مسابقه سالانه اسب دوانی

زنان ترکمن صحرا

سوار بر اسب های سرکش!

مسابقه اسب دوانی در ترکمن صحرا هر سال برگزار می شود و از چند سال پیش زنان ترکمن هم رسما در این مسابقه شرکت می کنند. به همین بهانه می خواهم درباره اسب ترکمن و زمان پیدایش اسب برایتان بنویسم.
هيچكس به درستی نمی داند "اسب" از چه زمانی روی زمين به تاخت رفت و از چه زمانی توانستند بر پشتش بنشينند. می‌گويند حيات اسب بر روی زمين به پنجاه ميليون سال پيش برمی گردد. البته نه اسبی كه اكنون می‌بينيم و می‌شناسيم.

اسب‌های اوليه، با اسب‌های كنونی به لحاظ جثه تفاوت‌های بسياری داشته اند. اندام آنها بسياركوچكتر ازاسب‌های كنونی بوده و هيكلی به اندازه روباه داشته اند.

اسب‌های يك ميليون و دويست هزار سال پيش شباهت زيادی به اسب‌های كنونی داشته اند. در عصر سنگ انسان‌های اوليه اسب‌ها را شكار می کردند و گوشت آنها را می خوردند. نژاد آنها گوناگون است. از آن گوناگونی تاريخی، اكنون هفت گونه آن در آسيا و آفريقا باقی مانده است و 63 نژاد آن در سراسر جهان پخش است.

در استپ‌های جمهوری‌های آسيای مركزی شوروی سابق، مناطقی وجود داشته، كه در آنجا حدود 6 هزار سال پيش برای نخستين بار اسب بدست شبان هائی كه دراين استپ‌ها زندگی می‌كرده اند، اهلی شده اند. به طورقطع می‌توان گفت كه اين اسب‌ها نيای مستقيم وبلافصل اسب‌های تركمن بوده اند.
دراين منطقه گسترده، نژادی بنام" تيان شان" وجود داشته، كه درحقيقت می‌توان گفت اين اسب نيای اسب‌های سريع و چالاك امروزی شرق است. اسب سكايی با اندامی متوسط در ناحيه شمال ايران قديم تا سيبری و اسب هايی با جثه كوچك كوهستانی، بنام "يابو" و اسب كوچك خزر در مناطق غرب اين محدودهً وسيع همراه با اسب‌های عربی، و در شرق آن اسب‌های وحشی مغولی متناسب با آب و هوای جغرافيايی وجود داشته اند، كه پاره‌ای از آنها با اسب‌های بيگانه اصلاح يافته اند. اسب‌های كُرد، اسب‌های دوخونی خاور زمين هستند. اسب‌های دوخونی شرقی از آميزش ماديان (يابو) با اسب تركمن است.
يكی از اسب‌های با نژاد و اصيل دنيا كه در نواحی شرق اين منطقه يعنی در منطقه آلتايی مغولستان كشف شد، اسب تركمن است. استخوان های اين اسب سده‌ها پيش از ميلاد در گورستان‌های پازيریك آلتايی کشف شد. در همین گورستان که صد‌ها سال زير يخ بوده، نخستين فرش دستباف دنيا مربوط به دوره هخامنشیان از زیر یخ بیرون کشیده شد. 

نژاد اصلی اسب تركمن به لحاظ اينكه آميزش خونی نداشته، اصیل ترین اسب و مادر اسب‌های جهان است.
اسب تركمن از ديرگاه در جنگ‌ها و پيروزی‌های شاهان ايرانی پيش از اسلام تا دوران معاصر بويژه دوران نادرشاه ، نقشی مهم داشته است. مهمترين برتری اسب تركمن با ديگر اسب‌های دنيا، بكارگيری آن در اصلاح نژاد ديگر اسب‌های جهان است. يكی ازبا نژادترين اسب‌های تركمن كه به زيبايی و چابكی پرآوازه است "آخال تكه" نام دارد. 

برگرفته شده از فیسبوک شبنم بهاری: https://www.facebook.com/shabnam.bahari.39?fref=ts

پیک نت  17  شهریور