از جمع فعالان و حاضران جنبش ملی دهه سی انگشت شماراني هنوز در صحنه باقی مانده‌اند. از ميان مليون و مذهبيون بيشتر و از جمع توده‌ايها، كه چپ ديگری را از آن دوران نمي‌توان شمارش كرد كمتر. اين حاصل جمع، هم ناشی از سن و سالي‌است كه بر همه گذشته و هم نتيجه تلفاتی است كه توده‌ايهای نسل دهه سی در جريان حوادث دهه شصت دادند. نام‌آوران و نام‌دارانی ديگر در صحنه نيستند و انگشت شمارانی كه باقی مانده‌اند، همچنان در محاق سانسور و كنترل امنيتی.  در اين حصار نيز، در مقايسه با مليون و مذهبيون ملی، محروميت همچنان بر توده‌ايها و چپ‌های غير مذهبی سنگينی مي‌كند.

در فراز و فرودهای شش سال گذشته، همه اين باقي‌ماندگان، هريك به فراخور اطلاع و آگاهی، حضور در حوادث و فضائی كه برايشان در مطبوعات وجود داشته حرف و سخنی گفته‌اند و منتشر كرده‌اند. گاه بعنوان خاطره و گاه بصورت گفتگو مصاحبه؛ و در سرجمع اين انتشارات و گفتگوها، نقطه پرگال تجربه و هشدارباش‌ها بر محور كودتای بيست و هشتم مرداد مي‌چرخيده‌ و بيم از تكرار دوباره آن در شكل و شمايلی ديگر.

طی نيم دهه اخير، نسل زخم خورده‌ای پا به ميدان گذاشته، كه با دهه سی و جنبش ملی ايران در آن سال‌ها يا با واسطه و يا بی واسطه آشنا شده است. از دهان آنها شنيده و يا از قلم آن‌ها حوادث را خوانده‌است.

اينها نيز با ارتجاع مذهبی درگيرند، همانگونه كه نيروهای مترقی دهه سی با آن درگير بودند؛ با توطئه‌های بيت رهبری و بخش‌هائی از نيروهای نظامی و فرماندهان آن درگيرند، همانگونه كه نسل دهه سی با توطئه‌های دربار شاهنشاهی و نيروهای نظامی وابسته با آن درگير بودند؛ مبارزان دهه سی اعم از مذهبي و ملی و غير مذهبی با مخالفان و خائنين بازمانده انقلاب مشروطيت و هموار كنندگان جاده قدرت رضاخان ميرپنج درگير بودند؛ نسل زخم خورده نيم دهه اخير نيز با ياران به ثروت و قدرت دست يافته و پشت به آرمان كرده دوران پيش و پس از انقلاب درگيرند...

مطبوعات تريبون اين نبرد است  همانگونه كه در دهه سی چنين بود. چهره‌ها و قلم‌ها در دو جبهه، اين نبرد را بازتاب مي‌دهند. همانگونه كه در دهه سی و جنبش ملی چنين بود. در آن دهه دكتر حسين فاطمی در مقابله با احمد دهقان سرمقاله‌های روزنامه “باختر امروز“ را مي‌نوشت و از جنبش ملی دفاع مي‌كرد و سيد نابكاری بنام “ميراشرافي“ در روزنامه‌“آتش“ نفت بر حريق كودتا مي‌پاشيد. در نيم دهه اخير سعيد حجاريان در كسوت روزنامه نگار به صحنه بازگشته و آب بر آتشی مي‌پاشد كه حسين شريعتمداری در روزنامه كيهان برپا مي‌كند. حيرت آور آنكه هم حسين فاطمی را به گلوله بستند و هم سعيد حجاريان را. هم او از مرگ جست و تا دم آخر متكی به عصا راه رفت و هم حجاريان نيمه فلج بر صندلی چرخدار به راهش ادامه مي‌دهد. اين مشتی از خروار است.

دو نسل از رهبران و روزنامه نگاران: مبارزان و رهبراني كه روزنامه نگار شدند و سياست و مبارزه را با قلم ادامه دادند و روزنامه‌نگاراني كه مشق سياست و مبارزه را ابتدا در روزنامه‌ها نوشتند..

سرگذشت مطبوعات يكصد سال اخير ايران، هرگز جدا از سرگذشت انقلاب مشروطه، جنبش‌‌ملی و خيزهای انقلابی نبوده‌است؛ حتی “ميرجعفرپيشه وري“ رهبری حكومت خودمختار آذربايجان نيز مديرمسئول و سرمقاله نويس خوش قلم روزنامه “آژير“ بود. همچنان كه سيدضياء انگليسی، رهبر پشت صحنه كودتای بيست و نهم اسفند و روی كار آمدن رضاخان هم مشق سياست را ابتدا از روزنامه‌ها شروع كرد. اين سيل قلمی كه اكنون و در نيم دهه اخير مطبوعات را با خود برده، سرچشمه‌‌ای خشك نشدنی دارد: قريحه سياسی و ذوق روزنامه‌نگاري مردم ايران.

اين نبرد را بازتابی هم در مهاجرت هست؟ دركي از آنچه آنجا مي‌گذرد، دراينجا وجود دارد؟

مي‌نشينند و بر مي‌خيزند، اما وقتی با خانه و زادگاه خويش بيگانه‌اند زحمت خود مي‌افزايند. كاروان در آنجا مي‌رود و در اينجا در گل مي‌نشيند. توفانی در فنجان و اقيانوسی در تلاطم.!

