محمد خاتمی:

موانع موجود بر سر راه

مدیرمسئول و شورای سردبیری روزنامه آفتاب یزد با محمد خاتمی دیدار کردند. خاتمی در این دیدار گفت:

انتشار چهارهزارمین شماره‌ روزنامه آفتاب یزد را که در طول بیش از 14 سال منتشر کردید به شما تبریک می گویم.

اصطلا‌حی در هنگامه مشروطیت مطرح شد که مطبوعات رکن چهارم مشروطیت است. می دانیم که مشروطیت، خواست مهم جامعه ما بود برای رهایی از استبداد و خواستار حکومتی بود که برآمده از مردم و مسؤول در برابر آنان باشد. حکومتی که در آن تفکیک قوا وجود داشته باشد، قانون‌گذار مجری نباشد و قاضی نه قانون گذار باشد نه مجری و در حالی که این سه قوه از هم جدا هستند، یکدیگر را مراقبت کنند تا هیچ کس سوء استفاده‌ای از قدرت نکند و با نظارت و کنترل مستمر قوا نسبت به یکدیگر، نظارت عمومی نیز بر آن امور جریان یابد. هم حمایت کند در جایی که امور درست است و هم نقد کند در جایی که غلط است و این کار (نظارت عمومی) را از جمله برعهده مطبوعات می دانستند و به همین جهت هم آن را رکن چهارم مشروطیت به حساب می آورند.

این موضوع اهمیت مطبوعات و نشریات را نشان می‌دهد، امروز رسانه بسیار گسترده‌تر از مطبوعات است، گرچه مطبوعات جای خود دارد، ولی امروز به هر حال رسانه بسیار گسترده شده است، صدا و سیما، سایت های اینترنتی‌ و خبرگزاری ها و نیز مطبوعات. اینها همه رسانه هستند. باید بگویم که رسانه از لوازم حتمی مردم سالا‌ری است که در سایه آن هم مردم‌سالا‌ری استقرار پیدا می کند و هم دوام خواهد یافت و هم از انحراف جلوگیری می شود. البته که در دنیای امروز که تخصص هم هست، به طور طبیعی رسانه‌های در اختیار تخصص ها هم هستند، ولی برای این که رکن مشروطیت و رکن مردم سالا‌ری تحقق پیدا کند، باید رسانه هایی را تعریف کنیم که نه متعلق به حکومت هستند و نه متعلق به بخش‌های خاص، بلکه متعلق به مردم هستند و از افکار عمومی نمایندگی می‌کنند و خود را در برابر ارتقاء افکار عمومی، اعتلا‌ی افکار عمومی و دفاع از حقوق مردم در مقابل نهادهای حکومتی گرفته تا نهادهای دیگری که از بیرون و درون ممکن است که این حقوق را ضایع کنند، خود را مسؤول می دانند وقتی می گوییم وجود مطبوعات آزاد و مستقل لازم است به این معنی نیست که دیگران آزاد نیستند و مطبوعات دیگر ارزش ندارند، چرا زمانی که دولت هم مطبوعه داشته باشد مورد احترام است. احزاب مختلف حتما باید مطبوعه داشته باشند، احزاب چون از بخش‌های مختلف جامعه نمایندگی می‌کنند و مهمترین صورت نهاد مدنی در جامعه هستند، بخش خصوصی که باید محور تولید و فعالیت در کشور باشد و نیز نهادهای مختلف مدنی که هستند، هر کدام می‌توانند و باید زبان، بیان و آیینه‌ای داشته باشند که هم چهره خود را نمایش دهند و هم چهره مردم را. در واقع نهادهای مدنی واسطه میان مردم و حکومت هستند تا هم مسائلی که مربوط به حکومت است به مردم منتقل کنند و هم مسائلی که مربوط به مردم است به دولت منتقل شود و نیز در توزیع قدرت و امکانات بتوانند نقش واسطه خود را انجام دهند. بنابراین همه نهادها، بخش خصوصی و جاهای دیگر می‌توانند مطبوعه داشته باشند، هیچ اشکالی هم ندارد ولی وجود مطبوعاتی که متعهد به قانون، متعهد به حفظ حقوق، حرمت و کرامت مردم باشند و دفاع کننده از آن و البته متعهد به امنیت کشور، متعهد به مصالح کشور باشند، و هم افکار عمومی را نمایندگی کنند از جایگاه بالا‌تری برخوردار هستند. از وضعیت حزب و تشکل‌ها در کشورهای نظیر خود آگاه هستیم، به هر دلیلی آنطور که باید و شاید احزاب چون مطلوب حکومت نبودند، پای نمی‌گرفتند یا چون خودشان آن تجربه لا‌زم را نداشتند و نمی‌توانستند نمایندگی دقیقی از جامعه بکنند، وضع حزب در جامعه ما، چندان مطلوب نیست و حتما باید دولت توسعه‌گرا و دولت علاقه‌مند به حقوق مردم در برنامه‌های خود موانعی که برای احزاب وجود دارد یا مشکلا‌تی که برای آنان ایجاد می‌شود یا کمبودهایی که سبب می‌شود احزاب نتوانند کارکنند، را مرتفع کند. انشاء الله ما شاهد فعالیت‌های گسترده حزبی و رقابت‌های سالم در متن جامعه خود باشیم، ولی در موقعیت حاضر، انصاف این است که مطبوعات در حالی که متعهد به انقلا‌بی که آن را سرمنشاء و سرفصل تازه‌ای در تاریخ می دانیم و نیز علا‌قه‌مند به حاصل این انقلاب یعنی جمهوری اسلا‌می هستند و خود را در برابر آن متعهد می‌دانند و نیز این اعتقاد را دارند که محور و مدار و اصل، مردم هستند و قدرت از این مردم نمایندگی می کند و باید تابع نظر و مصلحت مردم باشد، و مطبوعاتی که به حق مردم، حرمت، کرامت، پیشرفت و برخورداری مردم احترام می گذارند سرمایه های بسیار ارزنده‌ای هستند. البته ممکن است که در کشور ما به دلیل کمبود امکانات یا به دلیل برخی از تنگ نظری‌هایی که وجود داشته و دارد، این جور مطبوعات خیلی نتوانستند گسترش پیدا کنند اما در همه حال‌ توانستند کم و بیش حضور داشته باشند و این حضور، ارزشمند است.

