سخنان  بي‌پرده خاتمی در سالگرد درگذشت آيت‌الله خمينی، در برابر جمع زيادی از روحانيون سرشناس و شاگرد آيت‌الله خمينی پيرامون اصلاحات و انقلاب

رييس جمهور همزمان با سيزدهمين سالگرد ارتحال بنيانگذار جمهوری اسلامي ايران در حرم آن امام همام با سخنانی ياد امام خميني(ره) را گرامي‌داشت به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) حجت الاسلام سيد محمد خاتمی با بيان اين كه معتقديم ابعاد ناشناخته شخصيت آن بزرگوار فروان است، گفت: بارزترين وجه شخصيت و شان امام بزرگوار در يك كلمه، “باور ديني استوار” است؛ كه بر دو پايه، يكي علم و معرفت به معنی رايج و عرفی آن و ديگری بر پايه عرفان نظری و عملي تكيه كرده است وی امام را يك عالم و در عين حال يك عارف صاحب نظر در عرفان الهی و اسلامی و بالاخره يك سالك و كسی كه عرفان را در حركت و سلوك خويش دريافته ،خواند و افزود: البته بايد جنبه‌های فقهي، حكمي، فلسفي و تفصيری و به طور كلی تسلط آن بزرگوار در اقسام معارف اسلامی را به اين همه بيافزاييم وی افزود: در كنار اين باور دينی كه شخصيت ممتاز امام را نشان مي‌دهد و تعيين و اتكال ايشان به خداي بزرگوار، خصوصيت ديگری كه امام و شخصيت امام را در تاريخ برجسته كرد، اين بود كه ايشان در راس يك حركت عظيم اجتماعی و دين قرار گرفت و نهضتی كه امام رهبری كرد، داراي مشخصات ويژه‌ای بود كه آن را از ساير نهضت‌ها و جنبش‌ها ممتاز مي‌كند وی ويژگي‌های اين نهضت را اين گونه برشمرد: اول اين كه جنبه‌ي الهی و خدايی بودن نهضت هم انگيزه‌ي رهبری برای اين حركت بود و هم مهمترين عامل انگيزش مردم و حضور آن ها در صحنه ايمان، اعتقاد ديني و پايبندي‌های اسلامی مردم بود، دوم اين كه اين جنبش، مردمی بود؛ يعنی در دوران ما نمي‌توان جنبش و حركتی را چونان انقلاب اسلامي پيدا كرد كه اين چنين با حضور فراوان مردم تحقق يافته باشد و سومين خصوصيت عدم اتكا و اتكال اين نهضت به سلاح و خشونت بود و بلكه عامل اصلی موفقيت اين نهضت و از بخشی آن كلام و گفتار و ارشاد بود و مردم ما برای پيروزی انقلاب نه تنها به گلوله و سلاح تكيه نكردند، بلكه بر لوله‌ی سلاح‌های كساني كه بر روی آنان اسلحه گشوده بودند، گل نشاندند خاتمی تكيه اين انقلاب را بر كلام و ارشاد دانست و افزود: وجه ممتاز اين انقلاب يك هدف آن استقرار يك نظام مردمی و مردمسالار و البته سازگار با معيارهای الهی بود وی افزود: اين انقلاب گرچه در ايران تحقق يافت و بدون ترديد عظمت و ظرفيت والای مردم ايران نقش تعيين كننده در تحقق پيروزي انقلاب داشت وی ملت ايران را ملتی بسيار بزرگ و پرافتخار در طول تاريخ هم در عرصه تمدن اسلامی و دفاع از اسلام و بسط و گسترش اسلام و هم در جنبه تحقق تمدن و مدنيت و فرهنگ بشری دانست و خاطر نشان كرد: اگر اين مردم و ظرفيت والا و شعور ممتاز اين مردم نبود، يقينا اين انقلاب به پيروزي نمي‌رسيد، همچنان كه اگر اين مردم صاحب رهبری ممتاز مثل رهبری امام (ره) نمي‌شدند، انقلاب تحقق نمي‌يافت وی افزود: درست است كه انقلاب اسلامی در ايران تحقق يافت، اما آثار انقلاب آثاری فراتر از مرزهای ايران و جان ايرانيان بود و آثاری در عرصه جهان اسلام و حتي جهان امروز داشت و همه مسلمانان و به خصوص مسلمانان آزاده‌ای كه در