|
سال درجازدن
به سال 1339 می رسيم. سينمای ايران دراين سال
نيزدستاورد چشمگيری ندارد، و همچنان درجا می زند. با 26 فيلم
عرضه شده دراين سال، جمع كل محصولات سينمايی ايران به 161 فيلم
رسيد.
دراين سال ميرصمدزاده، فارغ التحصيل مدرسه
سينمايی "ايدك" فرانسه، "ماجرای جنگل" را در"فانوس فيلم" ساخت.
"ماجرای جنگل" برای ميرصمد زاده جزشكست ارمغانی نداشت. كاووسی،
كه درآن زمان فيلم های فارسی را بيرحمانه درروزنامه و مجله ها
می كوبيد، اين اثررا ستود، اما ازحمايت او كاری برنيامد. ايرج
قادری با تهيه "ماجرای جنگل" به جرگه تهيه كنندگان سينمای
ايران پيوست. فيلم نامه اين اثر را جنتی عطائی نوشت و نعمان
آنرا فيلم برداری كرد. بجز قادری، تهمينه، علی زرندی و بيك خان
درماجرای جنگل بازی داشتند.
سيامك ياسمی با برپا كردن "پوريا فيلم"، "اول
هيكل" را درآن ساخت و به بازارفرستاد. فيلم، فروش خوبی داشت.
(كارهای ياسمی مانند ديگرفيلمهای فارسی محتوای سالمی نداشته
اند، اما هميشه دررديف پرفروش ترين فيلم های سينمای ايران بوده
اند. شامه تيزياسمی درشناخت نيازهای بازار و آگاهی او ازسليقه
و آرزوهای تماشاگرانش را بايد علت اصلی توفيق او دانست.) فيلم
"اول هيكل" بالاترين ميزان
فروش را دراين سال به دست آورد و درنخستين دورنمايش حدود
چهارصد و پنجاه هزارتومان كاركرد. فيلم برداری اين فيلم احمد
شيرازی و بازيگرانش ناصرملك مطيعی، پوران، ظهوری، تاجی احمدی و
همايون بودند.
سردارساكر كه درسال گذشته استوديو كوه نورفيلم
را تاسيس كرده بود، "فردا روشن است" را دراين سال عرضه كرد.
نمايش فيلم همراه با توفيق تجاری بود. نظام فاطمی فيلم نامه را
نوشت و ناصررفعت آنرا فيلم برداری كرد. بازيگرانی چون فردين،
دلكش، ويدا قهرمانی و منوچهرطايفه نقش های اول فردا روشن است
را ايفاء كردند. موضوع فيلم درباره مرد عيالواری ست كه فريفته
يك خواننده كاباره می شود، اما طی ماجراهايی به زندگی گذشته
خود بازمی گردد.
اصغربيچاره، "پول حلال" را تهيه كرد. كارگردان
و فيلم بردار اين فيلم فريدون قوانلو بود و فيلم نامه آنرا
وندادی نوشته بود. بازيگران پول حلال مهين معاونزاده، جمشيد
مهرداد، جواد تقدسی، هما نصيری، رستم خانی و پروينچی بودند.
استوديو خاور "ستارگان ميدرخشند"، به
كارگردانی علی زرندی، را به نمايش گذاشت. پوران با خواندن شش
ترانه تازه درفروش خوب فيلم، سهم زيادی داشت، اما نتوانست بازی
خوبی ارائه دهد. بجزپوران، ملك مطيعی، حالتی، قنبری و سهيلا
درستارگان ميدرخشند، ايفای نقش كردند. نويسنده و كارگردان اين
فيلم علی زرندی، و تهيه كنندگان آن جواهری، فره وشی و ميزانی
بودند. فيلم برداری را ايرج فره وشی به عهده داشت.
"آفت زندگی» با "مرفين" ازمحصولات كاروان فيلم
بود. اين فيلم را محمد علی جعفری تهيه كرد و نوشتن فيلم نامه و
كارگردانی را خود او انجام داد. فيلم برداری آفت زندگی سعيد
نيوندی بود كه ازمعدود فيلم برداران و تدوين گران خوب آن زمان
به شمارمی رفت. هنرپيشگان اين فيلم محمد علی جعفری، شهلا،
روانبخش، سهيلا، قدكچيان، صارمی و عبدی يودند. جعفری قبلا اين
اثررا درصحنه تئاتركارگردانی كرده بود.
