در حاليكه شماری از فعالان مدنی و سياسی آذربايجان شامل روزنامه نگارانه فعالان حقوق بشر و اساتيد دانشگاه كه از خرداد ماه ۱۳۸۶ به بعد دستگير شده اند بدون محاكمه و يا صدور حكم و بدون دسترسی به وكيل هنوز در حبس به سر می برند، موج دستگيری فعالان آذربايجانی در ايران هنوز ادامه دارد. سه روزنامه نگار به نامهای دكتر محمد علی حيدری، ايلقار مرندلی (عضو هيأت مؤسس آسمك) و مير قاسم سيدين زاده جزء دستگير شدگان هستند. همچنين خبر بازداشت محمد نصرتی دانشجوی دانشگاه آنكارا كه بيش از يك ماه پيش در مرزايران و تركيه دستگير شده اخيرا منتشر گشته است.

عليرغم اجازه ملاقات با خانواده به بعضی از زندانيان، سعيد متين پور روزنامه نگار و فعال حقوق بشر زنجان، جليل غنی لو و بهروز صفری از فعالان سياسی زنجان، صالح كامرانی وكيل دادگستری و عبدالله عباسی جوان استاد دانشگاه منتظر پايان بازجويی ها و تحقيقات هستند. همچنين ليلا حيدری همسر بهروز صفری و عليرضا متين پور برادر سعيد متين پور نيز در حبس بسر می برند.

همچنين ايلقار مرندلی (يعقوب سالكی نيا) روزنامه نگار آذربايجانی فعال حقوق بشر و ازبنيانگذاران كميته دفاع از زندانيان سياسی آذربايجان توسط مأموران وزارت اطلاعات دستگير شده است.

ايلقار مرندلی ۳۴ ساله اهل مرند و فارغ اتحصيل دانشگاه تبريز است و در زمينه چاپ و نشر و امور تبليغاتی اشتغال دارد. فعاليت مطبوعاتی او از ۱۵ سال قبل آغاز شده و در نشرياتی همچون روزنامه سلام، فروغ آزادی و هفته نامه های عصر آزادی، اميد زنجان، شمس تبريز، نويد آذربايجان، احرار و مجلاتی همچون سس چاغری و يول فعال بوده است. 

دكتر محمدعلی حيدری روزنامه نگار و استاد علوم سياسی دانشگاه تبريز و مراغه هنگام خروج از محل كارش واقع در خيابان بهشتی تهران توسط نيروهای وزارت اطلاعات دستگير شده است. دكتر حيدری مدير مسئول نشريه "دوزگون خبر" دانشگاه تهران و دبير "كانون نشريات دانشجوئی آذربايجان" بوده است.

مير قاسم سيدين زاده روزنامه نگار و فعال سابق دانشجويی روز پنجشنبه دهم آبان در تهران بازداشت شده و هم اكنون در بند ۲۰۹ زندان اوين نگهداری می شود.

سيدين زاده فارغ التحصيل رشته علوم سياسی از دانشگاه تهران و مفسر سياسی روزنامه همشهری می باشد. او در دوران دانشجويی صاحب امتياز و مدير مسئول نشريه دانشجويی توركی - فارسی "دوزگون خبر" دانشگاه تهران. سيدين زاده، ۲۷ ساله، اهل شهرستان جلفا است.

محمد نصرتی فعال حركت ملی آذربايجان و دانشجوی دوره فوق ليسانس رشته آمار دانشگاه آنكارا از حدود چهل روز قبل درزندان اوين تهران به سر می برد. نصرتی سوم مهرماه امسال در حاليكه برای عيادت مادر بيمارش عازم ايران بود در مرز ايران و تركيه به همراه همسرش شهرزاد آزرمی ( دانشجوی مقطع دكترای زبان انگليسی دانشگاه آنكارا) توسط نيروهای امنيتی دستگير شده بود. يك هفته بعد از دستگيری و بعد از درگذشت مادر محمد نصرتی او و همسرش آزاد شدند ولی نصرتی بعد ازشركت در مراسم ترحيم مادرش دوباره به زندان اوين بازگردانده شد. شهرزاد آزرمی كه خود نيز حدود يك هفته در بازداشت به سر برد دوشنبه ۱۴ آبان در زندان اوين با همسرش ملاقات كرده است. محمد نصرتی تا كنون با وكيل تماس نداشته است. به دليل تحت فشار قرار گرفتن خانواده نصرتی ازطرف نهادهای امنيتی خبر مربوط به اين بازداشت بسيار دير منتشر شده است. نصرتی ۳۳ ساله و اهل شهرستان خوی در استان آذربايجان غربی می باشد. 

بهروز صفری و جليل غنی لو فعالان حركت ملی آذربايجان زنجان كه از اوائل خرداد ۱۳۸۶ و چند روز بعد ازسالگرد اعتراضات سراسری آذربايجانيها بر عليه كاريكاتور تحقير آميز روزنامه ايران بازداشت شد به زندان صفرآباد زنجان منتقل گشته اند. خانم ليلا حيدری همسر بهروز صفری و عليرضا متين پور برادر سعيد متين پور نيز كه از ششم شهريور ۱۳۸۶ بازداشت شده اند در همين زندان به سر می برند. روزنامه نگار سعيد متين پور ديگر فعال زنجانی كه بيش از پنج ماه پيش بازداشت شده است هنوز در بلاتكليفی است. درخواست محمد رضا فقيهی عضو انجمن دفاع از زندانيان برای بر عهده گرفتن وكالت سعيد متين پور رد شده است.

