دكتر غلامعباس توسلي، معتقد است : تقويت روح ديكتاتوری در كشور، موجب انقلابي ديگر خواهد شد اين جامعه‌شناس و عضو هيات علمي دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجويان ايران اظهار داشت: چه در درون جوامع و چه در سطح بين‌المللي، ديكتاتوری پذيرفته نيست اين شيوه امروزه هم از لحاظ نظری جايگاه ندارد و قابل توجيه نيست و هم از لحاظ علمی و كاربردي چون در مسايل اقتصادي، فرهنگی ، امنيت ملی و در همه‌ی موارد در واقع وقتی موفق هستيم كه بتوانيم مشاركت عمومی را جلب كنيم و دموكراسي چيزی جز كسب مشاركت عمومی نيست در واقع ما به آنجا رسيده‌ايم كه بعد از 200 سال مبارزه و چند انقلاب، حق شهروندی را به رسميت بشناسيم و ديگر برگشتن به ديكتاتوري، چه به حالت سنتي و چه به حالت‌های ديگر، نه عملی است و نه نتيجه‌بخش  به همين دليل اگر در جامعه‌ی ما بوي ديكتاتوری بيايد، من فكر مي‌كنم همه به فكر يك انقلاب ديگر خواهند افتاد وی با بيان اين كه هيچ كس در قالب ديكتاتوری احساس نمي‌كند، حق شهروندي‌اش ادا خواهد شد، ادامه داد: مفاسد و مشكلات اجتماعی ما، روز به روز زيادتر مي‌شوند و امروز نتايج تحقيقات علمی و دانشگاهي، به ميز مسوولين مملكت رسيده است و آنها وجود فساد را مطرح مي‌كنند اما جای اين سوال باقی است كه چرا بايد اين اتفاق بيافتد؟ اگر جامعه‌ی ما نقدپذير بوده و در آن امكان نقد وجود داشته باشد و اگر مسوولين اشتباهاتشان را قبول ‌كنند، فساد تا اين حد در جامعه رشد پيدا نمي‌كند ولی اگر همينطور جلو برويم، اين فساد، جامعه‌ی اسلامی را تباه مي‌كند، چون اگر جوان‌ها علائقی نداشته‌ باشند، جامعه‌ی ما ضربه‌ی خيلی سختی خواهد خورد در جامعه‌ی ما نيازهای جوانان بسيار زياد است و اگر اين جوانان درست هدايت نشوند، مملكت تباه خواهد شد عضو هيات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اينكه بايد حقوق شهروندان به رسميت شناخته شود و افراد در جامعه احساس شخصيت كنند كه لازمه آن جلوگيری از ايجاد ديكتاتوری در جامعه است، ديكتاتوری را به دو نوع ديكتاتوری از پايين و ديكتاتوری از بالا تقسيم كرد و گفت: ديكتاتوری از پايين همان گروه‌هاي فشاری هستند كه تا صحبت از محيط باز و دانشگاهی و سخنرانی و ميزگرد برای طرح مسايل اساسی مملكت مي‌شود كه مطابق ميلشان نيست، به اين محيط‌ها حمله مي‌كنند و اجازه‌ی صحبت به افراد نمي‌دهند وی نمونه‌ی اين نوع ديكتاتوری را حادثه‌ی اخير كرمانشاه دانست كه به گفته وی در اين واقعه صندلي‌ها را به سوی سخنرانان پرتاب كردند توسلی افزود: در اين نوع ديكتاتوري، به جای شنيدن حرف مخالف و گفت‌وگو، جامعه‌ی تك‌صدايی مورد نظر است اين نوع را مي‌توان در سطوح مختلف ديد وی درباره ديكتاتوری از بالا گفت: در ديكتاتوری از بالا، اگر نهادها و مجموعه‌های موجود نخواهند در چارچوب قانون اساسی قدم بردارند و حقوق مردم را به رسميت بشناسند و روح قانون اساسی را درك كنند، انسداد سياسی به وجود مي‌آيد در نتيجه‌ اعمال و رفتار آنها، مردم را نااميد مي‌كند هركدام از اين نوع ديكتاتوری به جامعه صدمه مي‌زند به اعتقاد توسلي، گروه‌هايی به نام اسلام و حكومت اسلامی مي‌خواهند جمهوريت را انكار كنند و بي‌اثر نمايند كه در نتيجه آن، دموكراسي، حق