دريادارشمخانی وزير دفاع در دولت خاتمی، در يك مصاحبه نسبتا مشروح به سئوالات خبرنگار روزنامه شرق پاسخ داده است. اين مصاحبه پس از آن انجام شد كه روزنامه های اسرائيل مدعی شدند ايران در آزمايش موشك شهاب 3 ناموفق بوده است. دراين مصاحبه مناسبات دولت با نيروهای نظامی نيز مطرح شده است كه می خوانيد.

- ستاد كل نيروهاى مسلح به عنوان هماهنگ كننده نيروهاى نظامى است، وزارت دفاع باتوجه به اين مسأله درچه جايگاهى قراردارد؟

- وزارت دفاع بخشى از دولت و يكى از اركان نيروهاى مسلح است.

- نيروهاى مسلح تا چه اندازه با دولت و وزارت دفاع هماهنگ هستند؟ يعنى آيا نيروهاى مسلح با سياست هاى دفاعى دولت هماهنگ هستند يافقط پول و بودجه دولت را مى گيرند؟

- وزارت دفاع دراينجا يك نقش محورى ايفا مى كند كه هم نقش پشتيبانى كننده نيروها را برعهده داردو هم نقش تصميم گيرى.

- نيروهاى مسلح كه به لحاظ ساختارى ادارى و اجرايى از وزارت دفاع دستورنمى گيرند، پس شما چگونه نقش تصميم گيرى براى آنان ايفامى كنيد؟

- اين سياست ها درچارچوب تعامل با ساير واحدهاى نظامى تدوين مى شود.
اين سياست ها در مجمع تشخيص مصلحت نظام به عنوان سياست هاى كلى نظام تدوين و پس از تصويب مقام معظم رهبرى به نيروهاى مسلح ابلاغ مى شود وبرخى از سياست ها هم...

- دراين مسأله وزارت دفاع چه نقشى دارد؟

- در شوراى عالى امنيت ملى، سياست هاى دفاعى در كميته اى به مسؤوليت اينجانب تدوين مى شود. درخود مجموعه نيروهاى مسلح هم يك شوراى عالى سياستگذارى وجوددارد كه وزيردفاع يك عضو آن است.

- پس ارتباط دولت با نيروهاى مسلح فقط در دادن بودجه است و سياستگذاريها درجاهاى ديگر تدوين مى شود؟

- ما با هم در برنامه و بودجه و سياستگذارى تعامل داريم.

- با اين همه، مرجع تصميم گيرى و سياستگذارى و داشتن برنامه ها و ابلاغ هاى گوناگون آيا هماهنگى لازم بين دولت و نيروهاى مسلح وجوددارد؟

- دراين زمينه مشكلى نداريم.

- ولى ما مى بينيم اتفاقى چندماه پيش درمورد فرودگاه امام خمينى رخ داد كه نشان داد نوع رفتارى ستادكل نيروهاى مسلح با مواضع دولت متفاوت است.

- من اگر بودم نمى گذاشتم چنين حادثه اى رخ دهد.

- اين ناهماهنگى نيست؟

- يكى از اين ناهماهنگى ها همين است. برخى اوقات، بعضى تصميم گيريها، دچار خطامى شود. البته درحد يك حادثه مسأله غريبى نيست، اين ناهماهنگى نابهنجار و قابل دفاع نيست.

- وزارت دفاع سعى كرده در مسائل اختلافى بين نيروهاى مسلح با نهادهاى سياسى و اجرايى به عنوان يك ميانجى يا داور عمل كند.

- سعى كرده ام اختلافات دولت ونيروهاى مسلح را كاهش دهم. من هرگونه نگاه حزبى و سياسى در اداره كشور را سم مى دانم...

