تايم: اين نخستين سفر شما به واشنگتن است. نظرتان درباره‌ی اين كشور كه شيطان بزرگ خوانده شده است چيست؟

خاتمی: من هرگز نمی‌گويم شيطان بزرگ؛ اما واقعا متاسف می‌شوم هنگامی كه ايران محور شرارت ناميده می‌شود؛ حتی امام خمينی (ره) كه اين عبارت از ايشان است به سياست‌های آمريكا اشاره داشتند، نه مردم آمريكا يا خود آمريكا كه كشوری بزرگ و پهناور است.

 

تايم: آيا شما تشكيل دو كشور برای حل مساله‌ی فلسطين و اسراييل را می‌پذيريد؟ آيا دولت ايران نيز آن را می‌پذيرد؟

خاتمی: مخالفت من با اسراييل مساله‌ای اخلاقی است؛ راه‌حل صلح‌آميز برای مساله فلسطين شناسايی حقوق فلسطينيان است. اين تنها راه ايجاد صلح پايدار در منطقه است.

تايم: و ايجاد كشوری فلسطينی در كنار اسراييل؟

خاتمی: بله.

تايم: جانشين شما آقای محمود احمدی‌نژاد می‌گويد كه هولوكاست واقعيت ندارد، آن را چگونه تشريح می‌كنيد؟

خاتمی: شخصا معتقدم كه وی وجود هولوكاست را انكار نكرده است، هولوكاست جنايت نازيسم است؛ اما ممكن است كه هولوكاست كه واقعيتی مطلق و واقعيتی تاريخی است، مورد سوء استفاده قرار گيرد. به هر حال هولوكاست نبايد بهانه‌ای برای سركوب حقوق فلسطينی‌ها قرار گيرد.

 

تايم: بروس لاينگن، يك ديپلمات بلند پايه آمريكايی بود كه سال 1358 در ايران به گروگان گرفته شد و وی علنا در ارتباط با سفر شما به آمريكا اين پرسش را مطرح كرده است كه دولت ايران چه دينی به گروگان های آمريكايی دارد؟ ضمن اين كه او از پول سخن نمی‌گويد.

خاتمی: از بحران گروگان‌گيری متاسفم و با گروگان‌ها و خانواده‌های آنها به خاطر زيان‌ها و مضراتی كه ديده‌اند همدردی می‌كنم، اما اين عكس‌العملی انقلابی بود به نيم قرن گروگان گرفته شدن ايران توسط آمريكا. شايد طرف ديگر (آمريكا) بسيار مديون‌تر باشد.

تايم: آيا در عراق جنگ داخلی در جريان است؟

خاتمی: ما در اين باره بسيار نگرانيم، اما هنوز جنگی داخلی رخ نداده است، هنوز نه.

تايم: بهتر است كه عراق به مناطق شيعی، سنی و كردنشين تقسيم شود؟

خاتمی: اين يك ايده بسيار بد است، عراق بايد متحد بماند و راه‌حل آن يك دولت دموكراتيك است. از لحاظ عددی، اكثريت با شيعيان است، اما دولت فرقه‌يی نيست؛ رييس‌جمهور يك كرد است.، نخست وزير يك شيعه است، سنی‌ها نيز مشاركتی گسترده و موثر دارند؛ بنابراين فروپاشی عراق بسيار خطرناك خواهد بود. يك دولت دموكراتيك می‌تواند از بروز آن جلوگيری كند.

 

تايم: بوش پدر عراق را اشغال نكرد؛ درباره اشغال جاری عراق چه نظری داريد؟

خاتمی: نمی‌دانم بوش پدر چه كرده است، اما می‌دانم كه حذف صدام حسين به نفع ما و به نفع ايران بوده است. همچنين پيش بينی می‌كردم كه ورود به عراق (برای آمريكا) بسيار آسان خواهد بود، اما خروج از آن بسيار دشوار خواهد بود. امروز صدام بر كنار شده و عراق به صحنه افراط‌گرايی و راديكاليسم منجر شده است.

تايم: اگر توصيه‌يی برای جورج بوش، رييس‌جمهور آمريكا داشته باشيد، آن چيست؟

خاتمی: وی بايد صلح و عدالت و آشتی را در سراسر دنيا بگستراند؛ من معتقدم، سياست‌های آمريكا نه تنها تروريسم را متوقف نكرده، بلكه مشكل را افزايش داده و وخيم‌تر كرده است.

تايم: چرا؟

خاتمی: می توانستيم مساله عراق را بدون حمله و اشغال و بدون از دست رفتن جان انسان‌ها، زندگی آمريكايی‌ها و جان و مال عراقی‌ها حل كنيم؛ اگر آمريكا چنين غرور و نخوت و حتی تكبری نداشت، شايد اين مشكل حل می‌شد.

تايم: عقب‌نشينی نيروهای آمريكايی از عراق؟

 خاتمی: اشغال عراق بايد هر چه سريع‌تر خاتمه يابد؛ اما به باور من نمی‌توان اين دولت دموكراتيك نوپا را در دستان تروريست‌ها، شورشيان و جويندگان خشونت رها كنيم؛ بهترين راه تقويت و حمايت دولت، سرويس‌های امنيتی و نيروهای پليس آن است و بهترين راه برای تحقق آن كمك گرفتن از كشورهای همسايه است. آمريكا بهتر است بداند كه می‌تواند برای حفظ منافع خود از كشورهای عربی و اسلامی كمك بگيرد.

