پيک هفته

   

پيک نت

پيوندهای پيک بايگانی پيک

hafteh@peiknet.com

 

    hafteh@peiknet.com

 

پيک هفته

در رابطه با پيک هفته


 

 

 
 


58 سال پیش
سرورمهکامه
سخنران اولین کنگره
شاعران و نویسندگان ایران
و.  سهیل آصفی

 

بانو سرور مهکامه (سرور الدوله محصص) در یک هزار و دویست و هشتاد و هفت خورشیدی بر خشت این جهان افتاد. در خانواده ای روئید و بالید که در شهر لاهیجان (گیلان) شهرت و محبوبیت فراوانی داشتند. هم از این روست که در همان اوان کودکی با علم و ادب خو می گیرد و در آستانه نوجوانی و جوانی در شمار زنان عدالت لخواه ایران تکاپوی خود را آغاز می کند. نه سال بیش نداشته که چند هزار بیت از اشعار بزرگان ادب به ویژه اشعار حماسی پیر توس، پندیات سعدی،غزلیات حافظ شیراز،مثنوی مولوی و رباعیات حکیم عمر خیام نیشابوری را در گلشن در خاطر حفظ کرده است. از ده سالگی سرودن شعر را آغاز می کند .اشعاری که به شکل جسته گریخته در برخی مطبوعات آن روزگار گیلان به چاپ رسیده است. یک هزار و سیصد و پنج خورشیدیست که والدین سرور مهکامه بدرود حیات می گویند و وی به اتفاق سایر اعضا خانواده عازم رشت می شود. در رشت است که محصص ریاست آموزشگاه جدید التاسیس "اکابر نسوان" را بر عهده می گیرد. ایران می رود تا پوست بیاندازد. نوسان میان آهنگ کهنه سنت و نوای تازه مدرنیسم زنان ایرانی را  در گیرودار حال و هوای خود دارد. یک سو همسایه شمالی است که نظام شوراها در آن برپاست و دیگر سو سیستمی استبدادی که ناگزیر به کنار آمدن با جوانه های مدرنیزم است.  اولین دبیرستان دختران به نام "دارالمعلمات " در شهر رشت تاسیس می شود. تدریس کلاس های ادبی "دارالمعلمات" به بانو محصص واگذار می شود. او تا اواخر سال یک هزار و سیصد و هشت خورشیدی در شهر رشت اشتغال داشته و پس از پیوند زناشویی است که از کار فرهنگی کناره گرفته و راهی پایتخت می شود. فصل ،اما فصل خوشی نیست برای این زن پیشروی ایرانی. در پاییز ۱۳۱۷ است که همسر جوان خانم محصص با عارضه قلبی جهان را بدرود می گوید و سه پسر و یک دختر، یادگار این عشق بر جای می ماند. در چنین حال و هوایی است که هنرمند برجسته ای چون اردشیر محصص در دامان او پرورش می یابد. بانو محصص به رشت بازگشته و ریاست دبیرستان "فروغ دختران" رشت( مدرسه اناثیه سابق امریکایی) را بر عهده می گیرد. او در 1313 در مسابقه انجمن ادبی ایران در جشن هزار ساله فردوسی شرکت می کند. اما حضور سرور مهکامه محصص در کنار تنی چند از برجسته ترین چهره های فرهنگی ایران چون زنده یادان فاطمه سیاح، عبدالحسن نوشین، احسان طبری، پرویز ناتل خانلری، محمد علی افراشته و... در اولین کنگره شاعران و نویسندگان ایرانی که بر حسب ابتکار هیات مدیره انجمن روابط فرهنگی ایران و اتحاد جماهیر شوروی(وکس) ، به همت کمیسیون ادبی این انجمن در 1325 خورشیدی در ایران برگزار شد حائز اهمیت است. اولین گردهمایی سازمان یافته روشنفکران لائیک ایران در چیزی بیش از نیم قرن پیش سنگ بنایی شد تا سالها پس از آن "کانون نویسندگان ایران" با پشتوانه اندیشگی و تجربیات فرهنگی افراد مذکور  و پیگیری های افرادی چون م.الف به آذین و زنده یادان احمد شاملو ، دکتر غلامحسین ساعدی و... پی ریخته شود. آنگونه که در کتاب "اولین کنگره شاعران و نویسندگان ایران" منتشره در سال 1326 خورشیدی روایت شده است، بانو محصص سخنان خود در این نشست تاریخی را اینگونه آغاز می کند: « هر کس از کنگره شعر و ادب شادان است  / کاین پی دوستی شوروی و ایران است. وه چه خوش گفت بما اله علم و ادب  / میزبانم عجم و شورویم مهمان است / سایه گستر شده ز همسایه خوب / که کنون خانه فرهنگ چنین رخشانست.... / هست مهکامه اگر سرور نسوان چه عجب / کاو اولین شاعر شیرین سخن ایران است!» این بانوی آوانگارد ایرانی سپس تاریخچه ادبیات ایران را که به شعر در آورده بوده برای شاعران و نویسندگان ایرانی و مهمانان فرهنگی از اتحاد جماهیر شوروی قرائت کرده که مورد استقبال حاضرین قرار می گیرد.