|
سفر روز شنبه گذشته بارزانی به ترکیه و دیاربکر نه اولین سفر
او به این کشور بود و نه اولین گفتگویش با اردوغان. اما دیدار
آن دو در دیاربکر- با توجه به اهمیت سمبولیکی که دو طرف برای
آن قایل هستند-البته رویدادی کم نظیر است.
حضور پارسال مسعود بارزانی در کنگره حزب عدالت و توسعه، که
"محمد مرسی" رئیس جمهور وقت مصر نیز در آن شرکت کرده بود، و
بازتاب سخنان "یک رهبر ملی کردها" در شبکه های تلویزیونی، از
سوی بسیاری به "رویایی" تعبیر شد که باور کردن آن بسیار سخت
بود.
اینکه محاسبات تاکتیکی دو طرف در مورد این سفر چه بوده است و
هر یک چه تعبیری از آن دارند بماند، اما در هر حال آن محاسبات
نمی تواند فراتر از اهمیت استراتژیک نفس این رویداد باشد. چون
یکی از آنها با توجه به وزن کنونی اش، قدرتمندترین شخصیت سیاسی
ترکیه است و دیگری نیز علیرغم آنکه میزبانان ترک او با عنوان
رسمی اش مشکل دارند، به هر حال شناسنامه ملی- تاریخی "رهبر
کردستان" را با خود به همراه دارد. انتخاب شهر دیاربکر، و نه
"ریزه" یا "آنتالیا" به عنوان مکان انجام این دیدار نیز نشان
از آن دارد که مقامات کنونی ترکیه به صورت غیرمستقیم عنوان
"کردستان" و لقب مسعود بارزانی به عنوان "رهبر" آن را پذیرفته
اند.
رهبران ترکیه و اقلیم کردستان از جمله بازیگران سیاسی مهم در
منطقه خاورمیانه هستند که همزمان رقابتهای قابل ملاحظه ای نیز
بر سر منافع با هم دارند. ورای همه این اینها، مساله تقسیم
منابع گاز طبیعی کردستان نیز که مهمترین ثروت اقلیم یاد شده و
زیربنای اقتصادی "کردستان مستقل" آینده محسوب می شود در جریان
است.
کار احداث چند خط لوله که از قرار معلوم گاز و نفت کردستان را
به بازارهای ترکیه و جهان انتقال خواهد داد، در حال اتمام است.
علاوه بر خط لوله ای که نفت کردستان را به خطوط انتقال نفت
کرکوک- جیهان متصل می کند، قرار است خط لوله دیگری نیز احداث
شود. قرار داد احداث خط لوله جدیدی هم که غیر ممکن است موافقت
بغداد را به همراه داشته باشد، بدون انتشار جزئیات آن امضا شده
است.
بنابراین
در حالی که آنکارا سرگرم ترمیم روابط آسیب دیده خود با تهران و
بغداد- در پی بروز اختلافات سیاسی بر سر سوریه- است، دیدار
بارزانی و اردوغان می تواند به عنوان رویکردی جدید برای عبور
از مرحله نوین تفسیر شود.
برگزاری دیدار اردوغان و بارزانی در دیاربکر آن هم درست در این
برهه زمانی خاص، ارتباطی تنگاتنگ با موضوعاتی همچون رویکرد
ترکیه در قبال مساله کرد در این کشور، تحولات روژاوا [غرب
کردستان] و نیزانتخابات و رقابتهای انتخاباتی پیش رو میان ب د
پ و آک پارتی در شمال کردستان دارد.
همان قدر که اردوغان نیازمند تقویت "کارت بارزانی" در مقابل
مساله کرد در ترکیه و سیاست آنکارا در "روژاوا" است، بارزانی
نیز در برابر ایران و سوریه، همچنین بغداد و حتی در برابر
تحولات سیاسی داخلی اقلیم کردستان، به جلب اعتماد ترکیه نیاز
دارد.
"قضیه
سوریا" نیز در رابطه با نزدیکی آنکارا- اربیل قابل توجه است.
حزب اتحاد دموکراتیک، پ ی د، (حزب کردستان سوریه)از یک سو به
سادگی به اپوزیسیون سوریه ملحق نمی شود و از سویی دیگر رئیس آن
صالح مسلم به سادگی به تهران و مسکو سفر می کند. احزاب طرفدار
بارزانی، که بیشتر آنها تنها سازمانهایی صوری بوده و تنها بر
روی کاغذ موجودیت دارند، گرد "شورای میهنی کرد در سوریه" جمع
شده اند و اخیرا به عضویت ائتلاف مخالفان سوریه نیز درآمده و
شمار کرسی های آنها از 3 به 8 افزایش یافته است. آنها اعلام
کرده اند که در کنفرانس ژنو2 شرکت خواهند کرد؛ موضعی که از
حمایت آمریکا نیز برخوردار است.