سه شنبه سوم اردبيهشت 1381

مذاكره با امريكا و برقراری احتمالی مناسبات عادی ديپلماتيك بين دو كشور به لقمه‌ای تبديل شده كه از چند سو برای برداشتن و به دهان گذاشتن آن دست دراز شده‌است و همين خود بر معضل روابط و مذاكرات عادي- چه به نتيجه برسد و چه نرسد- چه ادامه آن لازم باشد و چه نباشد- افزوده است. هر يك از اين دست ‌ها به تنه پرقدرتی در هرم حاكميت وصل است و هر يك از اين تنه‌ها مي‌كوشد اين روابط را در انحصار خود گرفته و بسود تقويت موقعيت خويش از آن بهره‌برداری كند و درعين حال بازار شعار هم گرم نگهداشته شود: حكومت با شعار!

ماجرای مذاكرات غير علنی و باندی با امريكا كه بقول روزنامه بنيان به نهنگی مي‌ماند كه هنوز تنه‌اش از آب بيرون نيآمده، مستقيما متاثر از همين شرايط است.

مجلس شورای اسلامی بسيار شايق است بداند آن پشت چه گذشته و چه مي‌گذرد. انتظار به حق مجلس برای واگذاری بحث پيرامون تجديد مناسبات ديپلماتيك با امريكا با موانع جدی روبرو است و از روی سر آن تصميم مي‌گيرند. به همين دليل مجلس و نمايندگان آن، خود نه تنها دستی در اين ماجرا ندارند بلكه مثل بقيه مردم مي‌خواهند بدانند چه مي‌گذرد و به همين دليل هم به جمع افشاگران اندك اطلاعات پشت صحنه پيوسته‌اند!

دولت به مفهوم قوه مجريه و سياستگذار، نه تنها تصميم و برنامه واحدی در اين زمينه ندارد و يا اگر دارد اعلام نمي‌كند، بلكه اگر برخی اعضای آن در جريان برخی مسائل پشت پرده هم باشند اجازه بيان آن را در هيات دولت ندارند و حاضر به حضور در مجلس و يا پاسخ به سئوالات مشخص مجلس در اين ارتباط هم نيستند.

مجمع تشخيص مصلحت مي‌گويد ما در جريان تلاش‌ برای گفتگو و مذاكره با امريكا نيستيم، اما رئيس آن نه تنها مذاكرات را نهی و تكذيب نمي‌كند، بلكه مدعی است كه در زمان رياست جمهوری وی مناسبات در سطوح اقتصادی و فرهنگی خوب پيش مي‌رفت و اگر فشارهای سياسی مطبوعات نبود، در سطح سياسی هم پيشرفت مي‌كرد. در همين مجمع ستون‌ هائی كه سقف اين مجمع روی آن‌ها استوار است همچنان بر طبل مخالفت با مذاكرات مي‌كوبند تا شرايط مطلوب آنها برای گفتگوی مستقيم خودشان فراهم آيد.

مطبوعات نيز خود را به هر آب و آتشی مي‌زنند تا بدانند آن پشت چه ميگذرد و چه مقدار از آنچه را مي‌شنوند و مي‌دانند اجازه انتشار دارند.

بنابراين، از ماجراهای پشت پرده قبرس و كميته 6 نفره وزارت خارجه، مجلس بی خبر است و در جريان نيست و نقشی در مذاكرات ندارد، دولت نيز بي‌اطلاع است و انكار مي‌كند، مجمع تشخيص مصلحت نيز تكذيب مي‌كند و مخالف است و قوه قضائيه هم كه علي‌الظاهر نبايد در اين امور دخالت كند و نقشی داشته باشد و تاكنون هم نه تائيد كرده و نه تكذيب. به اين ترتيب، همه سئوالات و نگاه‌ها به يك نقطه بر مي‌گردد: نهاد رهبري!

در حقيقت آنكه بايد به سئوالات مربوط به قبرس و كميته 6 نفره وزارت خارجه پاسخ بدهد اين نهاد و شخص رهبر است، كه سه وزير در دو كابينه خاتمی با جلب نظر وی و پذيرش دخالت او در امور اين سه وزارتخانه انتخاب ‌شدند: وزارت خارجه، وزارت اطلاعات و امنيت و وزارت ارشاد اسلامي.

وقتی همه نهادهای قانونی كشور يا بي‌اطلاع از مذاكره و تلاش برای گفتگو با امريكا هستند و يا منكر اطلاعات خويش در اين ارتباط مي‌شوند، چه نهاد ديگری برای سئوال باقی مي‌ماند، جز همان نهادی كه مدعی تعيين سياست ‌هاي استراتژيك خارجی جمهوری اسلامی است؟

كسی مخالف آن نيست كه همه نهادهای ياد شده در بالا و حتي نهاد رهبری در تعيين چارچوب مذاكرات و روابط با امريكا و يا هر كشور ديگری شركت كنند و مطبوعات نيز در باره آن بنويسند و نظرات مستقيم مردم را هم منتشر كنند. اين مطلوب‌ترين روش است، اما مشكل اينجاست كه مي‌خواهند بازي را در تاريكی ادامه بدهند و اتفاقا هميشه هم كلاه در تاريكی بر سر ملت ايران رفته‌است!

توضيح در موردبايگانی پيك

يادآور ميشويم مشكل مربوط به بايگانی پيك برطرف گرديده و اكنون همه صفحات شماره های قبل پيك از طريق بايگانی قابل مشاهده است