"عروسك پشت پرده" را مجيد محسنی دراستوديو
"تهران فيلم" كارگردانی كرد. نويسنده و تهيه كننده اين فيلم
خود او بود. و كارفيلم برداری را احمد شيرازی انجام داد. مجيد
محسنی، نصرالله وحدت، شهلا، ظهوری، همايون، پرخيده، حالتی،
حميد قنبری و چهره آزاد درعروسك پشت پرده بازی می كردند.
احمد افسانه، دراين سال فيلم "شد شد، نشد نشد"
را تهيه و كارگردانی كرد. قدسی كاشانی، نرگس، مرضيه رفعت لادن،
رستم خانی، دادگر و اسدی دراين فيلم نقشهايی داشتند فيلم نامه
شد شد، نشد نشد را معتصدی نوشت و فيلم برداری آن بطروس پاليان
بود.
بشارتيان پس ازشكستهای پی درپی، "ماجرای
پروين" را دراين سال عرضه كرد. فيلم برداری آنرا قوانلو انجام
داد و بازيگرانش آفت، ناصر انقطاع، سيما و جواد تقدسی بودند.
بشارتيان فيلم نامه ماجرای پروين را شخصا نوشت و آنرا
دراستوديو هنرفيلم كارگردانی كرد.
دراين سال عباس شباويز، كه تا آن هنگام
درتئاتركارمی كرد، به سينما رو آورد و به كارگردانی پرداخت.
"دوستان يكرنگ" اولين كارشباويزبود. خانی فيلم برداری اين اثر
را به عهده داشت و هنرپيشگان اصلی اش تابش و صارمی بودند.
"دوستان يكرنگ" درحدود دويست هزارتومان دراكران اول فروش كرد.
ترانه های اين فيلم را منوچهرسخائی، مهوش و شهين خواندند.
"پيمان" فيلمی است كه شاهرخ رفيع دراستوديوی
تازه تاسيس خود، "شاهرخ فيلم"، تهيه كرد. نويسنده و كارگردان
اين فيلم مهدی رئيس فيروز و فيلم برداران آن خانی، واهاك و
ناصررفعت بودند. علی تابش، ژاله، روانبخش، مهين ديهيم و بيك
خان دراين فيلم بازی كردند. "مرواريد سياه" دومين فيلم است كه
شاهرخ رفيع، به كارگردانی رئيس فيروز تهيه كرد. فيلم نامه را
جنتی عطائی نوشت و فيلم برداری آن را احسانی انجام داد. ايرن و
علی محزون بازيگران اصلی مرواريد سياه بودند. اين فيلم با شكست
روبرو شد.
"كی به كيه" فيلمی ست كه رضاكريمی دراين سال
راهی بازاركرد. فيلم برداری را احمد شيرازی انجام داد. در "كی
به كيه" آزاده، تاجی احمدی، روانبخش، عبدالله محمدی، اميرفضلی،
مقبلی و همايون شركت داشتند.
"بچه ننه"، فيلمی بود با شركت علی تابش،
قهرمانی، حميد قنبری، رضا عبدی و تاجی احمدی. اين فيلم را عزت
الله كردوانی دراستوديو عصرطلائی تهيه كرد. نويسنده و كارگردان
"بچه ننه"، امين امينی بود و
فيلم برداری را خانی به عهده داشت.
ازديگرفيلم های اين سال "حاجی جباردرپاريس"
است كه تهيه كننده، نويسنده و كارگردان آن موشق سروری بود. اين
فيلم به انگيزه تكرار موفقيت فيلم "حاجی جبار" ساخته شد و
ازبازيگران آن می توان عزت الله وثوق، پرخيده، فريده نصيری و
رضا شفيع را نام برد. فيلم بردارحاجی جباردرپاريس، نعمت رفيعی
بود.
