|
پیش از
دور دوم مذاکرات قدرت
های جهانی
با ایران بر سر فعالیت
های اتمی
ایران در 23 مه جاری در بغداد، آژانس بین المللی انرژی هسته ای
نیز این هفته با ایران نشستی در وین برگزار خواهد کرد.
"مارک
هیبس" از معاونان ارشد "بنیاد صلح کارنگی" درمقاله ای تحلیلی
که بصورت پرسش و پاسخ به بررسی مذاکرات آژانس و ایران پرداخته
و راههای پایان دادن به بحران هسته ای ایران و نقش آژانس در
این راه را تحلیل نموده است. بخش اول این مقاله تحلیلی در
شماره روز گذشته پیک نت منتشر و اینک بخش دوم آن. ما مطالعه
دقیق این مقاله را به همه کسانی که می خواهند دقیقا بدانند
مذاکرات اتمی بر سر چیست؟ گره کار کجاست؟ آژانس انرژی اتمی و
1+5 از جمهوری اسلامی چه می خواهند؟ و آیا امکان لغو تحریم ها
علیه ایران وجود دارد؟ مطالعه این مقاله را – هر دو قسمت-
توصیه می کنیم، چرا که سرانجام مذاکرات اتمی اگر به مصالحه
نیانجامد، ایران با بزرگترین خطرات برای موجودیتش روبروست و
نحوه برخورد قدرت های جهانی با فعالیت های اتمی ایران به گونه
ایست که ایران باید دو دست خود را بالا برده وتسلیم کامل شود.
درعین حال که همان قدرت ها، فعالیت اتمی ایران را به سرانجام
جمهوری اسلامی گره زده اند. در بخش دوم این مقاله،
مشروح نکات زیرا را می خوانید:
1- بازرسی ویژه" از سایت هایی که ایران آنها را تاکنون بعنوان
محل انجام فعالیت ها یا نگهداری مواد هسته ای اعلام نکرده است.
اینکه آژانس این هفته تقاضای چنین بازرسی را بکند یا اینکه
ایران این تقاضا را رد کند برای مذاکرات ایران و 1+5 حیاتی
خواهد بود.
2-
12
صفحه ای اتهامات تسلیحاتی علیه ایران بود منجر به صدور قطعنامه
ای شد که فقط با مخالفت 2 عضو روبرو شد. در آن قطعنامه به
آمانو ماموریت فوری داده شد تا " تلاش برای اجرای "
پادمان های امضا شده ایران آغاز کند.
3- بعضی از اعضای مهم آژانس انتخاب پارچین برای بررسی اتهامات
تسلیحاتی ایران را مورد انتقاد قرارداده اند چون محل های دیگری
در ایران را برای کشف احتمالی اطلاعات مفید مهم تر میدانند.
4- تصمیم آمانو برای افشای اسناد تسلیحاتی باعث اعتبار بخشیدن
به وی برای انجام و تقویت مسئولیتهای آژانس شد.
5- اطلاعات آژانس نشانگر دخالت داشتن نیروهای نظامی ایران در
یک برنامه مخفی هسته ای در ایران از سالهای 1980 به بعد است.
6- آیا برنامه هسته ای ایران صرفا صلح آمیز است؟ تا زمانیکه
چنین مسئله ای ثابت نشده "بحران هسته ای " ایران حل نخواهد شد
و در نتیجه تحریم ها علیه ایران نیز لغو نخواهند شد.
7- حتی آیپک، لابی اسراییل در امریکا که از برنامه افراطی
نتانیاهو علیه ایران حمایت میکند ، تصدیق میکند که چنانچه
ایران ثابت کند که فعالیت هایش صلح آمیز است میتواند غنی سازی
را از سر گیرد.
8- قبل از مذاکرات قدرتهای 1+5 با ایران در استانبول و در حین
مذاکرات و همچنین پس از آن تاکید شده که ایران باید برنامه غنی
سازی خود را متوقف کند تا با یک راه حل مرحله به مرحله به
توافق جامع برسد.
