|
حکومت از
تصميم ترکيه برای حمله به کردستان عراق خوشحال است، چرا که اگر
آمريکا به ترکيه اجازه حمله بدهد عملا کردها از زير چتر حمايتی
آمريکا بيرون خواهند آمد و دراينصورت دست حکومت برای تحريکات
در کردستان عراق باز می شود.
اگر آمريکا
با حمله ترکيه مخالفت کند روابط ترکيه و آمريکا آسيب خواهد
ديد و اين همان انتظاری است که ايران طی سالهای اخير با بستن
قراردادهای بزرگ در زمينه نفت و گاز با ترکيه آنهم بدون
برگزاری مناقصه تلاش داشته تا حدودی به آن دست پيدا کند.
طی سالهای
اخير ترکيه نه تنها متحد آمريکا و ناتو در منطقه بوده است
بلکه علی رغم مسلمان بودن مردم آن بعنوان شريک استراتژيک
اسراييل ايفای نقش کرده است. همکاری اسراييل با ترکيه در
دستگيری اوجالان رهبر پ کا کا، ناپديد شدن و انتقال عسگری مقام
عاليرتبه هسته ای ايران از ترکيه به غرب، بازرسی و توقيف
پروازهای ايرانی مشکوک به کمک رسانی به حزب الله لبنان و حماس
که از فضای هوايی ترکيه قصد عبور داشته اند، حضور جنگنده های
آمريکا و اسراييل در ترکيه، قراردادهای نفت و گاز و آبرسانی
مابين ترکيه و اسراييل تنها بخشی از روابط گسترده اقتصادی،
سياسی، نظامی و امنيتی ترکيه با آمريکا و اسراييل است.
از سال 1991
با حمله آمريکا به عراق آمريکا کردهای عراق را که قويترين
نيروی مخالف صدام به شمار می رفتند و بخش عمده ای از مناطق نفت
خيز را در اختيار داشتند مورد حمايت ويژه قرار داد که اين چتر
حمايتی پس از حمله 2003 به عراق نيز همچنان ادامه دارد. اما از
سوی ديگر حزب کارگران کردستان ترکيه که از سال 1984 تلاش دارد
تا کردستان مستقل را در جنوب ترکيه برپا کند مهمترين نگرانی
امنيتی ترکيه را در سالهای اخير به وجود آورده است. با تقويت
نقش کردهای عراق با کمک آمريکا طی سالهای اخير عملا امکانات
بيشتری نيز در اختيار کردهای ترکيه قرار گرفته است. اما آنچه
مايه شگفتی است تصميم متحد دولت و پارلمان و نيروهای نظامی
ترکيه برای حمله گسترده به عراق با هدف نابودی کردهای ترکيه
آنهم در شرايطی است که در ترکيه به سرعت قدرت در حال دست به
دست شدن از نظاميان به گروههای اسلامگرای معتدل است. روند
دموکراتيزاسيون در حال پيشرفت در ترکيه اين فرصت را در اختيار
دولنمردان ترکيه گذاشته تا گامهای بلندی را در مسير عضويت در
اتحاديه اروپا بردارند. چرا در چنين شرايطی، اگر ترکيه به
عمليات نظامی خود عليه کردهای اين کشور در خاک کردستان عراق
ادامه دهد بايد به اين انديشيد که چه تغييری در معادلات سياسی
منطقه شکل گرفته که اين شجاعت را به ترک ها داده است؟
بعد از
مخالفت مجلس ترکيه با استفاده آمريکا از خاک ترکيه برای حمله
به عراق در سال 2002 روابط ترکيه با آمريکا تا حدودی آسيب ديد.
اتفاقی که ترک ها نگرانند در صورت تصميم آمريکا برای حمله به
ايران و عدم همکاريشان با آمريکا اينبار با شدت و حدت بيشتری
لطمات جبران ناپذيری را به منافع بلند مدت آنها بزند. بويژه
اينکه اين احتمال نيز وجود دارد که آغازگر حمله به ايران
اسرائيل باشد که در اينصورت عدم حمايت ترکيه برای اين کشور
بسيار گران تمام خواهد شد.
از سوی ديگر
همانطور که از فعاليت های ترکيه در آژانس بين المللی انرژی
اتمی طی دو سال گذشته پيداست، ترکيه بشدت از هسته ای شدن
ايران نگران است، چرا که در صورت دستيابی ايران به بمب اتم
عملا قدرت منطقه ای ترکيه تضعيف خواهد شد.
لذا به نظر
ميرسد ترک ها نيز مانند فرانسه با قطعی دانستن حمله امريکا به
ايران اينبار بر خلاف جنگ عراق تصميم گرفته اند تا به جای
مخالفت بدون نتيجه ای که منافعشان را نيز دچار لطمه کرد با
آمريکا پای ميز معامله بنشينند.
معامله ای
که در آن آمريکا از يک سو موافقت خواهد کرد تا ترکيه با حمله
به شمال عراق نگرانی خود را از فعاليت کردهای جدايی طلب اين
کشور آسوده سازد و از سوی ديگر دولت ترکيه پايگاههای خود را در
اختيار نظاميان آمريکا و به خصوص جنگنده های اسراييلی که به
دليل بعد مسافت نياز به مکانی در نزديکی ايران برای سوختگيری
دارند قرار دهد.
اين معادله
های سياسی جنبه های ديگری نيز دارد. از جمله اين جنبه بسيار
مهم که ترکيه می کوشد با سرعت هرچه بيشتر و تا قبل از آغاز
حمله به ايران و احتمالا تشکيل يک عراق فدرال و شکل گيری يک
دولت خودمختار کردها در ايران، زمينه های بروز چنين گرايش و
امکانی را در کردستان ترکيه از بين ببرد.
در اين صورت است
که بايد به تحولات چند ماه اخير ترکيه و عقب نشينی نظاميان در
مقابل اسلامگراها نگاهی تازه انداخت!
نظاميان ترک
به ظاهر بخشی از قدرت اجرائی خود را از دست داده اند، اما در
عمل و در واقعيت با جنگی شدن شرايط کشور وظائف و نقشی
مهم تر از قدرت دولتی را به چنگ می آورند. ضمن آنکه روی حمايت
امريکا در اين زدوبند، برای دفاع از عضويت ترکيه در اتحاديه
اروپا نيز حساب باز کرده اند.
عدم درک
صحيح معادلات سياسی منطقه ای و بين المللی از سوی حاکميت جنگی
ايران برگ های مهمی را در اختيار بازيگران حرفه ای سياست در
منطقه قرار داده است. سفر رايس وزير خارجه امريکا به ترکيه و
پس از آن به اسراييل طی روزهای آينده و سفر پنجم نوامبر نخست
وزير ترکيه به آمريکا همه بخشی ازتلاش بازيگران منطقه ای و
بين المللی برای معامله و امتياز گيری بر سر حمله به ايران
است. |
