چرا قمُ، قمُ می کنید

یکباره بُِم بُم کنید!

احمد شیرزاد

در اين يکی دو روز اتفاقات عجيبی رخ داده است که جای تامل دارد. فکر می کنم که يک سرنخی کشف کرده باشم. اين را در پرانتز عرض کنم که در عرصه علم، يک هنر مهم دانش پيشه ها اين است که با کمترين علامتها بتوانند به يک واقعيت علمی دست يابند. در عرصه سياست نيز بخصوص در شرايطی که اطلاعات گرفتن از داخل يک مجموعه دشوار است، مهمترين هنر اين است که با کمترين اطلاعات خروجی بتوان از واقعيت رخدادها کسب اطلاع کرد. حال به اين يکی دو نکته توجه کنيد تا بعد حدسم را عرض کنم.

نکته اول:

شب گذشته (پنجشنبه 27/11/1384 ) شبکه دوم سيمای جمهوری اسلامی در برنامه گفتگوی ويژه خبری خود با آقای آقازاده قريب به يک ساعتی مصاحبه کرد. در اين مصاحبه آقازاده از هر دری سخن گفت؛ اروپايی ها را نصيحت کرد، آمريکايی ها را محکوم کرد، از روس ها گله کرد، راجع به روشهای غنی سازی سخن گفت، رآکتور آب سبک و آب سنگين را تشريح کرد، در مورد سلول داغ و توليد 400 راديوايزوتوپ (!) از آن سخن گفت و بسياری از مطالب ديگر که علی القاعده کارشناسان معمولی هم می توانستند نظر دهند. اما در ميان اين همه قصه حسين کُرد بالاخره نگفت نتيجه شروع کار غنی سازی در نطنز چه شده است. فقط يک جمله در اين زمينه بيان کرد و آن هم تاکيد بر اين که عمليات آغاز شده فقط جنبه تحقيقاتی دارد، که قبلا هم گفته شده بود. قاعدتا آنچه او بايد به مردم گزارش می داد اين بود که "نتيجه تحقيقات" تا اين مرحله چه بوده است.

نکته دوم:

رسانه ها خبر دادند که روز چهارشنبه محمود احمدی نژاد برای بازديد از سايت غنی سازی نطنز به آنجا رفته است، اما تا جايی که من دقت کردم هيچ خبر، فيلم يا گزارش ويژه ای از اين بازديد منتشر نشد. تاسيسات اتمی قبلا هم مورد بازديد رئيس جمهور قرار گرفته بود. قاعدتا اين بازديد در اين موقعيت زمانی خاص می بايست به نحوی با رويداد ويژه آغاز غنی سازی مرتبط باشد. چه رمز و رازی است که هيچ کار تبليغاتی روی اين رخداد انجام نشد؟ البته آقای احمدی نژاد در جمع مديران سايت نطنز جمله بسيار مهمی گفته که در حاشيه خبرها گم شده بود و آن اين که: "هر چند که هدف شما از تلاش در اين مجتمع، توليد سوخت هسته ای است، اما تلاش در راستای اين هدف به نتايج ارزشمندتری نيز منجر خواهد شد (صفحه 2 شرق 27/11/84 یه نقل از ايسنا). چيست اين نتايج ارزشمندتر، خدا داند.

حدس و نتيجه گيری:

به نظر می رسد بعد از اعلام آغاز پروژه غنی سازی نطنز که با ريسک بسيار بزرگ سياسی همراه بود و با اعلام تزريق گاز UF6 به سانتريفوژها، مهمترين خبر بايد اين می بود که دانشمندان جوان جمهوری اسلامی سرانجام بعد از ماهها تلاش و عليرغم سنگ اندازی های دشمنان موفق شدند برای اولين بار به اورانيوم غنی شده در مقياس آزمايشگاهی دست پيدا کنند. سپس اين "موفقيت عظيم علمی" با حضور رئيس جمهور و با پيام بسيار مهم ايشان از محل تاسيسات نطنز به ملت ايران تبريک گفته می شد و از همانجا برای کشورهای استکباری پيام فرستاده می شد که دست از مخالفتهای بی سرانجام خود با ايران هسته ای بر دارند. در ادامه، همان شب آقای آقازاده به عنوان معاون رئيس جمهور و مسئول اين پروژه تاريخی به تلويزيون می آمد و چگونگی دستيابی به اين موفقيت عظيم را برای مردم تشريح می کرد.

گويا به دلايلی سناريوی فوق مطابق برنامه تبليغاتی طراحی شده پيش نرفته است. دستگاههای مکانيکی و ابزارهای کار علمی و تحقيقاتی متاسفانه قادر به درک خطير بودن شرايط سياسی مسؤلان نيستند و مطابق قوانين علمی طبيعت کار می کنند نه بنا به درخواستها و دستورهای افراد مهم. اکنون تنها جمله ای که در باره نتايج تزريق گاز قابل گزارش بوده همين است که در آنجا کارهای انجام شده جنبه تحقيقاتی داشته است. شايد برای نخستين بار برخی مسؤلان با اين واقعيت کار علمی و نيز فنی آشنا شده باشند که در اين عرصه هيچکس با هر اندازه توان، تخصص و يا اراده سياسی و غيرت کاری نمی تواند در مورد حصول قطعی نتيجه قول بدهد. تحقيقات يعنی صدها بار زمين خوردن و يک بار نتيجه گرفتن. در اين فرايند هيچکس قادر نيست روی زمان و نحوه حصول نتيجه تضمين به ديگران بدهد.