جستجوی رهايي، استقلال و تمسك به دين خدا بودند، تحت تاثير انقلاب اسلامی ايران، انقلاب ملت ايران به رهبری امام قرار گرفتند و نيز همه كسانی كه از سلطه بيدار و استكبار در سراسر جهان به تنگ آمده بودند، در مقابل اين انقلاب سر تعظيم فرو آوردند وی افزود: در منطقه ما همه كسانی كه از ستم صهيونيزم رنج ديده بودند، الگو و آرمان خود را در انقلاب اسلامی يافتند و يكی از محورهايي كه امام بزرگوار به رژيم گذشته حمله‌ مي‌كرد، وابستگی آن به بيگانگان و نيز هم پيمانی او با اسرائيل بود وی در ادامه با بيان اين كه صهيونيزم يكی از دشمنان بزرگی بود كه در بيان و ارشاد امام برای مردم اعلام مي‌شد و حمايت از ملت مظلوم فلسطين يكی از محورهای انقلاب اسلامی ما بود، و امروز موجب بيداری و قيام حماسه مردم مظلوم فلسطين كه در برابر سخت‌ترين فشارها، كشتارها و سركوب هاي اسرائيل و صهيونيزم به پا خاسته‌اند و يكی از شكوهمند‌ترين حماسه‌هاي تاريخ امروز را رقم مي‌زنند، بدون ترديد تحت تاثير انقلاب اسلامي است وی ادامه داد: امروز دشمنان اين ملت و آزادگان جهان اسباب، علل و انگيزه‌های انتفاضه را در خارج سرزمين‌های اشغالی و فلسطين جستجو نكنند، آن چه امروز موجب قيام اين مردم شده است، همان بود كه در ايران منشا انقلاب شد، شخصيت عزت طلب ولی سركوب شده و تحقير شده يك ملت كه حق زندگی در سرزمين آباد و اجدادی خود را ندارد اين عامل از بيرون به درون سرزمين‌های اشغالي نيامده است، بلكه ريشه در متن و جان بيدار شده ملت فلسطين و مردان، زنان و جوانان فلسطينی دارد و اين اثر انقلاب اسلامی است و نه دخالت انقلاب اسلامی و حكومت برآمده از انقلاب اسلامی و نه دخالت هيچ دستگاه و قدرتی بيرون از مرزهاي فلسطين، آتشی است كه در جان اين ملت افروخته است و تا روزی كه حقوق حقه اين ملت برآورده شود اين آتش خود نخواهد مرد وی با تاكيد بر اين كه دشمنان ملت فلسطين و دشمنان انقلاب اسلامي بايد به خود آيند، افزود: وجدان بيدار شده بشر امروز در شرق و غرب عالم كه نسبت به جنايت‌های رژيم صهيونيستی حساس شده و احساس همدلي با ملت مظلوم فلسطين مي‌شود، همراه شوند و حق فلسطينيان را چه آنان كه در داخل سرزمين‌هاي اشغالی هستند و چه آنان كه بيرون اين سرزمين‌ها هستند را به رسميت بشناسند تا صلح پايدار در اين منطقه به نفع حق و عدالت استوار شود رئيس جمهوری دينداری و دين‌باوري را نكته‌ای مهم وصال و مهمترين شاخصه‌ی شخصيت امام خواند و تصريح كرد: امام كسی بود كه در راه دين خدا حاضر به هرگونه فداكاری بود، امام كسی است كه مي‌گويد اين خدا آن قدر عزيز و گرانقدر است كه در راه آن خون پاك اباعبدالله بايد ريخته شود وی شخصيت دين‌باور و باور استقرار دينی امام را غير قابل انكار دانست و افزود: سخنان و مواضع امام را ببينيد تا اين وجه ممتاز شخصيت ايشان تلالو كند، از آغاز جوانی تا آخرين روزهای حيات پربركت امام، ايشان بيش از همه اين منشور بزرگ را بر لبان مبارك داشت كه، «انما اعظكم بواحده ان تقوموا لله مثنی و فردي»، قيام برای خدا و اين موعظه منحصر به فرد خداست كه از زبان بنده مخلص خدا بيان مي‌شد وی افزود: امام برای تامين حكومت اسلامي، حكومتی كه برای خدا استقرار مي‌يابد و برای تحقق و استقرار احكام الهی در جامعه بشري، قيام كرده بود، ولی نكته اين است كه اين نظام اسلامی كه امام به خاطر خدا برای آن قيام كرد و به خاطر خدا در راه آن رنج كشيد و مردم را دعوت به آن كرد، چه شكل و قواره‌اي دارد؟ وی يادآور شد: همه سخن اين جاست كه امام يك عالم و متفكری نبود كه فقط در خانه بنشيند و استدلال فلسفي كند و درباره معارف اسلامی سخن بگويد، امام كسی بود كه مي‌خواست اسلام و حكومت اسلامی در خارج تحقق پيدا كند ولی نظام اسلامی مورد نظر امام كدام نظام بود؟ وی با اشاره به اين كه در دنيای ما مدعيان حكومت دينی و اسلامي فراوان هستند، افزود: تنگ‌نظران و تنگ‌انديشه‌ای هستند كه ذهنيت‌هاي تاريك و تنگ‌خويش و توهمات سياه خويش را عين دين خدا مي‌دانند و مي‌گويند به هر قيمتی بايد آن را به ديگران تحميل كرد وی بيان كرد: حكومت اسلامی را بر پايه زور و خشونت، بدون خواست مردم و بدون اين كه نسبت به تمايل مردم حساسيت داشته باشند، آن چه را كه حق مي‌دانند با زور، خشونت، ترور و بدون تكيه به مردم بر مردم مي‌خواهند، تحميل كنند وی ادامه داد: ما به نام اسلام چنين جريانی داشته‌ايم و در دنياي امروز ما هم فراوان است، مگر طالبان در افغانستان مدعی حكومت اسلامی و اجرای احكام الهی نبود، مگر اين حكومت خشونت گرا و بي‌منطق به نام اسلام بر مردم مظلوم افغانستان تحميل نشده بود، مگر در تحقق اين حكومت خداست و اراده‌ي مردم كوچكترين تاثير و موقعيتي داشت، بنام اسلام خيلي‌ها مدعي حكومت اسلامی بودند اما امام بزرگوار برای خدا مي‌خواست تا جمهوری اسلامی در اين شكور مستقر شود و برای استقرار جمهوری اسلامي از مردم رای گرفت، امام نظام اسلامی مي‌خواست ولی نظام اسلامي مورد نظر امام نظامی بود كه مردم هم به آن رای مي‌دادند و پيمانی شد ميان امام و امت و جمهوری اسلامي مستقر شد رئيس جمهوری با تاكيد بر اين كه رای مردم زينت نيست، گفت: بيانات امام را در آستانه انقلاب را ببينيد و ببينيد كه امام به چه دعوت مي‌كرد و مردم ما به چه راي دادند، رای هم مدخليت و منشائيت در تامين نظامی كه امام معرفی كرده بود و هم در راه بردن اين نظام، نقش دارد وی افزود: علاوه بر تاكيد فراوان امام جمله‌های صريح بر حضور مردم، بر اهميت مردم، بر محوريت مردم و آن جمله صريح و طلايی امام كه ميزان رای ملت است و رفتار امام هم نشان مي‌داد كه به مردم اعتنا دارد و برای مردم اهميت قائل است و به همين دليل برای استقرار نظامي كه آن را اسلامی مي‌دانست از مردم رای مي‌گرفت حجت الاسلام خاتمی با بيان اين كه امام بر وجدان آزاد و جان انتخاب‌گر انسانی كه خداوند او را مختار و با شعور آفريده است، تكيه داشت، افزود: امام رای مردم را مورد احترام قرار مي‌دادند، نه مورد احترام به عنوان زينت بلكه به عنوان يك فقيه، عالم، يك امر اعتقادی و يك امری كه به آن رسيده بود كه حكومت دينی هم بايد مبتني بر خواست و اراده‌ی مردم باشد و نظر اساسی اسلام هم همين است وی افزود: اجماع علمای اهل تسنن تا قرن 6 و 7 هجری اين بود كه حكومت جانشين پيامبرند با رای مردم، بيعت مردم و بيعت اهل حل و عقد منعقد نمي‌شود و شيعه هم بر راي مردم تكيه داشت و حجت آن رفتار اميرالمومنين است كه به صراحت گفت: «اگر مردم نبودند و نمي‌آمدند و اگر اصرار نمي‌كردند، يك لحظه حكومت