|
سخنرانی هاشم آغاجری
زینب عاجز و ناتوانی که
ارتجاع بالای منبرها ساخته
هاشم آغاجري در مراسم شام غريبان حسينيه ارشاد گفت:
تاريخ گذشته ما تاريخي است تحت سلطه گفتمان مذكر، رنگ مردانه
به سراسر تاريخ ما زده شده است. هم در وجه "بودشناختي" يعني
آنچه واقعا بوده است و هم در وجه"معرفت‌شناختي" يعني آنچه
تاريخ‌نگاران نگاشته‌اند. در بعد اول كمتر اجازه داده شده كه
زنان در متن تاريخ حضور داشته باشند، آنها را يا به
تاريك‌خانه‌هاي تاريخ برده و در زير سايه‌ي مردان به فراموشي
سپرده‌اند يا حداكثر آنها را به يك حاشيه‌نشين و دست دوم مردان
تبديل كرده‌اند. تاريخ‌نگاري معرفت‌شناختي‌مان نيز همين را
منعكس كرده، چنانچه وقتي تاريخ مكتوب را ورق مي‌زنيم كمتر
مي‌توانيم رد پايي از آنها ببينيم.
زن را در تاريخ در حاشيه دربارها، داستانهاي هزار و يكشب در
كنار شعر و شراب شبانه سلاطين و خلفا مي‌يابيم؛ عنصري براي
سرگرمي. .
زن در هر دو سويه تاريخ يعني رهايي و سلطه، سركوب و فريب
همچون مرد حضور داشته اما مي‌بينيم زناني كه پا در تاريخ
مي‌گذارند و نقشي نه حتي بيشتر از مردان كه حداقل هم‌سنگ با
آنها ايفا مي‌كنند، در سايه مردان قرار داده مي‌شوند. اي بسا
رنجي كه آنها براي سازندگي جامعه و تاريخ مي‌كشند از مردان
كمتر نبوده و نيست. گاهي با خود مي‌انديشم در عاشورا حسين(ع)
بيشتر رنج كشيد يا زينب(س)؟
امروز همسران، مادران، خواهران و دختران شهيدان و ايثارگران،
اسيران و زندانيان آيا سازندگان تاريخ نبوده و نيستند و آيا در
رنجي كه براي تحول تاريخ كشيده و مي‌كشند پا به پاي مردان شريك
نيستند؟
امشب، شب زينب(س) است. شب همه زناني كه شريك شهادت و اسارت
همه مردان، در طول تاريخ براي رهايي و اسارت بوده و هستند. در
تاريخ‌نگاري ما اگر چه زينب(س) يكسره هم غايب نبوده اما حضوري
كه براي زينب(س) در كربلا و نمايش پرشكوه عاشورا رقم زده‌اند و
چهره‌اي كه بعضا از او ترسيم كرده بودند، چه بوده است؟ چهره‌ي
زني درمانده، ناتوان، غريب، كمك‌خواه و نوحه‌خوان. كاملا تصوير
بازتاب يافته زن ناتوان و جنس دوم؛ زن تاريخ ما. تصويري كه در
تاريخ از زينب(س) داده شد، در مواردي چيزي جز فرافكني چهره‌ي
زينب(س) در جامعه‌ي ما نيست. در برخي جلسات و روضه‌ها اين
بازخواني تكرار مي‌شد و اين تصوير فرافكن‌شده بر روي واقعيت زن
ما تأثير مي‌گذاشت. در يك رابطه دوسويه ديالكتيكي هم واقعيت
زن و هم تصوير نادرست از زينب(س) همديگر را بازتاب مي‌كردند،
اين تصوير كژ، تأكيدي شد بر حضور ضعيف و ناقص زن در واقعيت
تاريخي، ديالكتيك فرهنگ و واقعيت، تصويري كه از زينب(س) در
تاريخ‌نگاري و فرهنگ سنتي ما ساخته و پرداخته مي‌شد؛ چهره‌ي
زني كه جز اشك و آه چيزي نمي‌شناخت.
|