بدنبال توفيق تجاری و استقبال چند ماهه
تماشاگران ازفيلم "مشهدی عباد" در اكران اول، صمد صباحی دراين
سال فيلم، "آرشين مالالان" را (كه قصه آن نيزچون مشهدی عباد
ازفرهنگ آذری سرچشمه می گرفت) روانه اكران سينماها كرد. فيلم
برداری آرشين مالالان را ايرج نصيری انجام داد و ويگن، تهمينه
و تقی ظهوری بازيگران نقشهای اول آن بودند. بعد ازآرشين
مالالان، "شيرفروش" دومين فيلم ست كه پارس فيلم دراين سال به
بازارفرستاد. تهيه كننده و كارگردان اين فيلم اسماعيل كوشان
بود. كريم فكور فيلم نامه شير فروش را نوشت و محمود كوشان آنرا
فيلم برداری كرد. دلكش، متوسلانی، ظهوری و تقدسی دراين فيلم
بازی داشتند.
اميرقاسم خانی، كه فيلمهای زيادی را فيلم
برداری كرده بود، دراين سال فيلم "آخرين هوس" را كارگردانی و
فيلم برداری كرد و ازاستوديو "تهران شهرستان فيلم" به
بازارفرستاد. فيلم نامه آخرين هوس را رضا زرندی نوشت و بابكن
آوديسيان آنرا تهيه كرد. بازيگران فيلم شهين، سپهرنيا، نادره و
همايون بودند.
اطلس فيلم دراين سال سه فيلم روی پرده آورد:
"بيم و اميد"، "دختری از اصفهان"، و "فرشته فراری». كارگردان،
تهيه كنند و نويسنده هرسه فيلم گرجی عباديا بود و هرسه فيلم را
نيز، فريدون قوانلو فيلم برداری كرد. در بيم و اميد،
گوگوش، محسن مهدوی، هوشنگ
بهشتی، هوشنگ سارنگ، مصبری و مديك بيجانيان بازی داشتند. گوگوش
كه تا آن زمان همراه پدرش دركافه ها و كاباره ها نقش های كمدی
ايفا می كرد، با اين فيلم پا به دنيای سينما گذاشت. بيم و
اميد، بسيارسست و كودكانه به نظرمی رسيد. در "دختری ازاصفهان"،
شهين، هوشنگ سارنگ، مميزان، ويولت، والامقام، مهوش، رافيك و در
"فرشته فراری»، گوگوش، مهين ديهيم، پرخيده و دليله بازی می
كردند.
استوديو آژيرفيلم نيزدراين سال سه فيلم عرضه
كرد: "درجستجوی داماد"، "چشمه عشاق"، و "بچه
های محل". ژوزف واعظيان و شاهرخ رفيع تهيه كنندگان
درجشتجوی داماد بودند. نويسنده و كارگردان آن آرامائيس
آقاماليان بود و فيلم برداری را واهاك به عهده داشت. تفكری،
علی تابش، نادره، ظهوری، سپرنيا، سيما و فريد بازيگران
درجستجوی داماد بودند. "چشمه عشاق" را ژوزف واعظيان تهيه كرد.
صمد صباحی فيلم نامه را نوشت و كارگردانی را انجام داد. ويگن،
تهمينه، رضا كريمی، ميلانی و ديانا در چشمه عشاق شركت داشتند و
فيلمی برداری آن قدرت اله احسانی بود. "بچه های محل" را
آرامائيس آقاماليان كارگردانی و قدرت اله احسانی فيلم برداری
كرد. فيلم نامه را محمد متوسلانی نوشت و تهيه كنندگان فيلم
ژوزف واعظيان و متوسلانی بودند. ويدا قهرمانی، گرشا، متوسلانی
و سپهرنيا نقش های اصلی را ايفا كردند.
"صفرعلی» فيلمی ست كه سعيد نيوندی آنرا
كارگردانی و فيلم برداری كرد. فيلم نامه را اسماعيل پورسعيد
نوشت و شكرالله رفيعی آنرا دراستوديو كاروان فيلم تهيه كرد.
وحدت، شهين، ژاله، قدكچيان، اسدزاده و تقدسی دراين فيلم بازی
داشتند.
"آئينه تاكسی» آخرين فيلم سال 1339 است كه
دركاروان فيلم توسط همايون، عزيز و شكرالله رفيعی تهيه شد.
فيلم بردار و كارگردان اين فيلم عزيزرفيعی بود.
