محمد خاتمی در جمع اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان در محل موسسه تنظیم و نشر آثار امام سخنرانی کرد. رویکرد اصلی این سخنرانی انتقاد از کسانی بود که قدرت را بدست گرفته و بنام انقلاب و خط امام، افکار واندیشه های خود را پیاده می کنند. اشاره دیگر او به قلع و قمعی بود که درجریان انتخابات اخیر مجلس انجام شد و حتی به کسانی نظیر مجید انصاری که سالها عضو مجلس خبرگان بود اجازه ندادند به مجلس راه یابد و صلاحیتش را رد کردند. تقریبا تمام کسانی که در زمان آیت الله خمینی در حاکمیت بودند و یا از شاگردان او بودند و یا حتی مقلدان و طرفداران اندیشه های سیاسی و مذهبی او بودند در این دروه رد صلاحیت شدند تا به مجلس هشتم راه نیابند. با این مقدمه بیشتر مشخص می شود که روی سخن خاتمی با کیست و از چه چیز سخن می گوید.

خاتمی در بخش هائی از سخنرانی خود گفت:

 30 سال از عمر این نظام می‌گذرد و آنچه بویژه الان برای ما باید خیلی مورد توجه باشد این است که امروز در کجای نظامی که مورد درخواست امام و مردم بود قرار گرفته ایم. امام بعنوان یک فقیه و فیلسوف و عارف با توجه به ارزش‌ها و تفکراتی که به آن پایبند بود مورد توجه مردم قرار گرفت و انقلاب را رهبری کرد. انقلابی که به تاسیس نظام جمهوری اسلامی منجر شد. اگر واقعا وفادار به امام و انقلاب و ارزش‌های انقلاب هستیم باید بدانیم که نظام مورد درخواست امام و مردم چه بود و روشنگری کنیم که مبادا خدای ناکرده تحت این عنوان انحراف و مشکلی پیش آید که تناسب یا سنخیتی با آن اندیشه و خواست اصلی نداشته باشد.

 اصولگرا و انقلابی و مومن واقعی به نظر من کسی است که این معیارها را بشناسد و از آن دفاع کند.

امروز ما از آزادی و آزادی اندیشه و بیان، محدودیت و مسئولیت حاکمان در نظام جمهوری اسلامی دفاع می‌کنیم و اینکه همه امور و به خصوص قدرت سیاسی بر اساس رای مردم و تحت نظارت آنها باشد و عدالت را به عنوان اساسی‌ترین محورهای انقلاب و ملاط نظام و اسلام مطرح می‌کنیم، نمی‌شود تحت عنوان اصول انقلاب چیزهایی را مطرح کنیم که اولا اصول نیست ثانیا اصول اصلی را از بین می‌برد.

مطمئن باشید خطراتی که از بیرون، این نظام و خواست امام را تهدید می‌کنند جدی هستند؛ یعنی نظامی که بنام اسلام تحقق یافته و مدعی عدالت، استقلال، آزادی و پیشرفت است و می‌تواند الگوی بسیاری ازکشورها باشد و معادلات قدرت و سیاست های هژمونیک قدرت‌های سلطه‌طلب را به هم بزند. این نظام مورد خواست این قدرت ها نیست و آنها توطئه می‌کنند و این توطئه هم چند جور است. یکی برخورد نظامی است، یکی هم این است که تبلیغات وسیع علیه ما کنند. این تبلیغات الان از حد جمهوری اسلامی فراتر رفته و به اسلام و اسلام‌ستیزی کشیده شده است. از اسلام یک چهره خشن، نگران‌کننده، مخالف صلح و پیشرفت وحقوق بشر درست می‌کنند و روی بعضی رفتارهای گروه‌های خاص و یا برخی سیاستمداران در دنیای اسلام انگشت می‌گذارند و می‌گویند اسلام یعنی همین تا با اسلام درتبلیغات و سیاست‌گذاری بستیزند. یکی هم اینکه کاری کنند واقعا چهره نظام جمهوری اسلامی بد باشد، در سیاست ناموفق، در اقتصاد ناموفق، در ایجاد عدالت ناموفق، در حرمت نگه داشتن انسان‌ها ناموفق، به هم زننده ثبات. یعنی سعی کنند نظام جمهوری اسلامی را به این سو ببرند و تفکراتی بر آن حاکم شود که حاصل کار و خروجی‌اش چیزی باشد که هیچ انسانی نتواند آن را قبول کند.

امام چه می‌خواست و منظورش از صدور انقلاب چه بود؟ اینکه ما اسلحه بگیریم و در دیگر کشورها انفجار ایجاد کنیم و گروه‌هایی درست کنیم که در دیگر کشورها خرابکاری کنند؟ امام به شدت با این رفتارها مخالف بود و برخورد می‌کرد. منظور امام این بود که ما این جا الگو بسازیم؛ یعنی انسان ببیند که در این جامعه اقتصاد و علم و حرمت انسان‌ها خوب است و سیر جامعه به سمت رفع فاصله طبقاتی و ایجاد رفاه نسبی و بهبود اوضاع و احوال در همه مسائل است و این مهم‌ترین راه صدور انقلاب بود. اگر ما این الگو را بد بسازیم و یا کاری کنیم که دشمن بتواند جنبه‌های مثبت این الگو را بپوشاند و جنبه‌های منفی را جلوه بدهد و یا جا بیندازد، این بزرگ‌ترین خیانت به اسلام و انقلاب است.

بعضی متاسفانه می‌گویند دو جریان بیشتر نداریم؛ یکی به معیارهای اصلی و خدا و پیغمبر و ارزش‌های انقلاب معتقد است، آن معیارهایی هم که عنوان می کنند با آنچه امام می‌گفت سازگار نیست. جدا از این جریان هم عده‌ای را خارج از دایره می‌دانند که هر جور با اینها رفتار شود اشکالی ندارد، طوری با این عده رفتار می‌کنند که نه برایشان ارزش دارد و نه باید در عرصه حضور داشته باشند؛ چون کافر و منافق هستند و از نظر فقهی هم بر اساس قرائت خود می‌گویند اشکالی ندارد که به آن‌ها تهمت بزنیم و به آنها بد بگوییم. آیا انقلاب ما برای ترویج اخلاق آمد یا بداخلاقی؟ امروز به نام انقلاب بداخلاقی می‌شود. بدتر اینکه اگر آنهایی که در قدرت هستند به نمایندگی از افکار عمومی این حرف‌ها را بزنند، یا کسانی بکوشند این افکار انحرافی را اندیشه بنیادی انقلاب و نظام اسلامی معرفی کنند؛ این خیلی خطرناک است.

این نظام برای ما گران تمام شده است. خون شهیدان و انقلاب و جنگ برای حفظ نظام جمهوری اسلامی بود و نمی‌توان این نظام را دو دستی تقدیم کسانی کرد که قطعا با آن موافق نیستند، قطعا با نظرات امام مخالفند و حالا در غیبت امام ،همه دوستان و یاران امام را ضد ارزش و ضد انقلاب معرفی و از عرصه خارج کنند و چیزهایی به نام محورها و ملاک‌های انقلاب مطرح نمایند که سخنیتی با تفکرات و اندیشه‌های امام ندارد .