حق مطبوعات است که صحبت کنند، این درست نیست که هر کس به ما به‌به، چه چه کرد، بگوییم باش، و هر کس که به ما تندی کرد، بگوییم نباش. البته همه چیز دست دولت نیست و اکنون هم اگر برخورد نادرستی با مطبوعه‌ای می‌شود، نمی‌توان به حساب دولت گذاشت. دستگاه های مختلفی حضور دارند که خود را محق می دانند که برخورد کنند و بازداشت کنند.

اکنون ما به دولت محترم می‌گوییم درست است که شما برخورد نمی‌کنید ولی باید در جامعه احساس شود که شما مدافع آزادی بیان و دارای درک موقعیت مطبوعات هستید. بالا‌خره مطبوعات در لحظه‌ای باید تصمیم بگیرند، ممکن است گاهی این تصمیم اشتباه باشد، ممکن است کمبودی در آن باشد، اما به محض این که اشتباهی رخ داد، نمی‌شود آخرین و تندترین برخورد را کرد. تصمیم گیرندگان نباید، اشتباه را با جرم یکی بدانند و با کوچک‌ترین اشتباهی به عنوان جرم، با آن برخورد کنند

شعارها و رویکردهای آقای روحانی بسیار خوب و مطلوب بود. ما هم احساس کردیم که صرف نظر از جریان و جناح، اینها موردنیاز جامعه است. همه زحمت کشیدند و دولت جناب آقای دکتر روحانی روی کار آمد و معتقدم همچنان به شعارهای اصلی خود پایبند هستند. رئیس‌جمهور باید به تعهدی که به مردم داده اند عمل کنند. مشکلات فراوانی پیش روی دولت است و به سادگی نمی‌شود شعارها را عملی کرد ولی ما در عین حالی که باید از دولت حمایت کنیم تا بتواند برنامه‌های خود را عملی کند، اما بایستی دائما این تذکر را بدهیم که باید به تعهدات خود پایبند و در سیر عملی شدن آن تلاش کنند. به مردم هم بگوییم که انتظار نداشته باشند همه مشکلات یک شبه حل شود.

مسائل اقتصادی پیش روی دولت بسیار سخت و سنگین است، مشکلات بسیاری را به ارث برده و محدودیت‌های فراوانی هم دارد.

ما باید با دنیا تعامل کنیم و باید موانع را حل کنیم، درحالی که روی مصالح ملی، منافع ملی خود پافشاری داشته باشیم که بحمدالله دولت محترم دارد. هیچ کس به بهانه مذاکره منافع ملی را زیر پا نگذاشته، بلکه برای تأمین منافع ملی، اگر لازم بوده مذاکره و تعامل کرده و می کند.

پیک نت 22 اسفند