|
محمد جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی با خبرنگار روزنامه
واشنگتن پست بمدت یکساعت گفتگوی خبری کرده و در آن به موانعی
که بر سر اجرای توافقنامه ژنو پیش آمده پرداخت. بخش هائی از
این مصاحبه مشروح را می خوانید:
«ما نسبت به رعایت توافقنامه ژنو متعهد هستیم، یعنی اینکه در
ایران برنامه غنی‌سازی داشته باشیم و در عین حال نگرانی‌ها (ی
غرب درباره هدف برنامه اتمی ایران) از یکسو و نیز محدودیت‌های
اعمال شده توسط جامعه بین‌المللی (تحریم ها) رفع شود. این هدف
ماست. ما نمی خواهیم هیچگونه شک و تردیدی درباره ماهیت منحصرا
صلح‌آمیز برنامه اتمی ایران باقی بگذاریم. اما اکنون اظهاراتی
از واشنگتن شنیده می‌شود. ما می‌دانیم که تهران و واشنگتن
وسایر اعضای گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، روسیه، فرانسه، چین و
آلمان) جوامع یکپارچه‌ای نیستند، حتی حکومت‌های یکپارچه‌ای
نیستند. ما دیدگاه‌های مختلفی در ایران داریم. برخی از آنها با
صراحت و شدت مخالف توافق اند، تا جایی که حتی برخی از آنها
خواستار کنار گذاشتن من شده‌اند. به عقیده من این در یک جامعه
دموکرات که در آن نیروهای مختلف، دیدگاه‌های سیاسی مختلف و
شاخه‌های مختلف دولتی عمل می‌کنند، عادی است. همین مسئله
درباره آمریکا نیز صدق می‌کند. من فکر می‌کنم کاملا طبیعی است
که قانونگذاران آمریکایی نگران باشند.
ما همه امیدواریم که هم مخالفان ما و هم مخالفان شما در آمریکا
بیش از هرچیزی به فکر امنیت ملی کشورشان باشند. من این را
درباره هردو طرف می‌گویم و تنها روی یکی متمرکز نیستم. اما
وقتی صداهایی از داخل دولت می‌شنوم که منطق مذاکرات را زیر
سؤال می‌برد، این غیرقابل تحمل می‌شود، بازگشت هیات ایرانی از
مذاکرات اخیر به این معنا نیست که مذاکرات مرده است. این یعنی
مذاکرات به مانعی برخورده است.
معتقدم باید ارزیابی مجددی درباره آنچه می‌خواهیم انجام دهیم
داشته باشیم. همه باید این کار را بکنند، با این دیدگاه که این
موانع باید برداشته شود تا بتوانیم پیش برویم و به میز مذاکرات
بازگردیم. ما این کار را با حسن‌نیت انجام می‌دهیم، با اراده
سیاسی و عزم راسخ نه تنها برای اجرای اولین گام بلکه برای
رسیدن به توافق نهایی در کمترین زمان ممکن که به عقیده ما به
نفع همگان است و هرگونه تلاشی برای اختلال در آن باید متوقف
شود، زیرا نتیجه منفی خواهد داشت.
من با مقامات آمریکایی و همینطور سایرمقامات گروه 1+5 و نیز
کاترین اشتون (رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا) صحبت کرده‌ام و
همه دنبال احتمالاتی برای حرکت به جلو هستیم. چیزی که من از
جان کری و خانم اشتون شنیدم این بود که آنها به نهایی کردن
زودهنگام پروسه ژنو با هدف رسیدن به یک توافق جامع متعهد
هستند. من هم در این هدف شریکم. من مطمئنم که ما در مسیرمان به
موانع دیگری بر خواهیم خورد. این یک پروسه بسیار دشوار است،
زیرا در ایران فقدان اعتماد وجود دارد، زیرا مردم و دولت ایران
نسبت به نیات طرف مقابل شک دارند و آنها نیز نگرانی‌هایی
درباره نیات ما دارند. بنابراین این پروسه دشوار خواهد بود.
متأسفانه نیروهایی بسیار قوی وجود دارند که سعی می‌کنند در این
پروسه اخلال ایجاد کنند.
