نهال جمهوری ما در خاك سلطنت نشاء شده است. لذا همواره در معرض اعوجاج (يعنی بازگشت سلطنت در اشكال جديد) قرار دارد. بايد هميشه مواظب بود و با شاقول جمهوريت، ميزان اعوجاج آن نهال را سنجيد.

چرا پس از 25 سال هنوز هم مشكل اصلی ما اعوجاج از مسير جمهوريت نظام اسلامی است؟ ساختار سياسی نظام ما چگونه است كه درست در مقطع پيش از انتخابات، امواج تيره بالا مي‌آيند تا مانع از روند زلال و شفاف تعيين سرنوشت در پای صندوق‌ها بشوند؟

انتخابات چه خاصيتی دارد كه ضعف ساختار سياسی نظام را به نمايش مي‌گذارد؛ ضعفی كه پيش از آن و در مواقع عادی به چشم نمي‌آيد؟ چگونه است كه نهادهای حل منازعه نمي‌توانند وظايف خويش در حفظ حقوق اساسی ملت و حقوق احزاب را انجام دهند؟

اين روندی است كه ما در كشورهايی چون پاكستان هم مشاهده مي‌كنيم. در موارد عادی خبری نيست، اما انتخابات كه مي‌شود صدها نفر كشته مي‌شوند؛ و يا در تركيه كه ارتش تا آستانه كودتا پيش مي‌رود. همچنين مي‌توان به نمونه‌های گرجستان و آذربايجان اشاره كرد...

وقتی اين قبيل نمونه‌ها را در معرض مداقه قرار دهيم به يك ويژگی مشترك به نام «فقدان توسعه سياسي» در همه آن كشورها نائل مي‌شويم. اينكه ما در همان نقطه آغاز بروز اعوجاج در سير مستقيم جمهوری اسلامی،‌ اين‌قدر بر «توسعه سياسي» تكيه كرديم، اكنون معنای اصلی خود را آشكار مي‌نمايد. مفهوم توسعه سياسی كه تا آن حد از سوی جريان راست به پرسش گرفته شد و به عنوان «توطئه بيگانگان» در معرض طرد و سركوب قرار گرفت را، اكنون بهتر مي‌تواند درك شود.

يكی از علائم بارز توسعه‌يافتگی سياسی يك كشور آن است كه انتخابات در آن «فاجعه» نباشد؛ و- همچنان كه در اولين انتخابات پس از رحلت امام شاهد آن بوديم- بيم از نتايج انتخابات مسؤولان را به جانب «انتخابات غيرمستقيم» نكشاند.

پطرس غالی در اثری جدی و محققانه درباره «تقدم توسعه سياسي» مي‌نويسد كه تجربه من نشان مي‌دهد كه در كشورهای جهان سوم، بدون توسعه سياسی امكان توسعه اقتصادی وجود ندارد. اين وضعيتی است كه هم‌اكنون در جامعه خودمان شاهد آن هستيم. اقتصاد خوابيده، معاملات راكد شده، بازار بورس، مسكن، طلا و ... همه دست نگه داشته و منتظرند تا ببينند چه مي‌شود؟

جمهوری اسلامی هنگامی «مستقيم» خواهد بود و در مسير اصلی « فاستقم كما امرت» پيش خواهد رفت كه انتخابات آن نيز «مستقيم» باشد. غيرمستقيم‌سازی انتخاب مردم وكدخدامنشي-فرمايشی كردن انتخابات، به طور مستقيم به اعوجاج كل نظام منجر خواهد شد.