بر مردم را نمي‌پذيرفتم و در آخر كار همان كاری را مي‌كردم كه در اول كار و پس از رحلت پيامبر اكرم (ص) كردم» وی رای مردم، نظر مردم و بيعت مردم در تاسيس حكومت در زمانی كه پيامبر در ميان مردم را نيست را امري اجماعی ميان شيعه و سنی دانست و افزود: متاسفانه در قرن 6 و 7 هجري در اثر ابتلای حكومت‌های زورگوي مبتدی كه بر شمشير و سلاح متكي بودند و مردم را سركوب مي‌كردند به نام دين يك نظريه انحرافي ويرانگر در ميان علمای اهل سنت پيدا شد و گفتند علاوه بر لحن پيامبر و علاوه بر رای و بعيت مردم يك عامل ديگر هم هست كه سبب تحقق و انعقاد حكومت اسلامی مي‌شود و آن تسلط بالغلبه است و اگر يك انسان فاسق و فاجد هم بيايد و به زور بر مردم تحميل شود و حكومت را بدست ‌گيرد، حكومت او شرعی است و در واقع نظريه تغلبی كه فارابی بزرگ آن را زشت‌ترين شكل حكومت دانسته بود در قرن 6 و 7 توسط بعضی از عالمانی كه تحت تاثير حكومت‌های مستبد بودند، توجيه دينی شد، ولی در صدر اسلام تا قرن 6 و 7 هم نظريه‌ سنيان و شيعيان اين بود كه خواست و تصميم مردم لااقل راه اهل حل و عقد در انعقاد حكومت اسلامی موثر و دارای مدخليت است وی افزود: امام به صراحت نظر مردم را در تامين حكومت اسلامی شرط مي‌داند و وقتی رای مردم نباشد مسووليت حكومت در برابر مردم هم لازمه گريزناپذير آن است و در نتيجه در حكومت اسلامی هم نهادهای تعريف شده مشخص مردمی و برآمده از مردم هم ناظر به حكومت هستند و هم منشا عزل و نصب حكومت مورد نظر امام هستند وی با ذكر فرمايشاتی از حضرت امام (ره) ادامه داد: ما خواهان استقرار جمهوری اسلامی هستيم و آن حكومتي است متكی به آرای عمومی است و مشكل نهايی با توجه به مقتضيات و شرايط كنونی جامعه توسط خود مردم تعيين مي‌شود، ما بنای بر اين نداريم كه تحميلی بر استان كنيم، اسلام به ما اجازه نداده است كه ديكتاتوري كنيم، ما تابع آرای ملت هستيم، دولت اسلامی يك دولت دموكراتيك به معنی واقعی است، هر كسی مي‌تواند اظهار عقيده خودش را بكند، اسلام جواب هم عقايد را بر عهده دارد، دولت اسلامی تمامی منطق‌ها را با منطق جواب مي‌گويد، بر هيچ كس و هيچ جا اسلام تحميل نمي‌شود، اسلام با تحميل مخالف است، اسلام مكتب تحميلی نيست، اسلام آزادی را به تمام ابعادش ترويج كرده است، فقط اسلام را ارائه مي‌كنيم، هر كس خواست مي‌پذيرد و هر كس نخواست نمي‌پذيرد، آزاديد بياييد بيرون مطالبتان را بگوييد، انتقاد از دولت كنيد، انتقاد از هر كس كه پايين را كج گذاشت بكنيد، هيچ كس نيست كه به شما بگويد چرا؟ آن كه اسلام جلويش را گرفته و آزاد نيست، قمار بازی است كه تباه مي‌كند ملت را، شراب خواری است كه تباه مي‌كند ملت را، انواع فحشا است اين‌هاست كه در اسلام ممنوع است خاتمی خاطرنشان كرد: امروز در پيشگاه امام امت و به عنوان نماينده منتخب شما به صراحت مي‌گويم، آزادی اسلامي، آزادی انديشه، آزادی بيان و آزادی انتخاب، آزادي نظارت همه جانبه ملت بر همه اركان حكومت است و چه كسی گفته است كه آزادی مورد نظر يعنی بي‌بندوباري، فقط سفسطه‌گران و مخالفان با آزادی حقيقی و مخالفان با اسلام برای اين كه آزادی واقعی را از مردم بگيرند، مردم را تحريك مي‌كنند كه كسانی كه دم از آزادی مي‌زنند مي‌خواهند بي‌بند و باری را در جامعه تحميل كنند هرگز، اسلام با بي‌بند و باری مخالف است امام اسلام برای انسان، انديشه انسان، آزادی انسان، انتخاب انسان، نظارت انسان بر حكومت، مسووليت حكومت در مقابل مردم بنا دارد و آن را مورد احترام قرار داده است و ما از نظر امام چنين مي‌فهميم وی افزود: بالاتر از اين‌ها در نظريه امام مي‌دانيد كه جايگاه رهبری و ولايت فقيه چيست؟ هم در آراء فقهی ايشان و هم اظهارات سياسی ايشان اين مساله روشن است  رهبری كه ركن نظام است و ولايت فقيه كه شاه بيت نظريه امام است آن هم مبتنی بر انتخاب و رای مردم است و اين نظريه صريح امام است، براي خبرگان كه مي‌خوانند قانون اساسي را از نو اصلاح كنند مي‌فرمايند: اگر مردم به خبرگان رای دادند تا مجتهد عادل را برای حكومتشان تعيين كنند وقتی آن‌ها فردی را تعيين كنند تا رهبری را به عهده گيرد، قهری او مورد قبول است، در اين صورت او ولی منتخب مردم مي‌شود و حكمش فاقد چون مردم او را انتخاب كردند، چون رای و نظر مردم به او تعلق گرفته است، حكم او فاقد است و او ولی منتخب مردم است و چون ولي منتخب مردم است، حكم او فاقد است و رهبری او مجرا است وی اين گونه ادامه داد كه يعنی راي مردم در نفاذ و تحقق فعليت رهبري در ديدگاه امام شانيت و مدخليت اساسی دارد و اين شكل حكومتی است كه امام عرضه داشته، در مقابل حكومت‌های افراطي، سخت‌گير و ضد مردمی كه نام دين و يا غير دين بر مردم تحميل شده بود خاتمی تصريح كرد: امام حكومت اسلامی مي‌خواست اما در صورت جمهوری اسلامي، محتوا احكام و ارزش‌های اسلامي، اما كدام اسلام؟ امام كه خود گوشت و هم پوست و خونش را با معارف اسلامی و احكام اسلامی نشو و نما كرده بود و همه چيز او اسلام بود و حكومت اسلامي را برای اجرای احكام اسلام مي‌خواست، كدام اسلام را محتوای حكومت اسلامی مي‌دانست وی تكيه امام را با صراحت و دقت بر فقه پويا، فقه پرافتخار شيعی و اسلامی دانست و يادآور شد: امام مي‌گويد بايد احكام فقهی و موازين فقهی در جامعه پياده شود، او به فقه جواهري تكيه مي‌كند، اما مي‌گويد اين به اين معنا نيست كه فقه اسلامی پويا نيست وی افزود: نظريه امام در زمينه نقش زمان و مكان در اجتهاد اسلامي، نظريه امام در باب مصلحت به عنوان مبنای حكومت اسلامی كه حكومت اسلامی از اهم احكام اوليه مي‌دانند، مصلحت را عقل سالم كارشناس بشري بايد تشخيص دهد و نيز ده‌ها نظريه تحول آفرين امام محتوای اسلام است كه بايد در جامعه پياده شود، در جمهوری اسلامی كه مردم آزادند به آن رای دادند وی با اشاره به اين كه نوآوری و شجاعت امام مثل ايمان او عظيم و عزيز است، افزود: ملت ما مي‌داند آيا اگر اين نوآوری و شجاعت نبود زنان آزاده‌ی ما در مجلس شوراي اسلامی بودند، آيا زنان ما حق داشتند در عرصه اجتماعی رای دهند، اگر نوآوری و شجاعت امام نبود امروز دختران شايسته ما طوری مي‌شد كه بيش از 60 درصد پذيرفته شدگان دانشگاه‌های ما از دختران باشند و اگر نوآوری و شجاعت امام نبود، نظام مالی و پولی متناسب با زمان ما كه بتوان جامعه را با آن پيش برد در جامعه ما پياد مي‌شد، اگر نوآوری و شجاعت امام نبود نظرهاي تنگ در مقابل ورزش، هنر و در عرصه‌هاي مختلف عرصه را بر اين مردم تنگ نمي‌كردند امام بود، نوآوري‌های امام، فقه پويای امام و