دکتر ابراهیم یزدی، دبیرکل نهضت آزادی ایران و اولین وزیر
خارجه جمهوری اسلامی، در یک مقاله که روزنامه اعتماد آن را
منتشر کرد و مصاحبه ای که خبرگزاری ایلنا منتشر کننده آن بود،
نظرات خود را درباره آینده روابط ایران و امریکا در دولت
"اوباما" توضیح داد. ما این دو مقاله ومصاحبه را بصورت واحد
تنظیم کرده ایم که می خوانید:
انتخاب آقای اوباما در خود امریکا و در سطح بین المللی،
همگرایی میان امریکا با کشورهای اروپایی و آسیای دور به خصوص
ژاپن، چین، هند و حتی روسیه را در پی خواهد داشت، زیرا سیاست
دولت اوباما بر اساس استراتژی کلان دموکرات های امریکا بنا
خواهد شد، یعنی همکاری با سایر هم پیمانان امریکا. دولت بوش یک
تنه تصمیم می گرفت و دولتهای هم پیمان را در برابر عمل انجام
شده قرار می داد و آنها را بالاجبار به دنبال خود می کشاند.
البته انتخاب اوباما برای ریاستجمهوری، به منظور ایجاد
تغییرات نیست، بلکه انتخاب او محصول تغییرات است. نیروهای موثر
که درسیاست خارجی ایالات متحده تاثیر دارند، فراتر از روابط
احزاب هستند.
به همین دلیل رهبران اروپا عموماً حتی قبل از رای گیری و قبل
از مشخص شدن نتیجه انتخابات امریکا، از آمدن آقای اوباما
استقبال کردند. این همگرایی میان امریکا و اتحادیه اروپا در
مسائل خاورمیانه می تواند محور بعدی باشد. در خصوص رابطه با
امریکا و تاثیرگذاری آن باید گفت امروز در سطح جهانی هم طرف
های درگیر چه در اروپا چه در امریکا یا در اتحادیه اروپا یا
میان اعراب و فلسطینیان و بخش قابل توجهی از اسرائیلی ها
پیرامون راه حل نهایی اتفاق نظر به وجود آمده است و آن عبارت
است از عقب نشینی اسرائیلی ها از سرزمین هایی که در سال 1967
تحت اشغال درآمده است و واگذاری این زمین ها به فلسطینیان برای
تفویض دولت مستقل فلسطینی در سرزمین هایی که به آنها تعلق
دارد.
اما در مورد ایران و پیامد انتخاب اوباما باید گفت سیاست
اوباما در رابطه با ایران استفاده هر چه بیشتر از دیپلماسی
خواهد بود اگرچه در مواضع کلیدی پیرامون فعالیت های
هسته یی ایران اختلاف اساسی میان مواضع آقای اوباما با بوش
وجود ندارد. اما اگر قرار باشد سیاست خارجی آقای اوباما بر
اساس همگرایی هر چه بیشتر با اتحادیه اروپا و کشورهای آسیایی
باشد قطعاً فشار دیپلماسی به ایران پیرامون برنامه هسته یی
افزایش خواهد یافت. اما در دو منطقه دیگر همگرایی میان ایران و
امریکا وجود دارد که می تواند به عنوان فرصتی برای کاهش تشنج
میان ایران و امریکا و بهبود روابط مورد بهره برداری قرار
گیرد. این دو منطقه عبارت است از عراق و افغانستان.
به طور استراتژیک ادامه تشنجات در عراق و افغانستان به نفع
امنیت ایران نخواهد بود. امریکا هم به خصوص پس از انتخاب
اوباما ناگزیر به سمت و سویی خواهد رفت که امریکایی ها هرچه
سریع تر از عراق خارج شوند. در افغانستان هم به همین ترتیب.
بنابراین ایران و امریکا می توانند در این دو محور با یکدیگر
به توافق هایی برسند. اما مشکل ایران و امریکا حتی بعد از
انتخاب اوباما از کاستی های درونی سرچشمه می گیرد. انتخاب آقای
اوباما می تواند مقدمه یی و فرصت مناسبی برای ایران باشد و
روابط ایران و امریکا را به مسیری که به سود منافع ملی ایران
است تغییر جهت بدهد. البته ایجاد ارتباط و مذاکره بین ایران و
آمریکا، بستگی به درک شرایط و تغییرات فضای بینالمللی توسط
تصمیمگیران ایران دارد. |