|
ایران و 6 قدرت جهانی پس از حدود 20 روز مذاکره تصمیم گرفتند
اجرای تدابیر برنامه اقدام مشترک را مطابق با زمانبندی
پیش‌بینی شده تا 3 آذر 1393 ادامه دهند. در 6 ماه گذشته، ایران
و قدرت‌های بزرگ به تمامی تعهدات‌شان در برنامه اقدام مشترک به
صورت مؤثر و بموقع عمل کرده و در پایان این دور از مذاکرات
تصمیم گرفتند که روند توافقات 6 ماه گذشته را ادامه دهند تا
حرکتی رو به جلو با هدف رسیدن به توافق پیرامونی برنامه جامع
اقدام مشترک را طی کنند. دو طرف تأیید کرده‌اند پیشرفت‌های
ملموسی در برخی از موضوعات داشته، اما هنوز فاصله قابل توجهی
درباره برخی موضوعات اساسی باقی مانده که نیاز به زمان و تلاش
بیشتری دارد.
از مواضع رسمی اعلام شده و گزارش‌های رسانه‌های معتبر این گونه
استنباط می‌شود که پیشرفت‌ها در سه مورد
1- آب سنگین اراک
2- سایت فردو
3- بازرسی‌های مورد نظر آژانس بوده و اختلافات باقی‌مانده در
دو مورد
1- ظرفیت غنی‌سازی
2- زمانبندی رفع تحریم‌هاست
.
این گونه به نظر می‌رسد که امریکا و غرب با ظرفیت غنی‌سازی
داخلی ایران برای تأمین سوخت رآکتورهای تحقیقاتی همچون رآکتور
تهران و اراک موافق هستند اما اصرار دارند که سوخت مورد نیاز
نیروگاه‌ها همچون نیروگاه بوشهر از بازار جهانی تأمین شود و
برای دوره اجرای قرارداد نیز یک زمان مثلاً 15 تا 20 سال در
نظر گرفته شود. این در حالی است که رفع کامل و تمام عیار
تحریم‌ها در پروسه‌ای طولانی صورت خواهد گرفت. متقابلاً ایران،
اصرار دارد که در مورد سوخت نیروگاه برق بوشهر خودکفا و
تحریم‌ها هم فوری و یکجا برداشته شود.
این چکیده آن چیزی است که در مورد این دور از مذاکرات گفته شده
است.
اما ناگفته‌های هسته‌ای بیشتر از گفته‌های این دوره است.
در دو دهه اول انقلاب، چالش اصلی ایران با جهان غرب به رهبری
امریکا در موضوع هسته‌ای بر سر پنج موضوع بود:
1- مخالفت غرب با نیروگاه هسته‌ای بوشهر
2- ممانعت غرب از تکمیل تأسیسات تبدیل اورانیوم در اصفهان
3- مخالفت غرب با رآکتور تحقیقاتی تهران
4- ممانعت غرب از دسترسی ایران به بازار‌های جهانی سوخت
هسته‌ای
5- مقاومت غرب در مقابل صدور هر نوع تکنولوژی صلح‌آمیز هسته‌ای
به ایران.
در یک دهه اخیر دو چالش جدید نیز بر چالش‌های هسته‌ای ایران
اضافه شد:
1- مخالفت غرب با غنی‌سازی در خاک ایران
2- مقاومت در مورد وجود تأسیسات آب سنگین در ایران.
ناگفته‌های مهمی که متأسفانه هیچکس از آن حرفی نمی‌زند آنست که
با پایان این دور از مذاکرات و پس از یک دهه مذاکرات هسته‌ای
ایران و قدرت‌های جهانی، اکنون در شرایطی هستیم که غرب در مورد
هر پنج چالش اول به طور کامل
کوتاه
آمده است. امریکا و غرب دیگر نه تنها با وجود نیروگاه هسته‌ای
بوشهر، بلکه با ایجاد نیروگاه‌های هسته‌ای بیشتر هم مخالفتی
ندارند. آنها آماده‌اند که درهای بازار‌های جهانی سوخت هسته‌ای
را برای ایران باز کرده و نه تنها پروژه‌های هسته‌ای اصفهان و
تهران را به رسمیت شناخته، بلکه رآکتورهای تحقیقاتی مدرن در
اختیار ایران قرار دهند و درهای تکنولوژی‌های صلح‌آمیز هسته‌ای
در زمینه‌های مختلف پزشکی، کشاورزی و غیره را به روی ایران
بگشایند.
اینها دستاورد اصلی و کلانی است که مسئولان و مردم ایران نباید
از آن غافل بوده و حل و فصل اصلی‌ترین چالش‌های هسته‌ای دو دهه
اول انقلاب را دست‌کم بگیرندو یا فراموش
کنند.
اما در مورد دو چالش اصلی هسته‌ای یک دهه گذشته نیز سه دستاورد
قابل توجه داشته‌ایم
1- امریکا و غرب اصل وجود غنی‌سازی در خاک ایران را
پذیرفته‌اند و اکنون چانه‌زنی بر سر حد و حدود آن است.
2-
غرب اعلام آمادگی نموده رآکتور تحقیقاتی آب سبک را به جای آب
سنگین در اختیار ایران قرار دهد. مسأله‌ای که در گذشته کاملاً
مخالف آن بود.
3- اینکه اصل رآکتور آب سنگین را نیز پذیرفته و در مورد
تغییرات فنی به منظور حصول اطمینان از نبود امکان تولید بمب
هسته‌ای در یک زمان کوتاه چانه زنی می‌کند.
تیم هسته‌ای ما قادر است در مذاکرات دو الی سه ماه آینده
درباره نکات باقی مانده هم راه حلی که هم آبرومندانه و هم در
راستای منافع ملی ایران باشد توافق کند. اما این نکات کلیدی در
ارزیابی کلان مسئولان ما از چالش هسته‌ای 35 ساله ایران و غرب
بسیار مهم است و لازم است در جمع‌بندی نهایی مذاکرات با
قدرت‌های جهانی در نظر گرفته شود:
بستن پرونده هسته ای در شورای امنیت و رفع کامل تحریم‌ها.
-------------------
حسین موسویان، سفیر اسبق جمهوری اسلامی در آلمان، معاون پیشین
سیاست خارجی شورای عالی امنیت ملی، سخنگوی پیشین تیم هسته‌ای
ایران، محقق و استاد فعلی دانشگاه پرینستون امریکا است.
پیک نت 12 مهر |