شجاعت امام در بيان اين مطالب بود كه توانست چنين تحولی در جامعه‌ی ما ايجاد كند، با فتواها و نظرهای امام به خصوص در دو سه سال آخر حيات پربركت ايشان رجوع كنيد، پس از ده سال تجربه كشور داری و رهبری عيني جمهوری اسلامی ايران و نظرهای نو و ممتاز ايشان كه بايد بگويم با كمال تاسف امام با آن كه نام ايشان هست، نظريات و نوآوري‌های او در جامعه ما غريب و مهجور است خاتمی جمهوری اسلامی ايران را حاصل انقلاب اسلامی بزرگ ملت ايران به رهبری امام دانست و افزود: جمهوری اسلامی يك الگو است و بايد از آن حفاظت كرد وی افزود: در كدام جهان اين انقلاب رخ داد و اين الگو مطرح شد، در جهانی كه اولا در عرصه‌های مادي پيشرفت‌های محيرالعقولی زندگي بشر را دگرگون كرده بود، در جهاني كه در عرصه نظريات اجتماعی و سياسي مطالبی تازه در جهان حادث شده بود، حوادث واقعه فراوانی وجود داشته كه مهمترين حادثه، واقعه تحقق پديده‌ای به نام ملت دولت در عرصه حيات بشری بود كه تا سه چهار قرن قبل اصلا در دنيا مطرح نبود رييس شورای عالی امنيت ملی در ادامه سخنانش در حرم امام(ره) ، افزود: در جهانی الگوی اسلام و جمهوری اسلامی مطرح شد كه اجماع و اتفاق اجماعی لااقل در نظر در شرق و غرب عالم و به خصوص در ميان انديشمندان به نفی هرگونه استبداد و سلطه‌گری وجود داشت و به صورت يك نظريه رايج پديد آمده بود، در جهانی كه خواست قلبی همه ملت‌ها تحقق مردمسالاری بود، موج مردمسالاری خواهی پديده‌ای نيست كه به خواست ما به وجود آمده باشد و با سفارش ما از بين برود، موج بي‌محال دنيای كنوني، خواست مردم بر حاكميت بر سرنوشت خويش است وی افزود: در جهانی كه تجربه تلخ غرب در درگيری ميان روشنفكران آزادي‌خواه و تنگ‌نظران مدعي دينداری و تماميت خواهان به نام دين منجر به پيدايش نظام‌های عرفي يا سكولار در خود غرب شده بود كه گر چه بشر غربی را از قيد بسياری از خرافات رها كرده بود ، ولي متاسفانه افراط غربی در مقابل تفريط قرون وسطی سبب شده بود كه حتی آزادی را از هر قيد اخلاقی و معنوی رها بدانند و همچنين آزادي رها شده از قيد اخلاق و معنويت خسارات بزرگی در خود غرب به بار آورده بود وی مساله سومی را كه در زمانی كه الگوی جمهوری اسلامی مطرح شد، وجود استعمار و به تاراج رفتن سرمايه‌های مادی و معنوی ملل ضعيف‌تر از جمله كشورهای اسلامی خواند و پيرامون چهارمين مساله، افزود: تجربه تلخ حكومت‌های بيدادگر استبدادی به نام اسلام در اين گوشه جهان، در چنين شرايطی كه دو موج در دنيا ايجاد شده بود جمهوری اسلامي مطرح شد، يك موج در ذهن مردم دنياي اسلام و به اصطلاح جهان سوم و يك موج در خارج و در زندگی آنان، موج ذهنی و دو موج متضاد؛ كه مشعوفيت و مسحوريت در برابر مظاهر زندگي غربي، عده‌ای پيدا شدند و گفتند برای اين كه ما پيشرفت كنيم از فرق سر تا ناخن‌ پا بايد فرنگی شويم، ضعف زده و سحر شده در مقابل مظاهر زندگی غرب قرار گرفتند و مردم موج نفرت نسبت به غرب از طرف سنت‌پرستان و كسانی كه نمي‌توانستند خودشان را از عادت‌های تنگ ذهنی و تاريخي كه به نام دين يا فرهنگ به آنان تحميل شده بود را رها كنند و اين‌ها ضد هر چه نوآوری و پيشرفت است، شدند و در مقابل نوآوری مقاومت كردند رييس جمهوری افزود: اين دو موج ذهنی در خارج