"بعد از عراق نوبت ايران است" جمله ای است که اول بار سه ماه پيش، فرمانده سابق سپاه پاسداران آن را بر زبان آورد و پس از آغاز جنگ عراق همه گروه های سياسی کشور آن را به نوعی پذيرفته اند، اما برای دور کردن خطر آن نظريات مختلفی ارائه می دهند. حتی تاکيد نخست وزير بريتانيا و وزير دفاع آمريکا به اين که هيچ طرحی برای حمله نظامی به ايران وجود ندارد، مانع از تکرار اين پيش بينی در محافل سياسی کشور نشده است.همه گير شدن بحث پيرامون تاثير جنگ بر سرنوشت ايران نشان از شتاب سير حوادث دارد چرا که تا سه هفته پيش بحث عمومی در ايران، بر سر سياستی بود که بايد در برابر جنگ عراق در پيش گرفته می شد.اصلاح طلبان در حالی که آشکار شده است جنگ عراق به پايان دلخواه سنت گرايان نمی انجامد، مجالی يافته اند برای طرح روشن تر اين نظر که برای مصون ماندن از عوارض تحولات منطقه بايد به خواست های آزادی خواهانه مردم و تغييرات در شکل اداره کشور تن داد.سنت گرايان در مقابل، با انعکاس يک سويه اخبار جبهه های جنگ تحت رهبری آمريکا با عراق می نويسند "مردم عراق هم در حالی که از حکومت صدام ناراضی هستند به دليل اعتقادات مذهبی و ملی خود هرگز به اشغال کشورشان راضی نمی شوند." دانشجويان دفتر تحکيم وحدت آماده می شوند که در روزهای آينده در سميناری با عنوان "آينده سياسی ايران" از زبان کارشناسان مستقل تحليل های مشخص تری درباره شرايط کشور مطرح کنند که ميزان تاکيد آن بر دموکراسی بيش از آن خواهد بود که اصلاح طلبان اعلام می دارند.
دانشجويان دانشگاه اميرکبير که صريح تر از انجمن های ديگر دانشجوئی خواست جوانان را در مورد دموکراسی و اصلاحات بينادی بيان می کنند در آخرين اعلاميه خود خواستار همه پرسی شده و از فردائی نوشته اند که "همسايگان عراقی و افغانی از رفراندوم در ايران بگويند و دولتی خارجی مجری آن باشد."در هنگامه ای که هر روز سخت تر می شود، بحث درباره آينده ايران پس از جنگ عراق را به موضوعی کليدی در مباحثات داخلی کشور بدل کرده است افکارعمومی در لابلای گفته های رهبران کشور به دنبال نشانه هائی هستند که دريابند از ميان دو راه پيشنهادی گروه های سياسی کدام را بر خواهند گزيد.صادق زيباکلام استاد دانشگاه که به داشتن افکار ميانه روانه مشهور است، ابراز نگرانی می کند که تصميم سازان حکومتی، خود هم تبليغات يک سويه راديو تلويزيون و رسانه های حکومتی را درباره مقاومت مردم و ارتش عراق باور کنند و اساس تصميم های خود را درباره آينده بر همان بگذارند.به ظاهر همين نگرانی است که نمايندگان اصلاح طلب مجلس را واداشت که در نخستين جلسه سال نو به انتقاد شديد از تبليغات يکسويه صدا و سيما بپردازند و آن را خلاف سياست اعلام شده بی طرفی کشور اعلام کنند.بی اعتنا به انتقادهای گروه های مختلف، رسانه های تحت کنترل سنت گرايان و بنيادگرايان با گزارش های گزينشی از جنگ عراق بر شدت مقالات و اظهار نظرهای خود افزوده و سخن از "عمليات حسينی" و لزوم رفتن به استقبال خطر و رو در روئی با قدرت هائی می گويند که به نوشته آن ها کمر به انهدام اسلام بسته اند.پيش از آغاز جنگ، اکبر هاشمی رفسنجانی، رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام اعلام کرد که رهبر جمهوری اسلامی، سال 82 را به نشانه مقاومت در برابر تهاجم عليه مسلمانان سال عزت و مقاومت حسينی نام خواهد نهاد، ولی با فرارسيدن جنگ، از سوی آيت الله خامنه ای، امسال به عنوان سال نهضت خدمت رسانی به مردم اعلام شد.محافظه کاران با اصرار بر اين که جنگ عراق تنها برای نفت و اقتصاد است بر اين باور بودند که لزومی برای عقب نشينی حکومت از مواضع فعلی خود نيست و می توان با بزرگ نمائی خطر خارجی اتحاد از دست رفته را دوباره به دست آورد و با اجرای سياست های اقتصادی بحران را از سر به در کرد.پس از آغاز جنگ، اميدواری گروهی از تصميم سازان اين است که حوادث بعد از جنگ عراق، بر خلاف پيش بينی اصلاح طلبان، حکومت ايران را مجبور به پذيرش دموکراسی و دادن حق انتخاب آزاد به مردم نکند و عوارض آن با يک تعديل در سياست خارجی، خنثی شود.هاشمی رفسنجانی در آخرين نماز جمعه خود نشانه هائی از تعديل موضع ايران نسبت به آمريکا نشان داد و گفت هميشه قبول داشتيم که با آمريکا به عنوان يک طرف مساوی به گفتگو بنشينيم. سياست ما اين نبود که با کشورها قطع ارتباط کنيم بلکه فکر می کرديم می شود با آنان کار کرد و هنوز هم همين طور فکر می کنيم.به نظر می رسد رهبران جمهوری اسلامی ترجيح می دهند با مخالفت های مدام خود با جنگ، زمان لازم برای اندازه گيری ميزان فشاری به دست آوردند که همگان اصرار دارند که در پايان اين جنگ بر کشورهای پيرامونی وارد خواهد آمد.به مرخصی فرستادن هاشم آغاجری و قاسم شعله سعدی و رها کردن فعالان سياسی بدون آن که تغييری در وضعيت پرونده آن ها داده شده باشد، همزمان با ادامه احضارها و در عين حال امکان دادن به طرح نظريات مختلف درباره آينده کشور بخشی از اين سياست خريد زمان به حساب می آيد.اصلاح طلبان می کوشند به تصميم سازان يادآوری کنند که با اين سياست، فرصت از دست آنان خواهد گريخت و با نديده گرفتن خواست های عمومی، در زمانی به تغيير روند اداره کشور مجبور خواهند شد که مطالبات مردمی سير صعودی به خود گرفته است.در اين ميان، آن چه هنوز آشکار نيست، اين است که چه تعداد از مردمند که جنگ فعلی را "جنگ با حکومت صدام حسين" می دانند نه با مردم عراق و بر همين اساس نوبت بعدی را هم به "حکومت ايران" می دهند و نه مردم آن.اين گروه از مردم همان ها هستند که به نوشته روزنامه های تهران، نسبت به جنگ عراق و پی آمدهای آن در ايران بی اعتنا هستند و آشکار نيست که از شنيدن خبر آن که بعد از عراق نوبت ايران است نگرانی بخصوصی داشته باشند.( نقل روزنت "امروز")