شهروندي، اصلاحات اساسی و تحولات اجتماعی خود به خود از بين مي‌رود اين استاد دانشگاه تهران، افزود: فرهنگ ديكتاتوری را با نصيحت كردن، نمي‌توان از بين برد بلكه بايد در عمل اجازه تغيير اين فرهنگ را بدهند  دموكراسی هزينه‌هايی دارد انسان بايد شنا كنند تا شنا كردن ياد بگيرد مردم بايد در انتخابات شركت كنند و حق داشته باشند، كانديدا شوند و نه تنها از حق و حقوق خود دفاع كنند بلكه وظايف مدنی خويش را هم بشناسند و به آن عمل كنند وقتی در جامعه‌ای حق شهروندي ضعيف يا در حداقل خود باشد، افراد وظايف مدنی خود را نيز درست انجام نمي‌دهند و قانون را هم درست رعايت نمي‌كنند علت اين قانون گريزی اين است كه فاصله دولت و مردم خيلی زياد است و آنان قانون را مردمی نمي‌دانند بلكه دولتي مي‌دانند در حالی كه اگر مردم بدانند كه اين قانون، همان است كه نمايندگان خودشان تصويب كرده‌اند و روی آن كار شده است، وظيفه‌ی خود را نسبت به دولت، ملت ، جامعه و نيازهای آن برآورده مي‌كنند  توسلی با بيان اين كه جامعه‌ی امروز ما فردگرا شده و بيشتر منافع شخصی در نظر گرفته مي‌شود، گفت: اكثر مردم به سياست كاری ندارند و مي‌خواهند در عرصه‌ی اقتصادی منفعت كسب كنند، آنان به علت نگرانی و ترس از ورود به صحنه‌ي سياست به لحاظ اين كه معلوم نيست چه آينده‌ای خواهند داشت، خود را از عرصه‌ی عمومی كناری مي‌كشند و اين باعث مي‌شود در دراز مدت هم نتوانيم تغيير زيادی ايجاد كنيم اگر بخواهيم از خاص‌گرايی به سمت عام گرايي بياييم و مردم را وادار عرصه كنيم منافع ملی را در درجه‌ی اول اهميت قرار دهند ولی گروه‌های دست‌اندركار عملا خاص گرا باشند، مردم هم در همين شرايط قرار مي‌گيرند وی تاكيد كرد: ديكتاتوری را جز با دموكراسی نمي‌توان تضعيف كرد ديكتاتوری چيزی نيست كه بدون دموكراسی از بين برود دموكراسی است كه ديكتاتوری را به عقب مي‌راند مردم ما از طريق اينترنت و ماهواره در جريان پديده‌ها هستند و اگر بخواهند چيزی را در داخل به زور پنهان نمايند، مي‌بينيم كه در ماهواره‌ها به صورت غليظ‌تری پخش مي‌شود بنابراين بهتر است رسانه‌های خودي، مردم را كاملا از مسايل آگاه كنند و اجازه دهند قشر جوان و روشنفكر آزادانه فكر كنند و راه نجات جامعه و آينده‌ی نسل جوان را پيدا نمايند توسلی در بخش ديگری از گفت‌وگويش با ايسنا، در مورد ملاقات ابراهيم يزدی و تعدادی از همفكرانش با رييس مجلس شورای اسلامي، گفت: درباره اين ملاقات اخباری منتشر شد كه گويی تنها دكتر يزدی در اين ملاقات حضور داشته در حالی كه ما گروهی و جمعی با آقای كروبي ملاقات كرديم وی در مورد علت اين ديدار گفت: چند مساله‌ اين موضوع را به وجود آورد آزاد شدن ملي- مذهبي‌ها از زندان، برگشتن دكتر يزدی به ايران و فوت مرحوم دكتر سحابی كه گروه‌های مختلف در مراسم تشييع جنازه و ختم وی با نوعي وفاق ابراز لطف كردند، برای ما اين تفكر را ايجاد كرد كه زمينه‌ی مساعدي برای وفاق ملی به وجود آمده است در نامه‌ای كه به همراه آقای صدر حاج سيدجوادی امضا كرده بوديم، گفته بوديم كه شرايط، طوری است كه بايد وفاق ملی به وجود بيايد و عفو عمومي داده شود كه بعضي‌ها ايراد گرفتند بحث وفاق ملی اولين كلمه‌ای بود كه ما مطرح كرديم، بعد از آن ديگران در روزنامه‌های