آیا
ایران ناچار به تایید دیدار آژانس از پارچین نیست؟
از سال 2006 تا نوامبر گذشتهT
شورای حکام آژانس بین المللی اتمی و شورای امنیت در قطعنامه
های خود از ایران خواسته اند تا پروتکلهای الحاقی را تصویب و
به اجرا گذارد. ایران در سال 2003 پروتکلی را به امضا کرد ولی
همچنان ادعا میکند که به تصویب نرسیده است. اجرای پروتکل به
آژانس اجازه خواهد داد تا درخواست "دسترسی های تکمیلی"
به پارچین و سایت های دیگر کرده تا به ادعای تسلیحات اتمی علیه
ایران رسیدگی کند. اما بدون پروتکل الحاقی و با توجه به پادمان
هائی که ایران به امضا رسانده است نیز آمانو اجازه دارد
درخواست " بازرسی ویژه" جهت دسترسی و
بازدید سایت هایی نماید که ایران آنها را تاکنون بعنوان محل
انجام فعالیت ها یا نگهداری
مواد هسته ای اعلام نکرده است.
هرچند تاکنون آمانو همانند البرادعی چنان عمل کرده است که
ایران را ملزم به رعایت پروتکل الحاق ندانسته و علاوه بر آن
آژانس نیز درخواست "بازرسی ویژه" نکرده است، اما اینکه آژانس
این هفته تقاضای چنین بازرسی را بکند یا اینکه ایران این تقاضا
را رد کند برای مذاکرات ایران و 1+5
حیاتی خواهد بود.
در ژانویه امسال آژانس تقاضای " بازدید شفاف سازی" از پارچین
را به ایران ارائه داد که ایران این درخواست را رد کرد.
آیا کشورهای عضو آژانس و کارکنان آن از اآمانو در رسیدگی به
پرونده ایران حمایت میکنند؟
اکثر اعضای آژانس از اقدامات آمانو در قبال ایران حمایت می
کنند. گزارش بحث برانگیز آژانس در نوامبر گذشته به 35 عضو هیات
مدیریه آژانس که حاوی ضمیمه ای 12 صفحه ای
اتهامات تسلیحاتی علیه ایران
بود منجر به صدور قطعنامه ای شد که فقط با مخالفت 2 عضو روبرو
شد. در آن قطعنامه به آمانو ماموریت فوری داده شد تا
" تلاش برای اجرای " پادمان های امضا شده ایران
آغاز کند.
از آنجایی که تصمیم آمانو مبنی بر افشای رسمی اتهامات تسلیحاتی
ایران شیوه البرادعی برای مخفی داشتن آنها را کاملا تغییر داد،
بسیاری از تحلیلگران انتظار داشتند گزارش آمانو باعث اعتراض
گسترده 118 عضوجنبش کشورهای غیر متعهد شود که از حق ایران برای
غنی سازی اورانیوم حمایت میکردند اما برخلاف انتظار نه تنها
چنین اتفاقی رخ نداد بلکه تصمیم آمانو برای افشای اسناد
تسلیحاتی باعث اعتبار بخشیدن
به وی برای انجام و تقویت مسئولیتهای آژانس شد.
اما در همین حال اختلافاتی درون آژانس نیز هست. اختلافاتی بین
اعضای ارشد بر سر چگونگی انجام بازرسی های آژانس در دیگر
کشورهای خاورمیانه یا اینکه بعضی از بازرسان حرفه ای آژانس در
راهکار ارائه شده درخواست دسترسی آژانس به پارچین دچار اشتباه
شده اند. بطور گسترده تر ، از ژانویه امسال بعضی از اعضای مهم
آژانس انتخاب پارچین برای بررسی اتهامات تسلیحاتی ایران را
مورد انتقاد قرارداده اند چون محل
های دیگری در ایران را برای کشف احتمالی اطلاعات مفید
مهم تر میدانند.
نقش آژانس در گفتگوهای حل بحران ایران چیست؟
گروه 1+5 و هیئت مدیره آژانس از سال 2006 تا کنون تصریح کرده
اند که ایران بایستی ضمن همکاری با آژانس نشان دهد که برنامه
هسته ای این کشور صرفا برای مصارف صلح آمیز بوده است. بنابراین
میتوان انتظار داشت برای رسیدن به هر توافق جامعی، ایران
نیازمند اجرای پروتکل الحاقی
است. این امر به آژانس اجازه خواهد داد تا قانونا به سایت ها،
اطلاعات و اشخاص مرتبط با فعالیت های هسته ای در ایران دسترسی
داشته باشد. دستیابی که فراتر از اختیارات مندرج در پادمان
هاست.
