|
1- اعزام به خارج از کشور
پذیرش دانشجوی بورسیه برای اعزام به خارج از کشور در دولت های
نهم و دهم، برخلاف قانون اعزام دانشجو مصوب سال 1364 مجلس
شورای اسلامی، از طریق آزمون سراسری انجام نگرفته و به جای آن
از مسیر "فراخوان" بر اساس دستورالعمل های خاص صورت پذیرفته
است. دستورالعمل سال 1385 ناظر به جذب رتبه های ممتاز دانشگاهی
و برگزیدگان المپیادی بوده و به تصویب وزیر وقت می رسد؛ اما در
سال های بعد با افزودن یک بند، شامل افراد "دارای خدمات و
سوابق برجسته در زمینه های فرهنگی" نیز گردیده است. در این
دستورالعمل ها شرایط داشتن حداقل معدل در دوره کارشناسی 14 و
در دوره کارشناسی ارشد 16 در کنار شرط سنی برای متقاضیان در
نظر گرفته شده بود. این تغییرات توسط "شورای مرکزی بورس" که
طبق آئین نامه اجرایی قانون اعزام تنها نقش پیشنهاد دهنده
ضوابط و نه تصویب آئین نامه را دارد، اعمال شده است. براساس
این دستورالعمل‌ها شرکت کنندگان در فراخوان باید از سوی یکی از
دانشگاه ها، وزارت علوم یا سایر دستگاه ها (عملاً رؤسای
دانشگاه ها، معاون فرهنگی اجتماعی وزارت علوم، مدیر کل بورس و
اعزام و یک تشکل دانشجویی) برای ورود به چرخه بورس معرفی شوند
و افراد فاقد این معرفی نامه‌ها حتی در صورت دارا بودن صلاحیت
علمی و اخلاقی فوق العاده، از دریافت بورس محروم بوده اند.
علاوه براین، در بعضی سال‌ها، برای پذیرش متقاضیان با معدل‌های
کمتر، فرمول‌های داخلی بدون اعلام در فراخوان‌ها اعمال شده
است.
2- تبدیل بورس خارج به داخل
علاوه بر منشأ صدور دستور العمل ها و نحوه تغییر "آزمون
سراسری" به "فراخوان" و اعمال سلیقه ها در جریان انتخاب افراد،
روند "تبدیل بورس خارج به داخل" نیز حائز اهمیت است. این
برنامه ابتدائاً با توجیه جلوگیری از صرف منابع ارزی کشور در
موارد خاص و پس از مدتی به عنوان یک رویه عمومی در وزارت مورد
عمل قرار گرفته است. به گونه ای که ازسال 1386 به بعد و عمدتاً
در فاصله سال های 1388 تا 1392، عملاً تعداد قابل توجهی برای
اعزام به خارج کشور از طریق فراخوان پذیرش شده و بلافاصله بدون
هرگونه اقدامی در جهت دریافت پذیرش علمی از دانشگاه های معتبر
خارجی، بورس آنها به بورس تحصیلی داخل بدون شرکت در آزمون
دکتری تبدیل می شده است. به این ترتیب عده ای از متقاضیان در
این مدت با معرفی به دانشگاه های داخل و با پرداخت شهریه از
سوی وزارت، در دوره های دکترا مشغول به تحصیل شده اند. مصاحبه
های انجام شده برای پذیرش متقاضیان، در قالب فرم هایی صورت
گرفته که با نحوه توزیع امتیازات علمی و عمومی در آنها، امکان
قبولی با حداقل امتیاز علمی نیز وجود داشته است و فراتر از آن،
مصاحبه در مواردی توسط اشخاصی غیر متخصص در رشته داوطلب انجام
گرفته است.
3- ادامه تحصیل مربیان دانشگاه‌ها
ادامه تحصیل مربیان دانشگاه ها تا قبل از سال 1389 بر اساس
آئین نامه مصوب با احراز شرایط علمی، یعنی برخورداری از 60%
امتیازات ارتقای اعضای هیئت علمی، داشتن وضعیت استخدامی رسمی
آزمایشی یا قطعی با حداقل 3 سال سابقه کار و شرط سنی امکان
پذیر بوده است. ولی دستورالعمل ادامه تحصیل مربیان دانشگاه ها
در سال 89 با حذف شرایط علمی فقط داشتن شرط سنی و یک سال سابقه
کار، حتی مربیان پیمانی و طرح سربازی را هم در برگرفته است.
نتیجه آنکه مربی تنها با کمتر از 6 ماه حضور به صورت پیمانی در
دانشگاه برای استفاده از بورس معرفی شده و ظرف چند ماه در دوره
دکتری دانشگاه های بزرگ مشغول به تحصیل گردیده است. در سال های
89 تا 92 نزدیک به نیمی از مربیان معرفی شده و شاغل به تحصیل
از این طریق، دارای حکم استخدام پیمانی بوده اند که عملاً صدور
حکم مأموریت تحصیلی آنان طبق قانون فقط با تأئید هیئت امنای
دانشگاه محل خدمت امکان پذیر است. این روند قانونی در اکثر
موارد طی نشده است.