- چگونه اين اختلافات را كاهش داده ايد؟

- همواره در زمين بازى نگاه به توپ كرده ام نه نگاه به اينكه اگر كسى گل زد چه اتفاقى مى افتد و اگر من گل بزنم چگونه برترى پيدا مى كنم. همواره سعى كرده ام ابتدا ببينم موضوع چيست، ريشه آن كجاست، حق به كدام جانب است و راه حل آن چيست و تمام تلاش خودم وهمكارانم در وزارت دفاع اين بوده كه بدون تعصب قسمتى يا جريانى، عمل كنيم.

- در اجراى سياستهاى دفاعى گاهى اوقات مى بينيم مثلاً دولت بر سياست تنش زدايى تأكيد مى كند اما يك فرمانده نظامى، در يك سخنرانى اصل اين سياست را با سخنان تهديدآميز خود زير سؤال مى برد، يا مثلاً دولت درمورد حادثه اى مثل عراق سياست بى طرفى مى گيرد اما برخى نهادهاى نظامى با برخى اقدامات اين سياست را زير سؤال مى برند.

- اينطور نيست، من در وزارت دفاع و دولت وظيفه خودم را انجام مى دهم آنها هم وظيفه ديگر  برخى وظيفه رزم دارند، برخى پشتيبانى و برخى وظيفه سياسى .

- شماكدام سياست دفاعى را براى كشور مؤثر مى دانيد.  بازدارندگى بازدارندگى مؤثر چيست؟

- مفهوم سياست بازدارندگى، اين است كه قابليت هاى تحريك يا اجازه شكل گيرى آن را نمى دهد يا اگر شكل گرفت، تهديد كننده را نسبت به ارزش اعمال تحريك دچار ترديد مى كند.

- سياست تنش زدايى شايد موفق تر از بازدارندگى مؤثر باشد.

- اين سياست هم موفق بوده است.بعضى فكر مى كنند، مفهوم اقتدار، جنگ طلبى است و بعضى احساس مى كنند امتياز دادن يعنى صلح خواهى . من فكر مى كنم بين اين دو راه ، بازدارندگى فعال است.

- با توجه به اين نوع از سياستهاى دفاعى، شما چه دستاوردهايى طى سالهاى گذشته در صنعت دفاعى داشته ايد؟

- ما در سال ۱۳۷۷ ، ۷۱۴ نوع سلاح توليد مى كرديم كه در سال ۱۳۸۲ اين تعدادبه ۱۷۰۷ نوع رسيد كه نشان مى دهد ۱۳۹ درصد رشد داشته ايم. بطور متوسط هر سال ۲‎/۵ درصد رشد، ۲۰۰ محصول به محصولات توليدى ما اضافه شده است.

- جهت گيرى توليدات دفاعى چه بوده است؟

- توليد بر مبناى نياز نيروهاى مسلح و ايجاد پتانسيل هاى تكنولوژيك و صنعتى به منظور توليدمحصولات نظامى جهت افزايش قابليت بازدارندگى.

- مهمترين محصولات شما دركدام بخش بوده است؟

- ما در حوزه هاى مختلف، محصولات گوناگونى داشته ايم، ما به اين شعار علاقه منديم و جز حيثيت نيروهاى مسلح مى دانيم كه هر ايده اى را تبديل به محصول كنيم.

- اين محصولات از چه نوع هستند؟

-  انواع موشك كروز، بالستيك، ضدهوايى، ضدزره، انواع شناور، هواپيماى بدون سرنشين، بالگرد و...

- چقدر از خارج از كشور كمك گرفته شده است؟

-  اكثر اين تواناييها، حاصل تلاش نيروهاى داخلى است. يكى از دلايل موفقيتهاى ما، تحريمهاى مختلف است. وقتى ما احساس كرديم، درها به روى ما بسته است، چاره اى نداشتيم كه خودمان توليد كنيم.

- آيا موفق هم شده ايم محصولات خود را صادر كنيم؟

- ميزان صادرات از ۵۰‎/۵ ميليون دلار در سال۷۶ به ۱۱۷ميليون دلار در سال۷۹ افزايش يافته است و طى سالهاى بعد در همين ميزان باقى مانده است.