خاچيكيان، پيشگام سينمای جنايي
سال 1340 را سينمای ايران با سرگردانی
آغازكرد، با فيلمهائی درمايه های متفاوت كمدی، حادثه ای،
ملودرام، جنائی. دراين سال 27 فيلم روی پرده آمد.
ساموئل خاچيكيان با دو فيلم هيجان انگيز،
"فرياد نيمه شب" و "يك قدم تا مرگ" پيشگام جريان جنايی سازی
درسينمای ايران شد. خاچيكيان، هم چنانكه خود گفته است، شديدا
به سينمای دلهره آورجهان علاقه داشت، و عملا نيزبا فيلم های
جنايی- پليسی اش به اوج كارخود رسيد. ازهمين رو، عده ای
خاچيكيان را هيچكاك ايران لقب داده اند. دلبستگی عميق خاچيكيان
به آفرينش ترس و هيجان دردو فيلمی كه دراين سال كارگردانی كرد،
بخوبی نمايان است. درفرياد نيمه شب ازعناصر و كليشه های سينمای
جنائی- ريزش مرموز باران، صدای پاهای مشكوك، پيچيدن باد درميان
شاخه ها و بهم خوردن درها، موسيقی رعشه آور، سكوت و فريادهای
ترس آلود ناگهانی، نمای درشت چهره های وحشت زده يا وحشت انگيز-
بهره گرفت و فيلم برداراو، عنايت اله فمين، با نورپردازی
پرسايه روشن اكسيرسيونيستی نقش مهمی درايجاد فضای پررمز و
رازداشت. درحقيقت، سبك خاچيكيان با "فرياد نيمه شب" است كه خود
را نشان می دهد. اين فيلم كه درمتن پيچ و تابهای پليسی و جنائی
گوشه چشمی هم به عشق و عاشقی دارد، ازنظر تكنيك فيلم برداری و
تدوين، يك سرو گردن بالاتر ازديگرفيلمهای فارسی بود.
"فرياد نيمه شب" را مهدی ميثاقيه در "استوديو
ميثاقيه" تهيه كرد و آرمان، پروين غفاری، فردين، ويدا قهرمانی،
خواجوی و كوره چيان بازيگران آن بودند.
يك قدم تا مرگ را ژوزف واعظيان درآژير فيلم
تهيه كرد و قدرت الله احسانی فيلم برداری آنرا انجام داد.
دراين فيلم بوتيمار، سهيلا، رضا بيك ايمانوردی (دراولين
كارسينمايی خود) سيروس لاله زاری، نارملا و مرادی بازی داشتند.
"آرامش قبل ازطوفان"، ساخته خسرو پرويزی، يكی
ازفيلمهای متفاوت اين سال است كه توسط بابكن آوديسيان
دراستوديو "تهران شهرستان فيلم" تهيه شد. آرامش قبل ازطوفان،
بی ايراد نبود، اما تازگی درشكل تصويری و بيانی آن، ازشناخت
سينمايی خسروپرويزی حكايت می كرد. فيلم برداری آرامش قبل
ازطوفان، قدرت الله احسانی و صابررهبربودند و ناصرملك مطيعی،
فرانك ميرقهاری، گريگوری مارك (ماركو گريگوريان)، سهيلا، و
اكبرهاشمی درآن بازی داشتند.
درهمين سال پرويزی "آتش و خاكستر" را ساخت كه
از نظرزبان تصويری و تكنيك سينمايی فيلمی غنی تر- و بی شك،
شخصی تر- بود، چرا كه به دستمايه های مبتذل روزپشت كرده بود.
آتش و خاكستر با شكست تجاری روبرو شد. تهيه كننده آتش و
خاكسترآوديسيان، فيلم بردا احسانی، و بازيگران آن ويگن، ويدا
قهرمانی، نادره، و صمد صباحی بودند.
پرويزی، كه فيلم سازی پركاربود، درهمين سال
فيلم ديگری به نام "دختری فرياد می كشد" به بازارعرضه كرد. اين
فيلم را ژوزف واعظيان و شهرياری درآژيرفيلم تهيه كردند، و فيلم
بردارآن قدرت الله احسانی بود. در "دختری فرياد می كشد"، محمد
علی فردين، نارملا، سپهرنيا، همايون، مصدق و پرخيده بازی می
كردند.
