در سالگرد انقلاب ضد استبدادی 57، مجله TIEMPO اسپانيا و بنگاه خبری Kronos International ايتاليا متن مصاحبه ای را با آيت الله منتظری منتشر كرده اند كه چند سئوال محوری آن ها را می خوانيد:

سئوال: حضرت آيت الله منتظری، بيست و پنج سال بعد از انقلاب اين چنين بنظر ميايد كه هنوز بسياری از آمال مردم چون آزادی و مردم سالاری تحقق پيدا نكرده اند. آيا اشتباهاتی در جريان انقلاب اين چنين وضعيتی را باعث شدند؟ و بنظر شما جمهوری اسلام زائيده انقلاب 25 سال پيش چه تفاوتهائی با جمهوری اسلامی اين روزها دارد؟

پاسخ: اصل انقلاب 1357 در ايران انقلاب مباركی بود، و تقريبا همه طبقات جامعه در آن شركت داشتند و انگيزه آنان امور مادی و رفاهی نبود، بلكه مقصود جلوگيری از دخالتهای ناروای بيگانگان و استبداد و خودسری حكام بود و شعارهای سه گانه « اسقلال، آزادی، جمهوری اسلامي» شعار مردم بود و هرچند - تا حدي- دست بيگانگان از كشور كوتاه شد، ولی دو شعار ديگر عملی نشد و علت آن سه چيز است:

1- وجود تضاد واضح در بافت نظام: از يك طرف نيروها و اهرمهای قدرت در اختيار رهبری قرار داده شده، بدون اينكه به كسی يا نهادی پاسخگو باشد و از طرف ديگر مسئوليتهای اجرائی بر عهده رئيس جمهور قرار داده شده در حاليكه اهرمهای قدرت را در اختيار ندارد.

2- افتادن برخی كارهای مهم و پستهای حساس در دست افراد فرصت طلب.
3- دخالت های ناروای افراد جاهل و تند - در اثر تلقينات نا صواب- و اعمال خشونت و بگيروببند به وسيله آنان، و در نتيجه با اينكه انقلاب بنام حكومت مردمی و اسلام انجام شد، ولی استبداد و اعمال خلاف اسلام حكمفرماست، و هرچند نام انقلاب و اسلام تكرار ميشود ولی ظلمها و سلب آزاديهای سياسی حتی از نمايندگان منتخب مردم، و بازداشتها و محاكمات بی رويه و تجاوز به حقوق مردم هم چون رژيم گذشته انجام ميشود. و چون به نام اسلام انجام می گيرد نسل جوان را به اسلام كه دين عدالت و رحمت است بدبين می نمايد.

سوال: از مدت ها پيش در داخل و خارج از كشور بر لزوم انجام همه پرسی تاكيد ميشود. آيا به نظر جنابعالی نظام احتياج به تغييرات بنيادی دارد و يا ميتوان با تغييرات عملكردی مشكلات كنونی را حل كرد و بحران را پشت سر گذاشت؟

پاسخ: در اثر تضادی كه به آن اشاره شد دولت و مجلس اختيار ندارند تا با تغيير دولت و يا نمايندگان مشكلات حل شود و چون كشور متعلق به مردم است مردم بايد سخن آخر را بگويند.

سوال: يكی ديگر از مسائل مطرح در ايران و حتی ديگر كشورهای خاورميانه، جدائی دين از سياست است. نظر شما را در اين مورد ميخواستم جويا شوم؟

پاسخ: دستورات دين مقدس اسلام منحصر در مسائل اخلاقی و عبادی محض نيست، بلكه در مسائل اقتصادی و سياسی و جزائی و شرايط حاكميت و روش آن نيز اسلام دستور و برنامه دارد و اگر منظور اين است كه اين دستورات ناديده گرفته شود و حاكميت نسبت به آنها بی تفاوت و بی اعتناء باشد، اين امر پذيرفته نيست زيرا اكثر مردم ايران مسلمان و خواهان اجرای آنها می باشند. اگر منظور اين است كه اجرا لازم نيست دست روحانيون باشد، اين امر صحيح است ولی نظارت روحانيت بر قوای سه گانه برای عدم تخلف آنها از موازين اسلامی امری است ضروری و لازم، به شرط اينكه در امور ديگر دخالت نكنند و هر كاری به متخصص آن ارجاع شود. فقيه به عنوان فقيه فقط متخصص فقه است و ساير امور كشور مربوط به قوای سه گانه كشوراست و آنها در برابر ملت بايد پاسخگو باشند.