نيز دو موج عينی پديد آورد، يكی حركت های انحرافی به سوي سكولار شدن جامعه‌های اسلامي، يعنی كسانی گفتند دين بايد از عرصه حيات اجتماعی خارج شود تا ما آزادي و پيشرفت داشته باشيم، اما چون اين‌ها سطحی بودند و چون در ميان جامعه‌اي كه پوست و گوشت آن با فرهنگ ديني رشد كرده بود، جايی نداشتند، متكي به بيگانه شدند و به عنوان ابزار بيگانه كار كردند، موج سكولاريسم در دنيای شرق و در دنيای اسلام موج دين ستيزی شد و در خود غرب سكولاريسم، به معنای دين ستيزي نيست، در جوامع غربی دين و نهاد دينی مورد احترام است، منتها جامعه غربی با تجربه خود مي‌گويد، دين بايد از عرصه حيات اجتماعي خارج شود و حتی بعضی از پيشوايان آن‌ها مي‌گويند برای حفظ دين و اهميت دين به عنوان امر قدسی نبايد در زندگی روزمره و تزاحم آميز مادي وارد شود اما وقتی موج غرب‌زدگي به اين سو آمد به جای اين كه حتي ترويج و تبليغ حكومت‌های سكولار را به معنی غربی بكند، سكولاريسم را به معنی ستيز و دشمنی با دين و محو آثار دينی توجيه كردند كه در بعضی از كشورهای همسايه اين تجربه تلخ آثار بسيار زيانباری به بار آورد و در خود كشور ما نيز پهلوي برای اين آمده بود كه اين مدل انحرافی و سياه را در كشور ما پياده كند كه خوشبختانه در مقابل صخره بزرگ اراده و ايمان اين ملت و نيز مجاهدت عالمان كه درد دين داشته و طرفدار اين ملت بودند و نيز همه آزادی خواهان نتوانست اين نقشه شوم را پياده كند وی افزود: موج عينی دوم، حركتی بود كه در كشورهای اسلامی و غير اسلامي پيش آمد و آن پيدايش يك سلسله حركت‌هاي تند افراطی خشونت‌گرا به نام دين بود كه همه چيز را تكفير مي‌كرد و هر چه را نمي‌پسنديد مصداق كفر و ارتدادی دانست و با خشن‌ترين وجه‌ها با آن روبرو مي‌شد و اين دو موجي بود كه در ذهن و عين پيدا شده بود و جهان اسلام هنگامی كه انقلاب اسلامی پيروز شد منتظر يك الگو بود، الگويی كه از يك سو سازگار با موازين دينی و هويت تاريخی و فرهنگی او باشد و از سوی ديگر مبتنی بر موازين عقلی و دستاوردهای مثبت بشری از جمله اين امر كه انسان بر سرنوشت خويش حاكم است و حكومت‌ها بايد مبتنی بر خواست و رای مردم باشند و چنين بود كه امام جمهوری اسلامی را مطرح كرد وی با يادآوری اين نكته كه مردم ما به جمهوری اسلامی رای دادند، افزود: رای مردم يعنی پيمان امام و امت معتبر است و مردم ما مي‌دانند كه به چه رای داده‌اند و امروز هم مي‌دانند چه مي‌خواهند، نظامی كه در آن دين و سياست، اخلاق و آزادي، معنويت و پيشرفت در كنار هم باشد وی افزود: به خصوص در جهان اسلام و در ميان فرهيختگان الگوی امام و ملت ايران چشم و دل‌ها را فريفت، انسان‌های فرهيخته‌ای كه از يك سو نمي‌خواهند، هويت خود را نفي كنند و از سوی ديگر وحشت‌زده از حركت‌های خشن افراطی به نام اسلام از دين گريزان مي‌شوند و در جستجوی الگوی تازه‌ای بودند، الگوی دينداری توام با مردمسالاري را در نظام جمهوری اسلامی يافتند و به آن دل سپردند و امروز اين الگو در معرض خطرات بزرگی قرار دارد و راهزنان فراوانی بر سر راه اين گوهر گرانبها كه حاصل انقلاب ماست قرار دارند وی ادامه داد: راهزنان در يك نكته اشتراك دارند و آن اين كه مي‌گويند، دينداری با جمهوريت سازگار نيست، منتها تنگ نظران