4 نگاه حكومتی
به فعاليت اتمی درايران

پنجشنبه ۳۰ مارس، "ناصر هاديان" استاد علوم سياسی دانشگاه تهران در مركز تحقيقاتی 'چتم هاوس' (Chatham House)  لندن سخنرانی كرد. او دراين سخنرانی طيف طرفداران و مخالفان فعاليت های اتمی ايران را به چهار گروه تقسيم كرد. اين تقسيم بندی كه بنظر می رسد برخاسته از واقعيات سياسی- حكومتی درجمهوری اسلامی باشد را در زير می خوانيد:

در حال حاضر چهار نوع نگاه به برنامه های هسته ای ايران در داخل اين كشور وجود دارد.

1- يك گروه بر اين باورند كه اساسا دانش هسته ای - چه صلح آميز چه غير آن - با توجه به هزينه ها و خطرات احتمالی آن، مطلوب نيست. اين گروه طرفداران چندانی ندارد.

2- گروه دوم دانش و انرژی هسته ای را لازم می دانند، اما با هرگونه حركت به سمت سلاح هسته ای مخالفند. اين نگرش هواداران زيادی دارد.

3- گروه سوم بر اين باورند كه علاوه بر بهره برداری از انرژی هسته ای، بايد دانش توليد بمب را نيز بدست آورد بدون آنكه خود سلاح توليد شود. اين نگاه نيز طرفداران زيادی دارد با اين استدلال كه آنچه در حمله های شيميايی به ايران رخ داد نبايد تكرار شوند و می گويند در چنين موقعيت هايی نمی توان به جامعه بين الملل اتكا كرد. با اين حال هواداران اين نوع نگاه، توليد بمب را بيشتر از آنكه بازدارنده بدانند، برای ايران خطر آفرين می بينند، چرا كه:

- موجب مسابقه تسليحاتی در منطقه می شود و كشورهای ديگر مانند عربستان سعودی يا تركيه نيز به دنبال سلاح خواهند رفت كه اين به ضرر همه تمام می شود؛

- برتری نظامی موجود نيز به محض دستيابی به سلاح هسته ای از بين می رود.

- كشورهای حاشيه خليج فارس نيز ممكن است به دليل احساس خطر بيش از پيش به دنبال ائتلاف های دراز مدت با قدرت های بزرگ جهانی بروند.

با چنين استدلال هايی گروه سوم می گويند بايد به دانش توليد سلاح هسته ای رسيد اما به سمت توليد سلاح نرفت.

4- اما گروه چهارم خواستار بيرون آمدن از پيمان منع گسترش سلاح های هسته ای و تمركز بر توليد بمب اتمی هستند. اين دسته، بازرسان و ناظران بين المللی را جاسوس می دانند و می گويند پس از كسب اطلاعات لازم توسط اين مامورين، به ايران حمله خواهد شد. هواداران اين نگرش نيز بسيار كم شمارند و كره شمالی را به عنوان نمونه ای موفق در اين روش نام می برند.

نگرش اول و چهارم در سياست حال حاضر ايران جای چندانی ندارد، اما هر گونه اقدام قهری مانند تحريم يا مداخله نظامی مدافعين اين نوع نگاه را بيشتر و قدرتمندتر می كند.

در مورد مداخله نظامی آمريكا می توان گفت كه به احتمال بسيار زياد رخ نخواهد داد.

آنچه روشن است اينكه ايران نيز در تقويت سيستم دفاعی خود و ايجاد آمادگی برای چنين رخدادی بيكار ننشسته است. از سوی ديگر نفوذ ايران در مناطقی چون عراق، افغانستان، لبنان و خليج فارس نيز می تواند عاملی بازدارنده باشد.