- معمولا ً چه محصولاتى صادر مى شود؟

- هم محصول دفاعى و هم تكنولوژى و دانش دفاعى. اكنون افرادى از خارج از كشور در ايران با پرداخت هزينه هاى تحصيلى، دانش دفاعى را مى آموزند.

- موشك شهاب ۳ يك موشك دفاعى يا يك موشك بازدارنده است؟

- در سياست دفاعى ما، ايران آغازگر هيچ هجومى نيست و اين در اين سياست مكتوب است. در طول ۲۵ سال گذشته آغازگر تمامى اقدامات نظامى صورت گرفته عليه مان طرف مقابل بوده است وما دردفاع به آن پرداختيم. داشتن چنين تسليحاتى هم درچارچوب همان سياست است.

- منابع رسانه اى در خارج از كشور مى گويند آزمايش اخير اين موشك، موفقيت آميز نبوده است؟

- صددرصد موفقيت آميز بوده است. ما آمادگى داريم تست اين موشك را در حضور ناظران و خبرنگاران آزمايش كنيم.

- ارتقاى سطح اين موشك، يك رقابت منطقه اى نيست؟

- ما با هيچ كشورى رقابت تسليحاتى نداريم و نمى خواهيم وارد اين گردونه شويم اما اسرائيل در ارتقاى سطح موشك «آرو» اعلام كردند اين اقدام عليه توانمندى موشكى ايران است. البته توانمندى ما فقط اين نيست.

- چه تجهيزات جديدى ساخته شده است؟

- قايق پرنده آماده بهره بردارى است، كارخانه ساخت باروت سه پايه براى نخستين بار ساخته شده و آماده بهره بردارى است و بيش از ده هزارخانه مسكونى درتهران آماده بهره بردارى است.

- در چه زمينه هايى همكارى هاى دفاعى با ساير كشورها داريد؟  الآن با چند كشور رابطه دفاعى داريم؟

- مشاركت در فرآيند اعتمادسازى و تشنج زدايى در سطوح منطقه اى و بين المللى. اكنون با ۶۱كشور جهان روابط دفاعى برقرار كرده ايم يا آن را توسعه داده ايم. همچنين ۷۵سند همكارى دفاعى با كشورهاى مختلف امضا كرده ايم.

- شما به عنوان وزير دفاع، مهمترين چالش امروز ايران را در داخل و خارج در چه مى بينيد؟

- در بعد خارجى حضور نيروهاى فرامنطقه اى، تهديدات هويتى اسرائيل و آمريكا و به لحاظ زمانى، پرونده هسته اى. البته نقطه آغاز همه اين تهديدات و فشارها اوضاع داخلى است.

- يعنى فشارها و تهديدات خارجى از نظر شما هم به خاطر مسائل داخلى است؟

- بله، ما بايد در درون خود انسجام يابيم و بيش از هر چيز به وضع معيشتى و معضلات مردم توجه كنيم و همچنين به مطالبات مردم پاسخ داده شود. اگر اين موضوعات را در دستور كار خود قرار دهيم، حتما ًنسبت به اين تهديدات عبور سالم خواهيم داشت.

- شما وضعيت ايران را در ماجراى پرونده هسته اى چگونه ارزيابى مى كنيد، فكر مى كنيد سرانجام اين پرونده چه خواهد شد؟

- البته اين پرونده دست برادران ديگرى است، اصولاً من از متهم سازى ديگران بيزارم اما ما پروتكل را صادقانه پذيرفته ايم و قصد داريم در فعاليتهاى هسته اى شفاف عمل كنيم، اميدواريم، شوراى حكام بى توجه به مسائل سياسى، فنى تصميم بگيرد و ارمغان رفتارهاى صادقانه ايران را به ما بدهد.