سرگئی لاوروف (وزیر امور خارجه روسیه) هم به این جا (ایران)
آمده بود و ما مذاکراتی طولانی داشتیم.
واشنگتن پست: باراک اوباما (رئیس جمهور آمریکا) هفته گذشته در
سخنرانی‌اش در نهاد سابان در واشنگتن گفت که احتمال رسیدن به
یک توافق قابل قبول و یک راه‌حل جامع را 50- 50 می‌داند.
کنجکاوم بدانم ارزیابی شما چیست و آیا فکر می‌کنید این یک
ارزیابی منصفانه است یا ناامید کننده؟
ظریف: خوب، همانطور که گفتم به عقیده من رسیدن به یک توافق
چندان دشوار نیست، زیرا هدف اصلی چیزی نیست که مجادله آمیز
باشد. این مسیر پرپیچ و خم خواهد بود و بسته به اراده سیاسی
طرف‌های دخیل در آن و تأثیر سیاست‌های نهادهایی که در این
مذاکرات حضور داشته‌اند، ممکن است به توافق برسیم یا نرسیم. من
نمی‌توانم عددی برای آن تعیین کنم. من اهل قمار نیستم،
بنابراین نمی‌توانم رقمی روی آن بگذارم. ولی ما با هدف حل صد
درصدی این موضوع این پروسه را آغاز کردیم. ولی ما همیشه
محدودیت‌های خود را داریم. هرکسی نگرانی‌هایی دارد که باید رفع
شود و ما برای حل نگرانی‌های معقول آماده‌ایم.
بگذارید به حقایقی اشاره کنم. اول اینکه این گفتوگوها بر
مبنای چند اصول قرار دارند که باراک
اوباما در نامه‌هایش هم به رهبر معظم ایران و هم به حسن
روحانی (رئیس جمهور ایران) مطرح کرد. منظور از این اصول اصل
برابری، احترام متقابل و منافع دوجانبه است. بنابراین ما باید
این مذاکرات را براساس این اصول انجام دهیم. یعنی باید به درک
متقابل برسیم و سعی نکنیم چیزی را تحمیل کنیم.
در باره سوریه و ژنو 2 نیز ظریف گفت:
درباره ژنو 2؛ ما با صراحت گفته‌ایم که ایران معتقد است
راه‌حلی نظامی برای سوریه وجود ندارد.
اسد معتقد است که در نهایت به یک راه‌حل سیاسی نیاز است. ولی
من معتقدم که کسانی که خواستار اقدام نظامی آمریکا هستند از
اینکه آمریکا تصمیم گرفت در چارچوب قوانین بین‌الملل عمل کند و
نه خارج از آن، ناامید شدند. آنها خواستار یک راه‌حل نظامی
بودند ولی ما همگی امیدواریم که همه عقل‌شان سر جایشان بیاید و
این حقیقت را که راه‌حل نظامی وجود ندارد درک کنند. ما به یک
راه‌حل سیاسی نیاز داریم. ما گفته‌ایم که اگر دعوت شویم، در
ژنو 2 شرکت خواهیم کرد و به رسیدن به آن راه‌حل سیاسی
علاقه‌مندیم.
ما همگی می‌دانیم که توافقی در ژنو باید صورت گیرد و این توافق
باید یک توافق سوری باشد. بقیه نمی‌توانند برای سوریه تصمیم
بگیرند. بقیه تنها می‌توانند یک راه‌حل سوری را بر مبنای
موافقت مردم سوریه تسهیل بخشند. من معتقدم در نهایت بهترین راه
برای پایدار کردن این موافقت از طریق صندوق‌های رای است و ما
نباید از صندوق‌های رای بترسیم. من نگران این هستم که کسانی که
می گویند به اصول دموکراتیک اعتقاد دارند نگران نتیجه انتخابات
باشند و در تلاشند پیش شرط‌هایی را مطرح کنند. یک پیش شرط جدی
می‌تواند انتخابات منصفانه باشد. ولی نمی‌توان درباره اینکه چه
کسی باید در انتخابات شرکت کند یا نکند پیش شرطی گذاشت. اگر
مردم سوریه باور داشته باشند که کسی نباید شرکت کند، که کسی
برای حکومت مناسب نیست، به او رای نخواهند داد. آنها توانایی
تعیین آینده خود را دارند و فکر می‌کنم اینکه سعی کنیم از قبل
نتیجه انتخابات را تعیین کنیم توهین به مردم سوریه باشد.
