|
شاهرخ مسكوب، شاهنامه شناس نامی ايران و مترجم سوفكل و آشيل،
در اين هفته چشم بر جهان بربست. دوراين ميهن و در يكی از
بيمارستانی‌های پاريس.
كتاب "مقدمه‌ای بر رستم و اسفنديار" شاهرخ مسكوب مشهورترين و
درعين حال علمی ترين كار تحقيقی او روی شاهنشامه بود. يادگاری
بازمانده از دوران زندان پس از كودتای 28 مرداد و كلاس‌های
شاهنامه شناسی او برای توده ايهای به زندان افتاده.
مسكوب كه در سن 80 سالگی بدرود حيات گفت، در سال 1304 در تهران
به دنيا آمده بود و چند سالی پس از انقلاب بهمن و در اوج ستيز
حكومتی با "شاهنامه" و "فردوسی" كه ارتجاع مذهبی آن را "لعنت
نامه" می‌ناميد و تصور می‌كرد شاهنامه يعنی رضاخان پرستی از
ايران رخت بر بست و مقيم پاريس شد. "سوگ سياوش" از ديگر آثار
تحقيقی مسكوب روی شاهنامه بود.
شماری از هم بندان و شاگردان كلاس شاهنامه مسكوب در زندان‌های
قزل قلعه و قصر، خود بعدها به جمع شاهنامه شناسان و حتی محققان
شعر ايران و يا شاعرانی صاحب نام شدند. در سالهای اقامت در
پاريس، به دلائلی كه برای آشنايان و شاگردان قديمی او معلوم
نيست سلسله مطالبی را در نفی مبارزات سياسی دوران جوانی خويش
نوشت كه موجب تاثر اغلب اين آشنايان و شاگردانش شد. پيرانه سر
به نفی جوانی خويش پرداخت و اين مايه شگفتی شد، چرا كه آن
گذشته شناسنامه معتبر مسكوب بود. كس ندانست كه اين نفی گذشته
ناشی از فروپاشی اتحاد شوروی بود و يا چهره‌ای كه جمهوری
اسلامی در نفی ارزش‌های ايران كهن از خويش نشان داد و او نيز
می‌پنداشت اين حزب از همان ابتدا نبايد از جمهوری اسلامی دفاع
می‌كرد. شايد پس از ايران بويژه در دورانی كه دستگاه عريض و
طول امنيتی- فرهنگی دربار شاهنشاهی اجازه نفس كشيدن ادبی و
هنری به امثال مسكوب نمی داد و شاهنامه شناسان بايد شاه پرست
می‌بودند، وی در اتحاد شوروی و بويژه تاجيكستان مشهورترين محقق
شاهنامه بود. نه تنها عبدالحسين نوشين، كه فرج الله ميزانی
(جوانشير) نيز در كارهای تحقيق خود روی شاهنامه به نيكی از
شاهرخ مسكوب ياد كرده اند. ياران روزگار جوانی شاهرخ مسكوب!
دو اثر "درباره سياست و فرهنگ" با عنوان "كارنامه نا تمام" و
همچنين "هويت ايرانی و زبان فارسی" نيز از يادگارهای مسكوب است.
همچنان كه ترجمه سه
تراژدی سوفوكل در مجموعه‌ای با عنوان "افسانه‌های تبای" و يا
"پرومته
در زنجير"،
اثر آشيل.
مسكوب نيز در جمهوری اسلامی به حاشيه رانده شد تا امثال حداد
عادل سمبل فرهنگ و انقلاب فرهنگی درايران شوند! قرار است پيكر
زنده ياد مسكوب به ايران منتقل شود اما هنوز معلوم نيست كه او
در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاك ايران سپرده خواهد شد و يا
در گورستان "امام زاده طاهر"، كه اين دومی را حاكميت بيم دارد
دومين گورستان ظهيرالدوله در تهران شود! |