4- ادامه تحصیل ایثارگران دانشگاه ها و وزارت
در فاصله زمانی سال های 1389 تا 1392 دسته ای از متقاضیان بدون
آزمون از میان ایثارگران با داشتن حداقل معدل 13 در دوره
کارشناسی و 15 در دوره کارشناسی ارشد و شرط سنی، برای ادامه
تحصیل در دوره دکتری معرفی شده اند. اصل دستورالعمل و ادامه
پرداخت شهریه در وضعیت موجود مورد سؤال دیوان محاسبات کشور
قرار گرفته است.
پذیرفته شدگان بدون آزمون طی سالهای 1388 تا 1392 در مجموع
3772 نفر بوده اند که به تفکیک در چهار گروه زیر قابل دسته
بندی هستند:
- پذیرفته‌شده‌ها تحت عنوان "تبدیل به داخل" 1867نفر
- پذیرفته‌شده‌های مربیان دانشگاه ها 1011 نفر
- پذیرفته‌شده‌ها طبق بخشنامه ایثارگران وزارت و دانشگاه ها
165 نفر
- اعزام به خارج 729 نفر
تبدیل به داخل:
با اعمال شرط حداقل معدل برای دوره های کارشناسی و کارشناسی
ارشد (به ترتیب 14 و 16) و حداکثر شرط سنی مذکور در دستورالعمل
های هر سال و با لحاظ فرمول های داخلی ارفاقی (مورد عمل در
بعضی سال ها بر پایه مصوبات وقت) و نیز ارفاق 2 سال برای انجام
خدمت نظام وظیفه، برای 840 تن ازاین گروه به شرح زیر تصمیم
گیری شد:
1-1 تعداد 508 نفر از این گروه فاقد یک یا چند شرط از معدل
کارشناسی، کارشناسی ارشد یا سن بوده اند، لذا رأی صادره در
مورد آنها: لغو بورس، ادامه تحصیل با هزینه شخصی و بازگرداندن
هزینه های پرداختی وزارت است.
1-2- تعداد 36 نفر دیگر از این گروه به علت ارائه اطلاعات
نادرست مؤثر در پذیرش (از قبیل اعلام معدل بیش از معدل واقعی)
مشمول لغو بورس، قطع تحصیل و بازگرداندن هزینه های پرداختی
وزارت می گردند.
1-3- 500 نفر از این گروه تاکنون شاغل همراه با تحصیل شناخته
شده اند .
رأی صادره در مورد کل این گروه لغو بورس، ادامه تحصیل با هزینه
شخصی و بازگرداندن هزینه های پرداختی وزارت می باشد.
بنابراین جمعاً تعداد 840 مورد از بورس افراد این گروه لغو می
شود.
مربیان دانشگاه‌ها:
448 تن از مربیان شاغل به تحصیل، در وضعیت استخدامی "پیمانی"
هستند که بدون تصویب هیئت امنای دانشگاه ها پذیرفته شده اند،
از آنجا که به لحاظ قانونی امکان استفاده از بورس برای ادامه
تحصیل را نداشته اند، لذا اسامی این افراد به دانشگاه ها اعلام
شده تا در اولین جلسه هیئت امنا برای آنان تصمیم گیری شود و
سپس براساس رأی هیئت های امنای دانشگاه های مربوط اقدام خواهد
شد.
ایثارگران:
تعداد 23 نفر فاقد شرایط بخشنامه ذیربط می باشند لذا مشمول
ادامه تحصیل با هزینه شخصی می شوند. مشکل قانونی برای پرداخت
هزینه های تحصیلی همه آنان از سوی دیوان محاسبات کشور مطرح می
باشد ولی وزارت در حال پیگیری مسئله است.
اعزام به خارج:
گرچه تعدادی از بورسیه های اعزامی به خارج فاقد شرط معدل یا سن
می باشند امّا با توجه به این که دوره بورس بیش از نیمی از
آنها به اتمام رسیده و در مورد مابقی هم، قطع ارز و بورس ایشان
می تواند تبعات اجتماعی و سیاسی نامطلوبی به دنبال داشته باشد،
مصوب شد که ضمن کنترل کیفیت تحصیل و سازوکارهای قبل از اشتغال
آنها در دانشگاه ها، بورس آنها ادامه یابد.
بدیهی است در موارد معدودی که مشخص شود فرد بورسیه با دادن
اطلاعات نادرست موجب گمراهی تصمیم گیران شده و یا مقیم یک کشور
خارجی است برخورد قانونی لازم برای قطع بورس و انجام اقدامات
بعدی صورت خواهد گرفت.
پیک نت 3 آبان |
