تحقيق مصطفی تاج زاده از انتخابات مجلس هفتم :

1- تبريز از پيشتازان تحولات سياسی و اجتماعی ايران به شمار مي‌رود. اين مسئله ريشه در موقعيت جعرافيايی خاص استان آذربايجان و محوريت تبريز و قرار داشتن در صف مقدم نبرد با عثمانی و روس و داد و ستد گسترده با قفقاز دارد. به همين علت تاريخ بيداری و پيشرفت ايرانيان كه از تلاش برای كسب علوم و فنون جديد و نوسازی نظامی و اداری توسط عباس‌ ميرزا وليعهد (بر اساس سنت قاجار حاكم در تبريز بود) از آن شهر آغاز شد. تبريز پيشگام تأسيس مدرسه به سبك جديد در ايران است. پس از آغاز نهضت مشروطه و تشكيل مجلس شورای ملی در تهران، اين تبريز بود كه كمر ”خورده خودكامگی” يا ”استبداد صغير“ را شكست و كودتای محمدعلی شاه را عليه پارلمان يا ”مشورت‌خانه“ خنثی كرد. تبريزي‌ها اولين انجمن ايالتی را هم‌زمان با تأسيس مجلس شورای ملی بر پا كردند و به انتشار روزنامه‌های گوناگون پرداختند كه پا‌به‌پای نشريات دارالخلافه تهران آگاهي‌های مردم را افزايش داد. اگر در نجف مراجع سه‌گانه به‌ويژه آقايان آخوند خراسانی و مازندرانی از مشروطه حمايت كردند و نام نيك از خود برجا گذاشتند، و اگر در تهران آقايان طباطبايی و بهبهانی نهضت را تا اخذ فرمان مشروطه و تشكيل مجلس شورا رهبری كردند، اين مجاهدان‌ تبريزی بودند كه با هدايت ستار(سردار ملي) و باقر (سالار ملي)، سربلندی كشور و اميد و افتخار برای ايرانيان به ارمغان آوردند، پس از آنكه به توپ بستن مجلس يأس و انفعال را همه گير كرده بود.

در نهضت ملی شدن صنعت نفت و پس از آن نيز آذربايجاني‌ها خوش درخشيدند. در جريان پيروزی انقلاب اسلامی نيز نخستين حركت گسترده مردمی در گرامی داشت شهدای تظاهرات شهروندان و طلاب علوم دينی قم در اعتراض به توهين روزنامه اطلاعات به رهبر فقيد انقلاب، در تبريز شكل گرفت (19 بهمن 56) و به خاك و خون كشيده شد. نقش و خدمات آذري‌‌ها در جنگ تحميلی و همچنين در جنبش دوم خرداد انكارناپذير است. پس از پيروزی انقلاب آيت‌الله قاضی امام جمعه تبريز نيز به عنوان اولين شهيد محراب به ديدار معبود شتافت. زنده بودن دانشگاه تبريز موجب شد كه يك روز پس از سركوب خونين دانشجويان در تهران در 18 تير 1378 فاجعه‌آفرينان در آن دانشگاه نيز جنايت آفريدند. اگر چه ضرب و شتم و مظلوميت دانشجويان و دانشگاهيان تبريز تحت‌الشعاع فاجعه كوی دانشگاه تهران قرار گرفت.
2-  با وجود شركت گسترده آذري‌ها در انتخابات گوناگون در بيست و پنج سال گذشته، اما در دو انتخاب اخير درصد عظيمی از هم‌ميهنان تبريزی با صندوقهای رای قهر كردند و جلوه‌هايی از مقاومت مدنی و استفاده از حقوق شهروندی را در اعتراض به بي‌اعتنايی به رای و خواست ملت به نمايش گذاشتند. افت مشاركت هم‌وطنان ما در تبريز با كاهش آرای مردم تهران، اصفهان، شيراز، رشت و ديگر شهرهای بزرگ كشور در دو انتخابات اخير هماهنگ است.
3- از 1217977 شهروند واجد شرايط، 387163 تـبـريزی (78/31 درصد) در انتخابات اول اسفند 82 شركت كردند. آرای 27446 نفر (9/7 درصد آرای شركت‌كنندگان و 25/2 درصد‌ واجدان شرايط) سفيد يا باطله بود. به اين ترتيب تنها 53/29 درصد هم‌ميهنان ما در حوزه انتخابيه تبريز، اسكو و آذرشهر در اول اسفند رای دادند (كمتر از 30 درصد مردم) و نامزد اول شهر 91593 رای (52/7 درصد آرای واجدان شرايط) كسب كرد. اين در حالی است كه از 1043994 تبريزی واجد شرايط در انتخابات مجلس ششم 566103 نفر (22/54 درصد واجدان شرايط) رای دادند. انتخابات مذكور فاقد آرای باطله قابل توجه بود و منتخب اول شهر نيز 42/18 درصد آرای واجدان شرايط را كسب كرد (بيشتر از دو برابر نفر اول در انتخابات دور هفتم).

4- حوزه‌ انتخابيه تبريز به تنهايي61/45 درصد واجدان شرايط استان آذربايجان شرقی را دربرمي‌گيرد. بنابراين كاهش مشاركت تبريزي‌ها، علاوه بر كم‌شدن آرای مردم آن استان، اثر جدی بر كاهش مشاركت حدود بيست درصد شهروندان ترك زبان در سراسر كشورمان دارد. گذشته از آن تبريز نزد آذري‌های خارج از كشور جايگاه ويژه دارد. به همين علت ميزان و چگونگی مشاركت تبريزي‌ها در انتخابات در ذهنيت همه آذري‌ها و ترك‌ها نسبت به جمهوری اسلامی بسيار مؤثر است.

5- مشاركت هم‌وطنان ما در انتخابات مجلس هفتم در برخی شهرهای آذربايجان شرقی به شرح زير است: بستان آباد 28/43 درصد، مرند و جلفا 99/49 درصد، هشترود و چاراويماق 01/47 درصد، ميانه 44/43 درصد و شبستر 94/48 درصد. آرای مردم در اين شهرها در مقايسه با انتخابات مجلس ششم به ترتيب 3/42 ، 65/35 ، 26/41 ، 44/37 ، 19/37 درصد شركت كنندگان و 73/31 ، 69/27 ، 02/33، 26 ، 98/28 درصد واجدان شرايط كاهش يافت. اين افت صرف‌نظر از آرای باطله در اين شهرها به شرح زير است:

بستان آباد 99/4 درصد، مرند و جلفا 57/7 ، هشترود و چاراويماق 07/3، ميانه 78/3 و شبستر 62/6 درصد. همچنين مجموع آرای مردم در استان آذربايجان شرقی نسبت به انتخابات مجلس ششم 63/32 درصد كاهش نشان مي‌دهد(93/21 درصد واجدان شرايط). در ديگر استانهای آذري‌نشين‌ يا ترك‌زبان كم و بيش همين اندازه افت آرا ديده مي‌شود كه در مقالات بعدی درباره انتخابات اول اسفند توضيح خواهم داد، انشاءالله