود و نه سرپناه. نه كار می‌شود و نه نان! اين دوره تبليغاتی نيز می‌گذرد. حتی اگر حاصل آن قبول جهانی توليد سلاح اتمی درايران هم باشد، اين بمب نه نان می‌شود و نه آب، نه قدرت و نه ضامن ادامه قدرت و حكومت.

معلمان قديمی می‌گويند: فهم سؤال، نصف جواب است.
در قضايای هسته‌ای ايران نيز بر سر نحوه طرح مسئله و چينش پيشينه تاريخی و آرايش وضعيت كنونی و خلاصه اينكه «دعوای اصلی سر چيست» بحثهای زيادی صورت گرفته است. برخی گفته‌اند اين تصميم مشترك زورمندان مسلط بر جهان برای محروم ساختن يك ملت از حق طبيعی خود است، تصميمی ظالمانه كه بايد به هر ترتيب در مقابل آن ايستاد. برخی ديگر هم اين وضعيت را ناشی از هراس جامعه جهانی از احتمال ساخته شدن بمب اتمی در ايران می‌دانند، بمبی كه در صورت توليد می‌تواند در سطح منطقه و حتی فراتر از آن بسياری از موازنه‌های قدرت را برهم زند و باعث ناامنی و بی‌ثباتی شود. الگوی سومی هم برای طرح مسئله هست كه لايه امنيتی و سياسی ماجرا را جدی نمی‌گيرد و همه منازعه را به رقابت برای فرادستی در كسب و دارندگی انرژی‌های جديد متوجه می‌سازد و دعوای هسته‌ای را دعوای انرژی می‌داند.
من تصور می‌كنم كه دعوای اصلی نهفته در پشت درگيری‌های هسته‌ای ايران كه متأسفانه به جاهای باريك كشيده و ايران را در مقابل يك اجماع جهانی قرار داده است، نه تصميم نظام سلطه جهانی برای محروم ساختن ايران از حقوق هسته‌ای خود است و نه جلوگيری از ساخته شدن يك بمب اتمی كه ممكن است امنيت جهان را به خطر بيندازد. بحث چيز ديگری است، اما به زبانهای ديگر بيان می‌شود.
دعوای اصلی، به نظر من، در اينجاست: ايران تكنولوژی هسته‌ای را و اساسا هر امتياز ديگر ملی را، «در جهان» می‌خواهد يا «بر جهان»؟ يعنی خود را به عنوان جزئی از جامعه درهم فشرده جهانی پذيرفته و می‌خواهد از تكنولوژی هسته‌ای و ديگر مزايای زيست جهانی بهره‌مند شود يا می‌خواهد به برتری‌ها و امكانات يا - اينطور بگوييم - ابزارها و تسليحاتی دست يابد كه بعد بتواند در مقابل ديگران بايستد و در نظم جديد و رو به ثبات جهان اخلال ايجاد كند.
ريشه ذهنی قضيه هم به نظرم - به طور خلاصه - به آن بخش از واقعه يازده سپتامبر برمی‌گردد كه بنيادگرايان يعنی بزرگترين چالش‌گران نظم نوين جهانی، با ابزارهايی به جنگ جهان برخاستند كه طبق سازوكارهای همين نظم نوين جهانی در اختيار ايشان قرار گرفته بود. رهبران جهان نمی‌خواهند اين واقعه تكرار شود.
مشكل ايران هم همين است، و به نظرم اين حل نخواهد شد تا ايران انتخاب نهايی خود را برگزيند: در جهان است يا بر حهان؟ ايرانی كه ايرانيان (دولت و ملت) می‌خواهند، «سهم شايسته اين ملت از دنيا»ست يا نجات دهنده بشريت و «منادی نهايی رستگاری در جهان»؟ و عجيب است كه اين می‌شود دقيقا دو تلقی خاتمی و احمدی نژاد از جهان، و از نسبت ايران با جهان!
( اين بخشی از سلسله مقالات دنباله داری است كه در اين زمينه در وبلاگ و يا سايت الپر منتشر می‌شود. البته اين كه سوژه‌ای را دنباله دار نوشتن صحيح است يا نيست و لطمه به پيگيری يك انديشه می‌زند و يا نه، به سليقه گرداننده اين وبلاگ يا سايت بر می‌گردد، اما، با توجه به مجموعه شرايطی كه برای اينترنت درايران بوجود آورده اند و وقت و حوصله كم خوانندگان مطالب اينترنتی و يا حتی چاپی، ما زياد اين شيوه را نمی پسنديم. اين توضيح را به اين دليل داديم كه يادآوری كنيم، آنچه را خوانديد بخشی از يك مقاله دنباله داراست و از نظر من جان كلام هم در همين بخش گفته شده است.‌بی‌نياز به شمارهای پيش و يا شماره‌های بعد.)