ديكرفيلم فيلمهای اين سال:
"عمونوروز"، محصول پوريا فيلم- تهيه كننده،
نويسنده و كارگردان: سيامك ياسمی فيلم بردار، احمد شيرازی-
بازيگران: ناصرملك مطيعی، پوران، حميد قنبری و تاجی احمدی.
"آتشپاره تهران"، محصول شركت نسبی ناجی عقراوی
و شركاء- نويسنده و كارگردان: فرج الله نسيميان- فيلم بردار:
ناصررفعت- بازيگران: روانبخش، فرانك، سارنگ، حيدرصارمی، مصدق،
بهمنيار و تقدسی.
"عسل تلخ"، محصول استوديو تهران فيلم- تهيه
كننده، نويسنده و كارگردان: حسين مدنی- فيلم بردار: صابررهبر-
بازيگران: ناصرملك مطيعی، آزاده، شمسی فضل اللهی و خواجوی.
"آهنگ دهكده"، محصول استوديو تهران فيلم- تهيه
كننده، نويسنده و كار گردان: مجيد محسنی- فيلم بردار- احمد
شيرازی- بازيگران: محسنی، آذر شيوا، حالتی، برخيده و چهره
آزاد.
"گلی درشوره زار"، محصول استوديو خاورميانه-
تهيه كننده، نويسنده و كار گردان: مهدی رئيس فيروز، فيلم
بردار: رياض بسيم- بازيگران: ايرج قادری، تهمينه، ظهوری،
همايون و رضيانی.
"صد كيلو داماد" محصول استوديو عصرطلائی-
نويسنده و كارگردان: عباس شباويز- فيلم بردار: خانی- تهيه
كنند: عزيزالله كردوانی- بازيگران: ويدا قهرمانی، بهروز وثوقی
(اولين فيلم او)، همايون، ظهوری، بهمنيار، عزت الله مقبلی،
تاجی احمدی و پرخيده.
"دخترهمسايه" محصول استوديو خاورميانه-
نويسنده فيلم نامه (براساس نمايش نامه خسيس مولير) و كارگردان:
پرويزخطيبی- فيلم بردار- ايرج فره وشی- تهيه كننده: جواهری –
بازيگران: عرت الله وثوق، فرانك، مير قهاری، تقی ظهوری، قنبری،
بهمنيار، چهره آزاد و سارنگ.
"آنسان پرنده" محصول استوديو اطلس فيلم-
نويسنده و كارگردان: پرويز خطيبی – تهيه كننده: گرجی عباديا-
فيلم بردار: فريدون قوانلو- بازيگران: قنبری، احمدی، ناهيد و
سارنگ.
"آس و پاس" محصول پوريا فيلم- تهيه كننده،
نويسنده و كارگردان: سيامك ياسمی- فيلم بردار: احمد شيرازی-
بازيگران: ناصرملك مطيعی، آذر حكمت، تاجی احمدی، همايون و
مقبلی.
"سايه سرنوشت"، محصول استوديو پارس فيلم- تهيه
كننده، نويسنده و كارگردان: اسماعيل كوشان- فيلم بردار: محمود
كوشان- بازيگران: ناصر ملك مطيعی، ايرن، ديهيم، ميلانی و عظيم
پور.
"دام عشق"، محصول استوديو پارس فيلم-
كارگردان: عزيزرفيعی- تهيه كننده: اسماعيل كوشان- فيلم نامه:
اسماعيل پورسعيد- فيلم بردار: ايرج نصيری- بازيگران: روانبخش،
آزاده، حميد قنبری، قدكچيان و همايون.
"بيوه خندان"، محصول پارس فيلم- نويسنده و
كارگردان: نظام فاطمی- تهيه كننده: اسماعيل كوشان- فيلم بردار:
ايرج نصيری- بازيگران: محمد علی فردين- تهمينه، ظهوری،
ميرقهاری، همايون، ژاله، سارنگ و مقبلی.
"دندان افعی»، محصول پارس فيلم- تهيه كننده و
كارگردان: اسماعيل كوشان – فيلم نامه: زمانی آشتيانی- فيلم
بردار: محمود كوشان- بازيگران: ايلوش، ژاله، نريمان،
پرويزجعفری، تقدسی، و سيما. (روی اين فيلم اسكوپ ايستمن
كالرتبليغات زيادی شد.)