واشنگتن پست: آیا در این زمینه با آمریکا هم صحبت کرده‌اید؟
ظریف: ما درباره چیزی جز موضوع هسته‌ای با آمریکا گفت‌وگو
نکرده‌ایم.
واشنگتن پست: بگذارید سوالی را صریحا بپرسم: برخی افراد
می‌گویند که آشکار است که روحانی و ظریف اختیار مذاکره درباره
پرونده هسته‌یی را دارند ولی پرونده منطقه‌ای در دستان سایرین
به ویژه سپاه پاسداران قرار دارد. پاسخ شما چیست؟
ظریف: من مخالفم. در ایران تصمیم‌گیری درباره امور خارجی
پروسه‌ای است که با اتفاق نظر همراه است. رهبر ایران و شورای
امنیت ملی ایران در همه مسائل دخیل هستند و رییس‌جمهور بازیکن
اصلی است، ولی این کار را با موافقت
رهبری انجام می‌دهد. بنابراین من با حرف شما موافق
نیستم. دولت در همه مسائل سیاست خارجی اختیار دارد، ولی طبق
قانون اساسی ما این اختیار در چارچوبی قرار دارد که باید از
سطوح مختلف گفتوگوها و مشورت‌ها رد شود و ما بر اساس احترام
به قوانین این کشور که محدوده‌های خاصی از اختیار را ایجاد
می‌کند، این سطوح را پشت سر می‌گذاریم.
واشنگتن پست: من این سوال را تا حدودی به دلیل اظهارات محمدعلی
جعفری که هفته گذشته شخصا از شما انتقاد کرد و این دیدگاه را
تقویت کرد که دو دیدگاه، دو گروه و دو پرونده وجود دارد، مطرح
کردم.
ظریف: من معمولا سعی نمی‌کنم به اظهاراتی که در خارج از چارچوب
سخنرانی‌ها و اظهاراتم مطرح می‌شود پاسخ بدهم و نمی‌خواهم
درباره اظهارات کس دیگری اظهارنظر کنم. من به اظهارات و
دیدگاه‌های سردار جعفری احترام می‌گذارم و این انتظار را دارم
که در دیدگاهش با من تفاوت‌هایی وجود داشته باشد. نه
دیدگاه‌هایی که من مطرح می‌کنم، نه دیدگاه‌هایی که او مطرح
می‌کند، دیدگاه‌های رسمی دولت ایران یا سازمان‌هایی که ما
نماینده آن هستیم، نیست. ما سخنرانی‌هایی می‌کنیم و
دیدگاه‌هایمان را مطرح می‌کنیم و بعد پروسه‌ای بر اساس ایجاد
اتفاق نظر جمعی آغاز می‌شود که ما در آن به مناظره و گفت‌وگو و
گاهی مناظرات داغ می‌پردازیم و پس از آن به یک اتفاق نظر جمعی
می‌رسیم که به آن متعهد خواهیم بود و بر اساس آن مسئولیت‌هایی
خواهیم داشت.