پ ی د هم در مقابل به شکل دیگری خواهان مشارکت کردها در
کنفرانس ژنو 2 است و حمایت روسیه را نیز با خود دارد. از آن
مهمتر، بنا به طرح پیشنهادی پ ی د اداره موقتی در "روژاوا"
اعلام شد که آن نیز به نوبه خود خشم ترکیه را به دنبال داشت.
همزمان، به احتمال زیاد، طرفداران بارزانی هم در این طرح
جایگاهی نخواهند داشت.
از سوی دیگر، به موازات بروز اختلافات جاری میان "پارتی" (حزب
دموکرات کردستان عراق) و "پ ی د"، اختلاف میان "پارتی" و " پ
ک ک" نیز باعث به تعویق افتادن کنگره ملی کرد شد؛ کنگره ای که
قرار بود دو هفته دیگر در اربیل برگزار شود.
به عبارت دیگر، از هر طرف که به دیدار اردوغان و بارزانی
بنگری، متوجه خواهیم شد که این دیدار نه در فضای "اتحاد ملی"
بلکه در فضایی توام با "رقابت و کشمکشهای منطقه ای کردها"
برگزار شد. برای نمونه ب د پ در رابطه با این دیدار اشتیاق
چندانی نشان نداده است.
ارگانهای تبلیغاتی طرفدار حاکمیت، بلافاصله دیدار بارزانی-
اردوغان را به مثابه تلاشی موثر در راستای حل مساله کرد قلمداد
کردند. این البته می تواند صحیح باشد اما در شرایط کنونی
آنانی که سخنانشان باید شنیده شود پ ک ک و ب د پ هستند، چون
مخاطبان ویژه "فرایند صلح" آنان اند.
اعضای ب د پ علی رغم همه موانع و مشکلات، دیدار بارزانی و
اردوغان را به دستاوردی استراتژیک از نگاه کردها توصیف می کنند
و تلاش دارند تا از اظهار نظرهای گله مندانه و حساسیت برانگیز
بپرهیزند. به عنوان مثال عادل زوزانی دیروز گفت:
"اینکه
آقای بارزانی چه پیشنهاداتی برای دولت دارد برای ما مهم است.
چون هم ترکیه و هم "روژاوا" در مرحله حساسی به سر می برند.
باید از دورانی که در آن کردها را علیه کردها تحریک می کردند،
عبور کنیم و دقیقا بالعکس آن دوران، باید دوش به دوش هم این
مرحله حساس را پشت سر بگذاریم. مسعود بارزانی برای همه کردها،
به ویژه برای کردهای کردستان فدرال که او را با رای خود انتخاب
کرده اند، نماینده ای مهم محسوب می شود. ما آقای بارزانی را به
عنوان یک نماینده مهم کردهای جنوب می دانیم."
عادل زوزانی واکنش مخالفی نسبت به مقایسه موقعیت رهبری
"بارزانی" با عبدالله اوجالان نشان می دهد.
ادریس بالوکن، نماینده شهر "چولیک"ِ ب د پ نیز که در دو دیدار
اخیر هیات نمایندگی این حزب از جزیره امرالی حضور داشته، به
گفته خودش از منظر اوجالان، درباره این موضوع چنین می گوید:
"اگر به "فرایند صلح" نگاه کنیم، دو محور اصلی را می توانیم
ببینیم. نخست پیش بینی توافق تاریخی میان کردها و ترکها که در
آن ترکیه با همکاری کردهای هر چهار بخش کردستان، به قدرت اول
خاورمیانه تبدیل می شود و محور دوم هم تحقق "اتحاد ملی کردها"
است. چنانچه در آن دیدارها تصمیماتی در راستای این دو محور
اتخاذ شود، هم تصمیات مهمی خواهد بود و هم آنکه روند مذاکرات
را تقویت خواهد کرد. اما در صورتی که در راستای سیاستهای
تاکنونی دولت ترکیه و اقلیم کردستان تصمیماتی گرفته شود، دو
محور یاد شده با مشکل مواجه خواهد شد."(این
متن اندکی خلاصه شده است)
پیک نت 2
آذر |