مختلف، مطالبی گفتند و اينها همه تاثير گذاشت برای اينكه ما فكر كنيم می توان به سمت وفاق رفت مسايل ديگری هم هست كه مي‌توان به آن اشاره كرد از جمله تهديدات آمريكا و شرايط منطقه كه هر ايرانی را به فكر وا مي‌دارد تا برای كشور خود كاری انجام دهد تا اين تهديدات عملی نشوند خود به خود ما هم به اين فكر افتاديم كه كاري بكنيم وی ادامه داد: به نظر ما گروه‌هاي مختلف به نوعی انسداد سياسی رسيده‌اند و در مرحله‌ی بعد معلوم نيست مي‌خواهند، چه كار كنند جناح راست هر كاری كه مي‌توانست، انجام داد و اگر بيشتر از اين ادامه دهد، معلوم نيست چه اتفاقی خواهد افتاد گروه‌های چپ هم تمام راهها را آزمايش كرده‌اند نيروهای بيرون حاكميت هم نتوانسته‌اند به معناي واقعی راه مشخصی كه بتواند مملكت را از گرفتاري‌های داخلی و خارجی نجات دهد، ارائه نمايند  ما بايد آمادگي داشته باشيم در مقابل هر نوع تهديد بايستيمآمادگی هم فقط آمادگی نظامي نيست آمادگی روحي، عقايد، علايق، وحدت و وفاق است  اينها مي‌توانند جامعه را مستحكم كنند و ديگران را در برابر اين اتهامات به ترديد وادار كنند به اين دليل فكر كرديم كه بايد تبليغی در زمينه‌ی وفاق ملی انجام دهيم هدف ما هم به هيچ وجه ائتلاف با گروه خاصی - بر خلاف تصور بعضي‌ها كه مي‌گويند نهضت آزادی با گروه راست ائتلاف برقرار خواهد كرد ـ نيست ملاقات با آقای كروبی اين معنا را داشت كه ما فقط نمي‌خواهيم با گروه خاصی ارتباط برقرار كنيم، بلكه مي‌خواهيم همه را در جهت هم‌گرايي، عقل‌گرايی و منطق صحيح به پيش ببريم وی تصريح كرد: نهضت آزادی با سابقه‌ي 40 ساله و با پيشگامانی كه داشته، نشان داده كه مي‌تواند نقطه‌ی اتصالي برای گروه‌های مختلف باشد به همين دليل قرار شد كه با همه‌ی گروه‌ها تماس‌هايی داشته باشيم و تا آنجا كه مي‌توانيم، مشكلات مملكت و آينده‌ي مبهم كشور را حل كنيم و همه را به سمت وفاق فراخوانيم البته معنی وفاق اين است كه همه در مواضع خود باقی بمانند و نظر خودشان را داشته باشند، ولی در حداقل‌ها توافق صورت گيرد تا منافق ملی به خطر نيافتد و كشاكش‌ها به حدي نرسد كه گسستگی داخلی به وجود آورد  فكر مي‌كنيم اين اقدام را ديگران هم بايد انجام دهند الان وقت آن رسيده كه بعضی از تقسيم بنديها مثل خودي، غير خودی برداشته شود تا مردم بتوانند با هم متحد‌تر در جهت توسعه و پيشرفت حركت كنند توسلی گفت: چون آقای كروبی در زمانی كه ملی ـ مذهبي‌ها در زندان بودند، در جهت آزادی آنها فعاليت كردند، خواستيم از فعاليت‌های مجلس تشكر كنيم دلمان مي‌خواست رهبران اقليت و اكثريت مجلس هم در اين ملاقات شركت داشتند تا حرف‌هايمان را بزنيم، ولي اين ميسر نشد وی در مورد موضوعات مطرح شده در اين ملاقات،‌ اظهار داشت: اصل موضوع، شرايط فعلی داخلی و خارجی ايران، انسداد سياسي، منافع ملی و احتمال تهديدات جدي‌تر بود از نتايج اين ملاقات نيز هم‌گرايی و تفاهم است توسلی بحث ائتلاف جناح راست با نهضت آزادی را رد كرد و اذعان داشت: اين بحث از برخی مقالات يك روزنامه‌ی منتسب به جناح راست ناشی مي‌شود ما مي‌دانيم كه ممكن است اين بحث فريبنده‌ای باشد كه ما را به جرياناتی بكشد ولی آنها ادعای ديگری كه داشتند و آن اين كه ما هميشه در بين مرز بيرون و درون حركت