از جمع فعالان و حاضران جنبش ملی دهه سی انگشت شماراني هنوز در صحنه باقی مانده‌اند. از ميان مليون و مذهبيون بيشتر و از جمع توده‌ايها، كه چپ ديگری را از آن دوران نمي‌توان شمارش كرد كمتر. اين حاصل جمع، هم ناشی از سن و سالي‌است كه بر همه گذشته و هم نتيجه تلفاتی است كه توده‌ايهای نسل دهه سی در جريان حوادث دهه شصت دادند. نام‌آوران و نام‌دارانی ديگر در صحنه نيستند و انگشت شمارانی كه باقی مانده‌اند، همچنان در محاق سانسور و كنترل امنيتی.  در اين حصار نيز، در مقايسه با مليون و مذهبيون ملی، محروميت همچنان بر توده‌ايها و چپ‌های غير مذهبی سنگينی مي‌كند.

در فراز و فرودهای شش سال گذشته، همه اين باقي‌ماندگان، هريك به فراخور اطلاع و آگاهی، حضور در حوادث و فضائی كه برايشان در مطبوعات وجود داشته حرف و سخنی گفته‌اند و منتشر كرده‌اند. گاه بعنوان خاطره و گاه بصورت گفتگو مصاحبه؛ و در سرجمع اين انتشارات و گفتگوها، نقطه پرگال تجربه و هشدارباش‌ها بر محور كودتای بيست و هشتم مرداد مي‌چرخيده‌ و بيم از تكرار دوباره آن در شكل و شمايلی ديگر.

طی نيم دهه اخير، نسل زخم خورده‌ای پا به ميدان گذاشته، كه با دهه سی و جنبش ملی ايران در آن سال‌ها يا با واسطه و يا بی واسطه آشنا شده است. از دهان آنها شنيده و يا از قلم آن‌ها حوادث را خوانده‌است.

اينها نيز با ارتجاع مذهبی درگيرند، همانگونه كه نيروهای مترقی دهه سی با آن درگير بودند؛ با توطئه‌های بيت رهبری و بخش‌هائی از نيروهای نظامی و فرماندهان آن درگيرند، همانگونه كه نسل دهه سی با توطئه‌های دربار شاهنشاهی و نيروهای نظامی وابسته با آن درگير بودند؛ مبارزان دهه سی اعم از مذهبي و ملی و غير مذهبی با مخالفان و خائنين بازمانده انقلاب مشروطيت و هموار كنندگان جاده قدرت رضاخان ميرپنج درگير بودند؛ نسل زخم خورده نيم دهه اخير نيز با ياران به ثروت و قدرت دست يافته و پشت به آرمان كرده دوران پيش و پس از انقلاب درگيرند...

مطبوعات تريبون اين نبرد است  همانگونه كه در دهه سی چنين بود. چهره‌ها و قلم‌ها در دو جبهه، اين نبرد را بازتاب مي‌دهند. همانگونه كه در دهه سی و جنبش ملی چنين بود. در آن دهه دكتر حسين فاطمی در مقابله با احمد دهقان سرمقاله‌های روزنامه “باختر امروز“ را مي‌نوشت و از جنبش ملی دفاع مي‌كرد و سيد نابكاری بنام “ميراشرافي“ در روزنامه‌“آتش“ نفت بر حريق كودتا مي‌پاشيد. در نيم دهه اخير سعيد حجاريان در كسوت روزنامه نگار به صحنه بازگشته و آب بر آتشی مي‌پاشد كه حسين شريعتمداری در روزنامه كيهان برپا مي‌كند. حيرت آور آنكه هم حسين فاطمی را به گلوله بستند و هم سعيد حجاريان را. هم او از مرگ جست و تا دم آخر متكی به عصا راه رفت و هم حجاريان نيمه فلج بر صندلی چرخدار به راهش ادامه مي‌دهد. اين مشتی از خروار است.

دو نسل از رهبران و روزنامه نگاران: مبارزان و رهبراني كه روزنامه نگار شدند و سياست و مبارزه را با قلم ادامه دادند و روزنامه‌نگاراني كه مشق سياست و مبارزه را ابتدا در روزنامه‌ها نوشتند..

سرگذشت مطبوعات يكصد سال اخير ايران، هرگز جدا از سرگذشت انقلاب مشروطه، جنبش‌‌ملی و خيزهای انقلابی نبوده‌است؛ حتی “ميرجعفرپيشه وري“ رهبری حكومت خودمختار آذربايجان نيز مديرمسئول و سرمقاله نويس خوش قلم روزنامه “آژير“ بود. همچنان كه سيدضياء انگليسی، رهبر پشت صحنه كودتای بيست و نهم اسفند و روی كار آمدن رضاخان هم مشق سياست را ابتدا از روزنامه‌ها شروع كرد. اين سيل قلمی كه اكنون و در نيم دهه اخير مطبوعات را با خود برده، سرچشمه‌‌ای خشك نشدنی دارد: قريحه سياسی و ذوق روزنامه‌نگاري مردم ايران.

اين نبرد را بازتابی هم در مهاجرت هست؟ دركي از آنچه آنجا مي‌گذرد، دراينجا وجود دارد؟

مي‌نشينند و بر مي‌خيزند، اما وقتی با خانه و زادگاه خويش بيگانه‌اند زحمت خود مي‌افزايند. كاروان در آنجا مي‌رود و در اينجا در گل مي‌نشيند. توفانی در فنجان و اقيانوسی در تلاطم.!