اما اطلاعات آژانس نشانگر دخالت
داشتن نیروهای نظامی ایران در یک برنامه مخفی هسته ای در ایران
از سالهای 1980 به بعد است. کشورهای غربی در حال حاضر در
مذاکرات خود با ایران خواهان نقشی فراتر از پروتکل های الحاقی
برای آژانس هستند. همانگونه که آژانس پروتکل الحاقی را در دیگر
کشورها به اجرا گذاشته است در ایران هدف نهایی آژانس رسیدن به
یک " نتیجه گیری وسیع تر" در این باره است که آیا برنامه هسته
ای ایران صرفا صلح آمیز است؟ تا زمانیکه چنین اتفاقی نیافتاده
است "بحران هسته ای " ایران حل نخواهد شد و در نتیجه تحریم ها
علیه ایران نیز لغو نخواهند
شد.
تعلیق غنی سازی اورانیوم در ایران تا چه حد مهم است؟
بسیار مهم است. تاکنون برای طرفین درگیر مذاکرات مشخص نبوده
است که آیا در پایان امر ایران اجازه خواهد داشت تا بر اساس یک
راه حل جامع و توافق شده به غنی سازی اورانیوم بپردازد؟ بسیاری
از مذاکره کنندگان حالا به شما میگویند که مشخص است که ایران
قادر خواهد بود به غنی سازی اورانیوم بپردازد. حتی آیپک، لابی
اسراییل در امریکا که از برنامه افراطی نتانیاهو علیه ایران
حمایت میکند ، تصدیق میکند که چنانچه ایران
ثابت کند که فعالیت هایش صلح
آمیز است میتواند غنی سازی را از سر گیرد. اما قبل از اینکه
چنین امری ممکن شود، ایران باید غنی سازی را موقتا متوقف کند.
اما سوال این است که برای چه مدت غنی سازی متوقف خواهد بود؟
شورای امنیت سازمان ملل در سال 2006 طی قطعنامه ای از ایران
خواسته است تا " همه فعالیت های مرتبط با غنی سازی شامل
تحقیقات و توسعه باید متوقف و به تایید آژانس بین المللی هسته
ای برسد." این درخواست 5 بار دیگر در شورای امنیت مورد تصریح
قرار گرفت که آخرین آن در سال 2010 بود.
قبل از مذاکرات قدرتهای 1+5 با ایران در استانبول و در حین
مذاکرات و همچنین پس از آن تاکید شده که ایران باید برنامه
غنی سازی خود را متوقف کند تا
با یک راه حل مرحله به مرحله به توافق جامع برسد. ایران تاکنون
این موضوع را نپذیرفته و اصرار دارد که دستور شورای امنیت در
توقف غنی سازی غیرقانونی بوده است.
در تلاشی برای آغاز مجدد دیپلماسی، در اوایل 2010 روسیه نقشه
راهی پیشنهاد کرد که شامل گام هایی است که ایران برای لغو
تحریم های سازمان ملل باید بردارد. این گامها شامل تعلیق غنی
سازی اورانیوم بود، اما کشورهای غربی ضمن مخالفت اذعان داشتند
که " چندماه" تعلیق غنی سازی فرصت بسیار کوتاهی است. بعضی از
مذاکره کنندگان غربی میگویند تا
زمانیکه آژانس فعالیت های هسته ای ایران را کاملا صلح
آمیز تشخیص نداده ایران باید غنی سازی را معلق نگاه دارد.
شورای امنیت اما " تعلیق" را بدرستی توصیف نکرده است تا
بازرسان در مدت زمان تعلیق و یا دیگر پارامترهای مرتبط
بتوانند انعطاف بخرج دهند، مشروط براینکه ایران گام های موثری
در راضی کردن طرفین درگیر در مذاکرات بردارد تا با ارائه
شفافیت کامل به آژانس بتواند توقف کامل فعالیتهای مرتبط با
تسلیحات هسته ای را به تایید برساند.
بخش اول این مقاله را که عنوان اصلی شماره روز گذشته پیک نت
بود را می توانید از
اینجا بخوانید.
پیک نت 27 اردیبهشت |