عبدالله عباسی جوان استاد دانشگاه شهيد رجايی تهران صالح كامرانی وكيل شناخته شده آذربايجانی ايلقار مرندلی و محمد نصرتی كه در زندان اوين تهران به سر می برند با خانواده های خود ديدار كرده اند. به گفته يدالله عباسی جوان برادرش عبدالله به طرزغير قابل باوری ضعيف و لاغر شده است. ديگر خانواده ها هم از نامناسب بودن وضعيت روحی زندانيان خبر داده اند. خانم مينا اصغری همسر صالح كامرانی نگران سلامت همسرش است كه به گفته او ازناراحتی قلبی رنج می برد.

ائلياز يئكانلي(علی خدابخش) روزنامه نگار و از نويسندگان هفته نامه توقيف شده "صدای اورميه" كه از ۲۱ آذر ۱۳۸۵ در زندان اورميه به سر می برد برای يك مرخصی ۲۰ روزه از زندان اروميه خارج شده است. طبق حكم صادره از طرف شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی اروميه در تاريخ ۲۱ آذر ۱۳۸۶ مدت حبس يك ساله ائليازيئكانلی تمام خواهد شد. يئكانلی به عضويت در حزب گايپ (حزب استقلال آذربايجان جنوبی) و ترويج افكار پان توركيستی از طريق نوشتن مقالات و سخنرانی متهم بوده است. در حكم صادره ذكر شده كه او موقع دستگيری در ۲۱ آذر ۱۳۸۵(سالروز تاسيس حكومت ملی آذربايجان در سال ۱۳۲۴) كيفی پر ازپوستر سيد جعفر پيشه وری رئيس حكومت ملی آذربايجان و اعلاميه به همراه داشته است.

همچنين مصطفی ميدان نورد و دانشجو هادی حميدی (اورميه) ابراهيم معينی و رضا پاشايی (سولدوز - نقده) عباس لسانی (اردبيل) امير عباس بنايی كاظمی (تبريز)همچنان در زندان به سر می برند.

جواد حسن پور فعال حركت ملی آذربايجان در اهر روز ۳۰ مهر با قرار وثيقه ۲۰ ميليون تومانی به صورت موقت از زندان اهر آزاد شده است. حسن پور روز ۱۲ شهريور در تبريز دستگير شده بود.

حبيب مهری از فعالان حركت ملی آذربايجان در تبريز كه ۲۴ مهرماه در اين شهر دستگير شده بود به قيد ضمانت آزاد شده است.

مسعود سلطانی از فعالان حركت ملی آذربايجان كه حدود چهار ماه پيش در شهرستان موغان (گرمی) بازداشت شده بود، به قيد ضمانت از زندان اردبيل آزاد شد. 

احكام صادره برای فعالان:

حكم شلاق رامين بهرام نژاد، سيامك توسلی و حسن بالايی و  خاكپور چهار تن از فعالين موغانی حركت ملی آذربايجان كه به جرم شركت در اعتراضات خرداد ۱۳۸۵ در تبريز بازداشت شده و از طرف دادگاه انقلاب تبريز به ۸۰ ضربه شلاق محكوم شده بودند به اجرا گذاشته شد.

بنا به گزارشات رسيده از اردبيل، رامين صادقی اصل، فعال اردبيلی كه قبل از اعتراضات روز جهانی زبان مادری (۲۱ فوريه ۲۰۰۷) بازداشت شده بود از طرف شعبه چهارم دادگاه تجديد نظر استان اردبيل به ۵۰ ضربه شلاق و سه ميليون ريال جزای نقدی محكوم شده است.

حكم حبس منصور جدی و دانشجو عسگر اكبرزاده فعالان اردبيلی كه در جريان اعتراضات مهر ماه سال ۱۳۸۵ (اعتراض به عدم تدريس زبان توركی درمدارس) توسط نيروهای امنيتی بازداشت شده بودند از سوی شعبه اول دادگاه تجديد نظر استان اردبيل تأييد شد. شعبه ۱۰۵ دادگاه عمومی استان اردبيل دو فعال مذكور را به چهار ماه حبس تعزيری محكوم كرده بود.

وكيل دادگستری سيد محمدرضا فقيهی در گفت‌وگو با ايسنا اظهار داشته لايحه تجديد نظرخواهی نسبت به حكم صادره برای موكش امير حسين موحدی را در دادگاه انقلاب مشكين شهر ثبت كرده است. امير حسين موحدی روزنامه نگار مشگين شهری (خياو) بابت اتهام عضويت در گروه غيرقانونی با قصد برهم زدن امنيت ملی به پنج ماه حبس تعزيری و از بابت تبليغ عليه نظام به تحمل چهار ماه حبس محكوم شده بود كه اين چهار ماه به مدت ۲ سال تعليق شده است.

نشريات:

نشريه دانشجوئی "آدديم" كه توسط دانشجويان آذربايجانی در دانشگاه پيام نور گرمی به زبانهای توركی و فارسی منتشر می شد توسط مسئولين دانشگاه توقيف گرديده است. 

محاكمه فعالان:

دادگاه فعالين سياسی مياندوآب (قوشاچای) در شهرستان مهاباد برگزارشد. در اين دادگاه بهبود قليزاده، جلال كويدريلو، شاهين حسنی، داريوش عندليبيان، محسن فرامرزی، بهكام محمدی، علی سلطانی، مصطفی دولتخواه، مرتضی لك، عين اله آهنگری، امير ثقفی، اميرآقازاده، ولی اله ظهرابی و يوسف شكريان حضور داشتند. بسياری ازاين فعالان سياسی ارديبهشت ماه ۱۳۸۵ قبل از آغازاعتراضات سراسری مردم آذربايجان در اول خرداد دستگير و بعد ازحدود يك حبس ماه آزاد شده بودند. فعالان مذكور در انتظار صدور حكم به سر می برند.