مي‌گويند جمهوري، مردمسالاری و آزادی را به دور افكنيد تا دين شما محفوظ بماند و غرب زدگان مي‌گويند دين را، دينداری و احكام الهی را به دور افكنيد تا آزادی و جمهوريت مستقر بماند و امام و مردم ما گفتند جمهوری اسلامی مورد خواست ماست و خطرناكتر در جامعه ما كه جامعه‌اي دينی است و حكومت اسلامی به نام اسلام آمده تحميل نظرهای تنگ و انحرافی به نام امام، انقلاب و اسلام بر مردم است خاتمی با تاكيد بر اين كه ما مدافع آزادی هستيم و حتی آزادی مخالف را مورد تاييد قرار مي‌دهيم، افزود: نبايد تريبون‌های رسمی و اصلي نظام مروج چيزی باشد كه امام با آن مخالف بود و يا مروج و ضد چيزی باشد كه امام عرضه داشت و در قانون اساسی ما آمد و مردم به آن راي دادند وی افزود: ما مخالف شكستن قلم‌ها و بريدن زبان‌ها هستيم، در نظام مردمسالاری دينی انديشه و بيان آزاد است ولی دوست داران امام و طرفداران واقعی انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی از سوءاستفاده‌اي كه به نام اسلام و امام آن هم در بعضی از تريبون های رسمی مي‌شود به خود آيند و در مقابل آن بايستند وی با اشاره به اين كه آزادی در چارچوب‌هايی كه هست وجود دارد، گفت: گر چه امام موافق ادامه جنگ بودند و كسانی بودند كه با نظر امام و با جنگ مخالف بودند، ولی در اين كشور كسی به جرم اين نظر و ابراز نظر كسی را بازداشت نكرده و مورد مواخذه قرار نداد وی افزود: ما خواستار آزادی هستيم، ولی اجازه ندهيم كه به نام اسلام، امام و انقلاب آراء و نظرياتی كه ضد نظر امام، سيره‌ی امام و ضد آن چيزی است كه ملت با امام پيمان است در اين كشور ترويج كنند رئيس شورای عالی امنيت ملی يادآور شد: با آن كه در جنگ هميشه اعلام وضعيت فوق‌العاده مي‌شود، امام اعلام وضعيت فوق‌العاده نكردند، گر چه اقتضا شرايط بعضی تخلف‌ها و عدول‌ها از قانون صورت گرفت و اين حداقل چيزی بود كه در يك جنگ فراگير صورت مي‌گيرد و امام فرمودند: بعضی تخلف ها از قانون اساسی بوده است و بعد از جنگ بنا داريم و تصميم داريم كه همه به قانون برگرديم وی افزود: امروز ادامه راه امام احترام به انقلاب بزرگ ملت ايران، احترام به خون شهيدان، پايبندي همه جانبه به قانون اساسی است كه نه قانون اساسی نقض شود و نه قانون اساسی ابزار تحميل سليقه‌ها و نظرهای خاص شود حجت الاسلام خاتمی گفت: امام، عزيز امت و مظهر اراده و عظمت اين ملت بود و اين ملت بدرقه‌ای كه از امام كرد بسيار شكوهمند‌تر از استقبال از امام بود، پس از ده يازده سال مشكلاتی كه انقلاب دارد، سختي‌ها و تنگناهايی كه جنگ دارد، وقتی كه امام به دار فانی شتافت، اين مردم با وفا چنان تشييع كردند كه با عظمت‌تر و با شكوه‌تر از استقبالی بود كه يازده سال پيش از امام كرده بودند وی با بيان اين كه امام شاگرد بزرگ اباعبدالله است، افزود: از مختصات و شاخص‌های ديگر امام ارادت فوق‌العاده او به اهل بيت و ابي‌عبدالله بود، جا دارد بگوئيم امام هنگامی كه تو از دنيا رفتی زن و مرد سر از پا نشناختند و در تجليل تو به خيابان‌ها و بيابان‌ها آمدند اما آقا و مولای تو را با همه يارانش شهيد كردند و زنان و فرزندانش را اسير كردند و بالاتر از او بدن پاك او را روزها و شب‌ها در برابر آفتاب و باد و باران در خاك كربلا رها كردند