تايم: آمريكا ايران را به تلاش برای دستيابی به سلاح هسته‌يی متهم كرده و ايران آن را رد كرده است. آيا راهی برای برون رفت وجود دارد؟

 خاتمی: نگرانی درباره گسترش سلاح‌های كشتار جمعی موجه است. اما در اين منطقه سه كشور دارای سلاح‌های هسته‌يی و صدها كلاهك هسته‌يی هستند. بزرگترين زرادخانه هسته‌يی از آن اسراييل است و سپس هند و پاكستان. اگر نگرانی‌هايی جدی درباره سلاح‌های هسته‌يی وجود دارد، ابتدا بايد با از بين بردن سلاح‌های فعلی شروع كرد. آمريكا در هر حال هيچ گونه سيستمی به اين مسايل به اين سلاح‌های هسته‌يی نشان نمی‌دهد. هيچ يك از اين سه كشور پيمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌يی را امضا نكرده‌اند، اما ايران عضو اين پيمان است. ايران حق دستيابی به انرژی هسته‌يی را دارد و ما آماده‌ايم تضمين دهيم كه از آن برای اهداف صلح‌جويانه استفاده خواهيم كرد. آقای احمدی‌نژاد دستوری صادر كرده است تا توليد و انباشت سلاح های كشتار جمعی ممنوع شود.

تايم: آيا تصور می‌كنيد كه حمله نظامی عليه ايران از سوی ‌آمريكا با اسراييل محتمل است و ايران بايد آن را جدی گرفته و از خود دفاع كند؟

 خاتمی: هر گونه تجاوزی به ايران بهای سنگينی برای آمريكا و بيش از آن برای ايران خواهد داشت. افكار عمومی دنيا و اكثريت مردم آمريكا از دخالت نظامی در ايران حمايت نخواهند كرد.

تايم: سخن ديگری برای گفتن داريد؟

 خاتمی: در ايران تماميت ارضی مساله اصلی است و هيچ گروه و حزب سياسی در حمايت از فعاليت‌ها و اقدامات ايران ترديدی ندارد؛ اين اتحاد و اجماع ملی برای متجاوزان بسيار گران تمام خواهد شد.

تايم: رييس‌جمهور آمريكا اعلام كرده است اگر مساله‌ی هسته‌يی ايران حل نشود، در آينده نزديك از طريق شورای امنيت تحريماتی عليه ايران اعمال خواهد كرد. نتيجه چه خواهد بود؟

خاتمی: تجربه نشان داده كه تهديدات، فشار و زور هرگز منجر به راه‌حل نشده و تحريمات موثر نبوده است. تحريمات و حتی بالاتر از آن، اقدام نظامی و استفاده از زور به ايجاد بحران بيشتر در ايران برای منطقه و دنيا خواهد شد.

تايم: آيا فكر می‌كنيد كه حزب‌الله برنده جنگ در لبنان است؟

 خاتمی: من می‌گويم كه اسراييل جنگ را باخت. اسراييل بارها با اعراب جنگيد و می‌توانست ظرف شش روز سه يا چهار ارتش عربی را شكست دهد، اما همان طور كه می‌دانيد اسراييل در مبارزه با حزب‌الله نتوانست به هيچ يك از آن اهداف دست يابد. متاسفانه آمريكا با تمام وجود از اسراييل حمايت كرد.

تايم: در پاسخ به منتقدانی كه می‌گويند در دوره رياست جمهوری شما نقض حقوق بشر صورت گرفته و از تروريسم حمايت شده و برای توسعه برنامه هسته‌يی ايران تلاش شده است چه می‌گوييد؟

خاتمی: ادعا نمی‌كنم كه هرگز در ايران نقض حقوق بشر وجود نداشته است، اما همچنين معتقدم كه حقوق بشر در همه جا و به نام‌های مختلف صورت می‌گيرد. به عقيده من نقض حقوق زندانيان در گوانتانامو و ابوغريب با اين ادعاها سازگارتر است، همه بايد نقض حقوق بشر در هر جايی را محكوم كنند، استانداردهای دو گانه موثر نخواهد بود.

تايم: زمانی كه رييس‌جمور ايران بوديد علنا می‌گفتيد كه نمی‌توانيد برخی از اصلاحات مورد نظر خود را در كشور اجرا كنيد و نمی‌توانيد در سياست خارجی اقدامات خاصی اتخاذ كنيد؛ چه كسی شما را متوقف می‌كرد؟ اصولگرايانی كه امروز در مسند قدرت هستند؟

 خاتمی: به اعتقاد من دموكراسی يك پروسه است و اين درست است كه فشارها خطرات و تهديداتی خارجی عليه يكپارچگی ملی وجود دارد؛ كسانی بودند كه از لحاظ نظری با من مخالف بودند، اما هنگامی كه قدرت بزرگ علنا اعلام می‌كند كه قصد براندازی حكومتی را دارد ...

تايم: آيا از آمريكا سخن می‌گوييد؟

 خاتمی: بگذاريد اسم نبرم، كسانی كه رسما از پول خود برای براندازی حكومت ايران استفاده می‌كنند، كاملا طبيعی است كه در نتيجه‌ی ايجاد يك محيط امنيتی، محدوديت‌ها در مورد آزادی و فضای باز بيشتر خواهد شد.