"گرگ صحرا"، محصول استوديو كاروان فيلم- فيلم
بردارو كارگردان: سعيد نيوندی – فيلم نامه: اسماعيل پورسعيد-
تهيه كنند: شكرالله رفيعی- بازيگران: ويدا قهرمانی، گريگوری
مارك، معزالديوان فكری، حالتی، هوشنگ بهشتی، بهمنيار، فرهنگ
اميری و محسن آراسته (درنخستين نقش سينمائی خود).
"پستچی»، محصول پانه فيلم- نويسنده و
كارگردان: رفيع حالتی- تهيه كننده: خسرو شاهدوستی- فيلم بردار:
رضا زندی- بازيگران: منوچهر، ويدا قهرمانی، همايون،
پرويزرهنورد، ناصركوره چيان و رفيع حالتی.
"تازه بدوران رسيد"، محصول پارس فيلم-
كارگردان: محمود كوشان- تهيه كنند: اسماعيل كوشان- فيلم نامه:
اسماعيل پورسعيد- فيلم بردار: ايرج نصيری- بازيگران: تقی
ظهوری، آزاده، فرانك ميرقهاری، جمشيد مهرداد، تقدسی و نادره.
"دختران حوا"، محصول استوديو كاروان فيلم-
فيلم بردار، نويسنده و كارگردان: سعيد نيوندی- تهيه كنند:
شكرالله رفيعی- بازيگران: ويدا قهرمانی، علی محزون، روانبخش،
نادره، فريده نصيری و همايون.
"عشق و حماقت"، محصول كسری فيلم- تهيه كننده،
نويسنده و كارگردان: حسين اميرفضلی- فيلم برداران: كسروی و
حكمی- بازيگران: شهين، سپهرنيا، اميرفضلی، قنبری، حكمی و گيتی
فيضی.
"عشق بزرگ"، محصول عصرطلائی- تهيه كننده و
كارگردان: محمد علی جعفری- فيلم بردار: خانی- بازيگران: محمد
علی جعفری، شهلا، رفيع حالتی، حيدرصارمی و سهيلا.
"خروس بی محل"، محصول مشترك تهران فيلم و
مهرگان فيلم- كارگردان: عزيزرفيعی- فيلم نامه: اسماعيل
پورسعيد- فيلم بردار: نعمت حقيقی- تهيه كنندگان: مجيد و
عزيزرفيعی- بازيگران: فرانك ميرقهاری، تقی ظهوری، پرخيده،
همايون و نادره.
"علی واكسی»، محصول كوه نورفيلم- تهيه كننده و
كارگردان: سردارساكر- نويسنده: اسماعيل پورسعيد- فيلم بردار:
ناصررفعت- بازيگران: ارحام صدر، تهمينه، عباس مصدق و همايون.
"خانم عوضی گرفتی»، محصول اطلس فيلم- تهيه
كنند، نويسنده و كارگردان: حسين مدنی- فيلم بردار: فريدون
قوانلو- بازيگران: فرانك، فاضلی، تهامی، مقبلی، همايون،
سپهرنيا و رضيانی.
"مرغابی سرخ كرده"، محصول كاروان فيلم-
كارگردان: نصرت الله وحدت- تهيه كنندگان: وحدت و شكرالله
رفيعی- فيلم بردار: صابررهبر- بازيگران: وحدت، شهلا، شراره،
بهمنيار و همايون و بهروز وثوقی (دريك نقش منفي).
فيلمهای پرفروش سال 1340 به ترتيب "فرياد نيمه
شب"، "يك قدم تا مرگ"، "علی واكسی» و "آرامش قبل ازطوفان"
بودند. فرياد نيمه شب، بالا
ترين ميزان فروش هفت ميليون ريال- را بدست آورد.
سينمای ايران درسال 40 نيزتحول عمده ای پيدا
نمی كند، اما ازجهت ورود چهره های تازه سال شلوغی است، چهره
هايی مانند: گريگوری مارك، آذر شيوا، پروين غفاری، آذرحكمت
شعار، سعيد كاميار، فاضلی، رضا بيك ايمانوردی، بوتيمار و
منوچهر سخائی. |