پنج شنبه پنجم اردبيهشت 1381

سرهنگ زيبائی، بازجو و شكنجه گر‌ 28 مردادی در زير زمين ‌خانه‌اش يك زندان اختصاصی با ابزار و ادوات شكنجه داشت. بازنشسته شده و اغلب در خانه‌ ييلاقي‌اش در شهر دماوند زنگی مي‌كرد، اما برای گريز از “خودبيگانگي“ دوران بازنشستگی و بر حسب “ترك عادت موجب مرض است“ يك اتاق كار اختصاصي در زير زمين خانه‌اش در خيابان بهار درست كرده بود. ارتشبد فردوست، دوست و مشاور اختصاصی شاه هم در زير زمين خانه ‌اش در خيابان وصال شيرازی ( در يكی از كوچه‌های بن‌بست مقابل انجمن فرهنگی ايران و شوروی سابق) يك زندان اختصاصی داشت.

كشف اين دو خانه و اين دو زير زمين از جمله اخبار داغ روزها و هفته‌های اول پيروزی انقلاب بود.

نقل است كه يكبار، در آن كشاكشی كه ابوالحسن بني‌صدر با آيت‌الله بهشتی و معرفی نخست وزير و ماجراهای داغ آن دوران داشت، وقتی پسر ملاي همدان(اصطلاحی كه آيت‌ الله خمينی، با اشاره به شجره روحانی بني‌صدر در باره او بكار مي‌برد) با بد دهنی در باره رقبای روحاني‌ اش در حزب جمهوری اسلامی سخن گفت (شيوه متداول بني‌صدر هنگام صحبت از ديگرانی كه با آنها خوب نيست) آيت‌الله خميني او را تهديد كرد كه: دستور مي‌دهم همينجا، در زير زمين خانه‌‌ (خانه آيت‌الله خمينی در جماران) حبست كنند!

آيت‌الله خمينی تهديد كرد، اما بعدها ديگران اين تهديد را عملی كردند. اگر انقلاب دو زير زمين خانه را در خانه‌های فردوست و زيبائی كشف كرد مطبوعات همين چند سال‌اخير دهها نمونه‌اش را كشف كردند. زير زمين‌های اختصاصی، برای بازجوئي‌های اختصاصی يك فصل بلند و خونين از تاريخ دو دهه اخير ايران است، چنان كه تا روزنامه‌نگار، وكيل، كاريكاتوريست، وزير و يا سياستمداری ناپديد مي‌شود همه نگران مي‌شود كه مبادا كارش به زير زمين‌ها كشانده شود. بگذريم از اينكه زندان‌هاي موجود در پادگان‌های سپاهی و نظامی هم، همان زير زمين‌های بيرون از پادگان‌هاست!

اينگونه‌است كه زندان زير زمينی، مخوف تر از زندان روی زمين است. همانگونه كه باج‌خواهی و گردنه بندی بدتر از رشوه خواری است، چرا كه با رشوه خواری لااقل كاری انجام مي‌شود، كه در باج خواهی و گردنه بندی، كاری كه انجام نمي‌شود هيچ، جان هم گاه با آن مي‌رود! همينگونه ‌است تفاوت معامله روباز و علنی با جيب‌بري. در اولی جيب و گوش مشتری را مي‌برند اما بالاخره يك چيزی در دست او مي‌ماند، كه در جيب‌ بری پول مي‌رود اما چيزی دست آنكه جيبش خالی شده نمي‌ماند.

حكايت معامله زير ميزی هم چيزيست مشابه جيب بري. بدين معنا كه دو نفر يواشكی عليه منافع يك و يا چند نفر با هم معامله مي‌كنند و سر آنها كلاه مي‌گذارند. اين معامله زير ميزی آنگاه كه با فرار از ماليات و مقررات دولتی و حكومتی انجام مي‌شود، سر يك ملت كلاه گذاشته مي‌شود. كلاه بزرگی كه اكنون سال‌هاست، هر ساله به قيمت چندين و چند ميليارد سر مردم ايران گذاشته مي‌شود.

به آن زندان‌های زير زمينی و اين معاملات زير ميزی، اكنون مذاكرات زير ميزی هم اضافه شده‌است، نه در مناسبات داخلی كه دو دهه اينگونه بوده، بلكه در يكی از بزنگاه‌های تاريخی و در جريان مذاكره با طرفی كه مي‌گويند مي‌خواهد سرمان كلاه بگذارد: امريكا!

مي‌گويند راست نمي‌گويد، كلاه بردار است، مي‌خواهد نفتمان را همراه با استقلالمان ببرد، دينمان را ببرد، اسلام را ببرد، خوی شيطانی دارد، چپاولگر است و...

حق نيست مردم بپرسند: با چنين شيادی چرا معامله زير ميزی مي‌كنيد؟ چرا دست‌هايتان را از زير ميز بيرون نمي‌آوريد تا ببينيم چه مي‌دهيد؟ چرا مي‌دهيد“ و چه مي‌خواهيد بخريد و بگيريد؟ و آن طرف چه مي‌دهد؟ چه مي‌گيرد“ چه مي‌خواهد؟

اين همان حكايتی است كه در زير زمين ‌های اختصاصی مي‌گذرد. اگر سند و مدركی محكمه پسند باشد، چه نيازی به بردن طرف به زير زمين است؟

در مذاكره و معامله سياسی هم اگر سند و مدركی دال بر ضرورت، حقانيت و حفظ منافع ملی وجود داشته باشد، ديگر چه نيازی به مذاكره زير ميزی است؟

توضيح در موردبايگانی پيك

يادآور ميشويم مشكل مربوط به بايگانی پيك برطرف گرديده و اكنون همه صفحات شماره های قبل پيك از طريق بايگانی قابل مشاهده است