خلاصه ای از سخنان خاتمی در دیدار با معلمان

محصول ظاهر اسلامی

آنچه می خوانید برجسته ترین نکات سخنرانی محمد خاتمی در جریان دیدار با جمعی از معلمان و دست اندرکاران آموزش و پرورش درآستانه آغاز سال تحصیلی جدید است:

تحجر در حوزه دینی رذالتی است که جامه فضیلت پوشیده است. تحجر از بی دینی خطرناک تر است زیرا تحجر، دین را تبدیل به پوستین وارونه ای می کند که به تعبیر امیرالمؤمنین به جای آنکه گرم کند، می ترساند. امروز نمونه های آن را بخصوص در منطقه می بینیم که چه چهره ای از دین نشان می دهند؟

من در اینجا به ریشه پیدایش گروه های افراطی، واپس گرا و خشن کار ندارم هرچند زمینه این تفکر در بین جوامع ما وجود داشته و دارد اما می خواهم بگویم قدرت های بزرگ بیشترین سوءاستفاده را از این گروه ها می کنند.

انسان به میزان نیازها و استعدادهایش، صاحب حق می شود و مبنای حقوق از جمله همینجاست، اگر خدا انسان را مختار و مستعد نشان دادن اراده آفریده است، پس آزادی، حق اوست. اگر خدا انسان را طوری آفریده که نیاز به غذا، شغل و مسکن دارد، پس اینها حق اوست و حقوق اساسی، حقوق شهروندی و حقوق بشر را براساس همین نیازهای اولیه و ثانویه بشر و بر اساس استعدادهای او باید تعریف کرد.

وقتی جهان تحول پیدا می کند، اجتهاد نیز باید نو شود. اگر شریعت را فقط در ظواهر و صورت ها ببینیم و متناسب با تحول جهان و انسان حرکت نکنیم و بخواهیم انسان تحول یافته را به قرن ها پیش برگردانیم می شویم داعش.

کار پرورش از بین بردن رذیلت ها در جامعه و آراستن جان ها به خوبی هاست. متاسفانه در گذشته به ویژه در دنیای اسلام سیاست ها، خودکامه و تمامیت خواه و به قول فارابی تقلبی بودند، در زمینه فضایل اجتماعی و حقوق انسان اجازه بحث داده نمی شد به همین دلیل علوم معنوی ما بیشتر به سوی تصوف و عرفان گرایش پیدا می کرد و طبیعی است وقتی عالِم می بیند فضای خارج، بد است و نمی تواند آن را تغییر دهد و حتی با انتقاد برخورد قهرآمیز می شود، به درون خود می رود و جنبه عرفانی معارف قوی تر می شود که از جمله مهم ترین دلیل های آن وجود حکومت های خودکامه بوده است.

دینداری باید انتخابی باشد، باید زمینه این دینداری فراهم باشد و در جامعه زمینه ای فراهم شود که رذایل محکوم و فضایل ارزشمند باشند اما این به معنی تحمل فضیلت نیست، بلکه باید زمینه فراهم شود و فعال اصلی و قهرمان اصلی خود انسان است. 

ما هر چقدر در فضیلت راستگویی سخن بگوییم اما جامعه ببیند که دروغگویی گاهی به ارزش تبدیل می شود، توضیح آن فضایل و تبلیغ آنها تأثیر نمی گذارد.

باید برای اینکه عدالت در جامعه ایجاد شود جامعه باور کند ساز و کار مبتنی بر عدالت وجود دارد؛ در همین راستا در رسانه های ما دروغ باید ضد ارزش باشد و تلاش شود زمینه ای فراهم شود که هر فرد خود قهرمان عرصه سرنوشت و سازنده زندگی بهتر برای خود و دیگران باشد.

پیک نت 30 شهریور