واشنگتن پست: مایلم درباره تغییر مسیر تاریخ مدرن که شما در
حال گذران آن هستید، صحبت کنم. توصیفی که هنری کیسینجر (وزیر
امور خارجه پیشین آمریکا) برای آن ارائه کرده است این است که
برای اینکه این چرخش اتفاق بیفتد ایران باید یک ملت باشد، نه
یک آرمان. باید مانند ملتی عمل کند که منافعی دارد، به دنبال
احترام است، به دنبال برابری است، نه به صورت یک جنبش انقلابی
که باعث ناآرامی سایرین می‌شود. بگذارید صریحا از شما بپرسم:
آیا ایران امروزه یک ملت است یا یک آرمان؟
ظریف: من معتقدم دوگانگی غلط است، مخصوصا وقتی از جانب آمریکا
باشد. من از شما می‌پرسم: آمریکا یک ملت است یا یک آرمان؟ شما
رفتار آمریکا را چگونه توصیف می‌کنید؟ آیا آمریکا تنها یک کشور
است و یا هدفی دارد؟ آرمان‌هایی دارد؟ باید در چارچوب درست به
این مساله نگاه کرد. من معتقدم که همه کشورها آرمان‌ها و
منافعی دارند. به عقیده من دوگانگی بین منافع و آرمان‌ها وجود
ندارد. معتقدم که آمریکا منافع و آرمان‌هایی دارد. به عقیده من
آرمان‌ها و منافع یکدیگر را پوشش می‌دهند، نه اینکه از هم
فاصله بگیرند. ولی ایران به اصول قوانین بین‌الملل متعهد است.
ما به دنبال ایجاد اختلال در هیچ دولتی نیستیم. ما به دنبال
دخالت در امور داخلی هیچ کشوری نیستیم. ایمنی همسایه‌های ما،
حکم ایمنی و ثبات خودمان را دارد. معتقدیم که به یک محیط امن و
آرام نیاز داریم تا بتوانیم پیشرفت کنیم. ما معتقد نیستیم که
تنش به نفع ماست. بنابراین اگر شما این را تعریف یک ملت
می‌دانید، پس ما یک ملتیم. ولی اگر می‌خواهید یک دوگانگی بین
آرمان‌ها و منافع ملی ایجاد کنید، فکر می‌کنم قبولاندن این
پیشنهاد پیش از قبولاندن آن به ایران در آمریکا هم دشوار باشد.
واشنگتن پست: هفته گذشته در ابوظبی و دبی نگرانی‌هایی را
درباره آنچه اقدامات بی‌ثبات کننده ایران تلقی می‌شود شنیدم.
ظریف: در مقاله‌ای که در روزنامه عربی الشرق الاوسط نوشتم
پیشنهاد برقراری یک طرح همکاری و امنیت بین‌المللی را دادم.
معتقدم که ما باید مدت‌ها پیش این کار را می‌کردیم. وقتی
قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که به جنگ ایران و عراق پایان
داد نوشته می‌شد، به درخواست ایران در 26 سال پیش این پیشنهاد
داده شد که امنیت منطقه‌ای در راس قرار گیرد. ما معتقدیم که
اگر این اتفاق می‌افتاد، اکنون با دو فاجعه در عراق (حمله عراق
به کویت و جنگ عراق که با حمله آمریکا در سال 2003 آغاز شد)
روبرو نبودیم. یک فاجعه یعنی جنگ ایران و عراق کافی بود.
بنابراین معتقدیم که اقدامات اعتماد ساز، گفت‌وگو و همکاری بین
کشورهای منطقه نه تنها لازم است، بلکه غیرقابل اجتناب نیز هست.
همه ما به آن نیاز داریم. همه ما باید سر عقل بیاییم.
نمی‌توانیم همسایگان‌مان را خودمان انتخاب کنیم. امنیت تنها
می‌تواند از طریق همکاری در بین ما حاصل شود. امنیت را
نمی‌توان خرید. نمی‌توانیم به قیمت ناامن کردن سایرین به امنیت
دست یابیم.
من در اوایل ماه دسامبر ملاقات‌های خوبی با رهبران کشورهای
حاشیه خلیج‌فارس داشتم. معتقدم که ما همگی در این زمینه توافق
داریم که آنچه در ژنو اتفاق افتاده است برای آینده ما خوب است
و به ضرر کسی نیست. دلیلی برای نگرانی کسانی که ابراز نگرانی
کرده‌اند، نمی‌بینیم. همه آنها با من صحبت کرده‌اند و گفته‌اند
که از این مساله استقبال می‌کنند.
فکر می‌کنم ما به یک دو راهی رسیده‌ایم و من امیدوارم همه
اهمیت تاریخی این پروسه را درک کنند. این می‌تواند مسیر روابط
ما با غرب را تغییر دهد.
پیک نت 26
آذر |