- شما با امضاى پروتكل الحاقى موافق بوديد؟

- حالا كه امروز جمهورى اسلامى پروتكل الحاقى را پذيرفته و نمى توانيم مخالف آن باشيم.
ما به جاى اينكه اين مسأله را مبنايى براى سهم خواهى از دنيا قرار دهيم آن را به مقابله با يكديگر قرار داده ايم.

- چقدر احتمال مى دهيد پرونده ايران به شوراى امنيت ارجاع شود؟

- ما با دو گزينه مواجهيم يكى اينكه خودمان، خودمان را تحريم كنيم يا اينكه ديگران ما را تحقير كنند. مى گويند شما تكنولوژى هسته اى نداشته باشيد ما در چارچوب منشور ملل متحد، آژانس بين المللى انرژى اتمى، ان.پى.تى و پروتكل الحاقى به اين تكنولوژى دست يافته ايم، مى گويند يا خودتان اين را كنار بگذاريد يا اينكه ما شما را تحريم مى كنيم! ما هرگز مسير اول را انتخاب نخواهيم كرد كه خودمان، خودمان را تحريم كنيم. البته خواهان اين هم نيستيم كه از بحث حقوقى خارج شود ما آماده ايم ثابت كنيم كه هيچ هدف نظامى را دنبال نمى كنيم .

- شما اخيراً از پدافند هسته اى به عنوان يك اقدام تازه دفاعى ياد كرده ايد اين يك سياست است يا يك فن آورى؟

- فن آورى هسته اى.

- يعنى در داخل كشور، ما به فن آورى تازه اى دست يافته ايم و آن هم در چارچوب نيروگاهها و تجهيزات و … است.

- ايران خود پدافند هسته اى را توليد كرده است. ببينيد! اگر نيروگاه هسته اى ما را مورد هدف قرار بدهند، نشت هسته اى وجود خواهد داشت، چه كسى بايد اين انتشار را كنترل كند. اين يك توانمندى خاص فنى است. همچنين در همسايگى ما چندين كشور به فن آورى هسته اى دست يافته اند، اگر اتفاقى براى آنها بيفتد ما بايد آماده باشيم. به همين دليل اين مسأله، سازماندهى، آموزش، امكانات و ابزار خاصى را مى طلبد. دنيا اين را به ما نمى دهد ما مجبوريم اين را خودمان توليد كنيم.

- دنيا با به دست آوردن اين فن آورى مخالفتى ندارد؟

- هر كشورى كه داراى نيروگاه هسته اى است يا كشورهاى مجاورش داراى نيروگاه هسته اى هستند و يا اينكه توسط كشور داراى توان هسته اى تهديد مى شود لازم است كه پدافند هسته اى و اين توانمندى را داشته باشد.

- به عنوان آخرين سؤال، تعامل شما با ساير اعضاى دولت چگونه است؟

- بسيار فعال و مشاركت جويانه.

- شما در انتخابات خرداد ،۸۰ با رئيس جمهور، رقيب انتخاباتى بوديد. بعد دوباره همكار آقاى خاتمى شديد، الان همكار هستيد يا رقيب؟

- ايشان رئيس جمهورى و من وزير ايشان. آن يك رقابت بود كه يك فصل ۱۱ روزه داشت.

- آن انتقادهايى كه از خاتمى در انتخابات مى كرديد؟ در روابط شما تأثير نداشته است؟

- شعار ما رقابت در عين رفاقت بود.

- مى خواهيد دوباره كانديد شويد.

- (سكوت) بايد بحث هاى جدى را دنبال كنيد.

- مهمترين ويژگى رئيس جمهور آينده چه بايد باشد؟

- بايد در انتخابات آتى نگاهى كه داراى منطق انقلاب است حاكم باشد. منطق انقلاب در خدمت مردم بودن است. منطق جناحى پاسخ نخواهد داد.