كرده‌ايم ما در لبه‌ای بوديم كه جزو بيروني‌ها حساب مي‌شديم نه جزو دروني‌های نظام اين مقالات و عدم توقيف دكتر يزدي، باعث ايجاد شائبه‌اي شد كه به كلی نادرست است و جز در حد و مرز‌های روزنامه‌ای نيست وی گفت: ما در برابر دين سنتي، تنها روشنفكری دينی را داريم و اگر جلوتر برويم به سكولاريسم مي‌رسيم اگر نتوانيم در جامعه‌امان روشنفكر ديني را كه در سطح جهانی شناخته شده و دنياگرا نيست و دموكرات است، تحمل كنيم، در واقع هيچ اميدی به اينكه جامعه‌ی ما بتواند راه اصلاح سياسي درستی را ترسيم كند، وجود ندارد بنابراين برای آينده‌ی جامعه‌ی ما مهم است كه از اين تحولات به وجود آمده استفاده كنيم و وفاق به وجود بيايد نهضت آزادی هم مي‌تواند مثل هر حزب ديگری مورد تهاجم قرار بگيرد و اگر هم خطايی كند، طبق قانون، وزير كشور مسؤول است كه تذكر شفاهی و كتبی بدهد و حتی آن را به‌طور قانونی منحل كند ولی اينكه ما بخواهيم يك حزب 40 ساله را كه مبارزات فراوانی داشته به خاطر اينكه با فكر ما سازگاری ندارد از بين ببريم، موجب نااميدی جوانان و گروه‌هاي ديگر مي‌شود و در حقيقت وقتی اين ديوار را خراب كنيم، بر سر خيلي‌ها خراب مي‌شود  بايد يك فكر اساسی كنند به هر حال اين گروه‌ وجود دارد و نمي‌توان آن را ناديده گرفت، بايد در حدی كه مي‌توانند فعاليت كنند و در برابر اقبالی كه از طرف مردم مي‌شود، آزاد باشند ولی اگر خواستند، خطايی كنند، مورد سؤال قرار بگيرند تهاجمات به نهضت آزادی شديد بوده است، چون در درون نظام وجود دارد، گروه‌هايی آن را درست مي‌دانند و اتهامات را هر كسی قبول ندارد اينها نشان مي‌دهد كه در درون نظام، نهضت آزادی برای همه يكسان غير قابل قبول نيست  همه سوابق آن را مي‌شناسند و مي‌توانند تندرو‌های خود را قانع كنند كه وجود نهضت آزادی چه در داخل و چه در سطح جهانی بسيار مفيد است توسلی گفت: وزير كشور اگر روزی به ما مجوز مي‌داد، ريسك بود، ولی الان به جايی رسيده است كه اگر اين كار را نكند، به علت اين كه نهضت آزادي، فعاليت خود را روزی آغاز خواهد كرد، پشيمان خواهد شد من به آقای كروبي گفتم كه فكر نكنيد هميشه اين موقعيت را خواهيد داشت الان كه در اين موقعيت هستيد، مي‌توانيد كاری انجام دهيد و رسيدگی كنيد و عدالت را رعايت كنيد وزارت كشور نسبتا خوب جلو آمده و نامه‌اي كه كميسيون ماده‌ی 10 به دادگاه داده بود كه اين گروه غير قانونی نيست، نامه‌ی مفيدی بود مثلا الان گروه طبرزدی كه لائيك و دموكراتيك است، رسمی اعلام شده و پرونده دارد چه دليل قانع كننده‌، قاطع و محكمه‌پسندي وجود دارد كه نهضت آزادی فعاليت نكند وی با اشاره به نامه‌ی امام در مورد نهضت آزادي، افزود: نامه‌ی امام در شرايطی بعد از فوت ايشان منتشر شد و مربوط به دوره‌ای خاص بود كسانی كه جناح چپ بودند، الان خودشان كوتاه آمده‌اند و نظرات عوض شده است ما بارها گفته‌ايم و نوشته‌ايم كه امام در موقعيت‌هايی مطالبی را فرموده‌اند، بعد هم، آن موقعيت‌ها عوض شده است برای اولين بار من گفتم كه امام فرموده بودند كه اگر ما با صدام صلح كنيم، با فهد صلح نخواهيم كرد، اما خيلی زود پس از يكی دو سال سفير رد و بدل و ارتباط برقرار شد وقتی كه مي‌توانيم با فهد صلح كنيم، چرا نتوانيم با نهضت آزادی كنار بياييم