ساختمان سفارت روسیه تزاری در قلب تهران

این ویرانه که می بینید

این عکس را خبرگزاری ایسنا، از سفارت روسیه تزاری در قلب بازار تهران منتشر کرده و متنی نیز در باره آن نوشته است که متن ریشه داری نیست و به آنچه ما می نویسیم راه نمی یابد.

این ساختمان تاریخی که رو به ویرانی کامل است، شناسنامه یکی از حوادث مهم در تاریخ ایران است و شناسنامه آن به جنگ ایران و روس در دوران فتحعلی شاه قاجار باز می گردد. جنگی که با فتوای "جهاد" تحمیل شده و خشک مغزانه مراجع شیعه آن زمان و کور ذهنی شاه مستبد "فتحعلی شاه" موجب شد تا بخش مهمی از خاک ایران از نقشه ایران جدا شود و عهدنامه "گلستان و ترکمنچای" ضامن آن شود.

در سال ۱۲۰۵ هجری شمسی فتحعلی شاه، وسط جنگ ایران و روس، به آذربایجان رفت و مجلسی از رجال و اعیان و روحانیون و سرداران و سران ایلات و عشایر ترتیب داد تا درباره صلح یا ادامه جنگ با روسها مشورت کند. در این مجلس عقیده عموم به ادامه جنگ بود اما قائم مقام فراهانی که صدراعظم و پیشکار ولیعهد بود با آن مخالفت کرد. او با مقایسه ساز و برگ جنگی دو طرف گفت که باید با روس ها صلح کرد و خاک کشور را حفظ کرد. این نظر، که صحت آن بعدها بر همه ثابت شد، موجب خشم شاه و روحانیون حاضر در مجلس شد و او را عامل دربار تزار اعلام کردند. قائم مقام معزول و خانه نشین شد و جنگ با فتوای جهاد روحانیون ادامه پیدا کرد و شد آنچه نباید می شد. قفقاز رفت!

شاه و روحانیون با رسیدن قوای روس به تبریز، بار دیگر دست به دامن قائم مقام فراهانی شدند تا میانه را گرفته و لااقل از سقوط تبریز و جدا شدن آذربایجان جلوگیری کند و او را با اختیار نامه عقد صلح به تبریز روانه کرد.

قائم مقام، که سیاستمداری دانشمند بود و دستی توانا در شعر و ادبیات ایران داشت، درباره این جنگ و شکست و جدا کردن قفقاز از ایران، با درد قصیده بلندی را ساخت که این ابیات از آن قصیده است:

روزگار است، آنکه گه عزت دهد؛ گه خوار دارد

چرخ بازیگر از بازیچه ها بسیار دارد

مهر اگر آرد، بسی بی جا و بی هنگام آرد

قهر اگر آرد، بسی ناساز و بی هنجار دارد

بندد اسلام گه به خود، چون زرق کیشان

گه چون رُهبان و کشیشان جانب کفار دارد

پس از این جنگ و شکست، مردم تهران به بهانه دستور سفارت تزاری برای تحویل همسران گرجی و روس‌تبار ایرانی ها، ابتدا در مسجد جامع تهران جمع شدند و سپس به سفارت حمله ور شدند. مردم داخل سفارت که به باغ ایلچی شهرت داشت شدند، همه‌ کارکنان و سفیر روسیه "گریبایدوف" را در همین ساختمان که حالا ویرانه شده کشتند. البته ساختمان را مردم ویران نکردند، بلکه دولت ها و حکومت ها – چه پیش و چه پس از انقلاب بهمن 57- آن را رها ساختند تا ویران شود. و این بقایای این ویرانی است!

رئیس شورای شهر تهران "مسجد جامعی" به خبرنگار ایسنا گفته است: باید تدبیری اندیشید تا از دادن مجوز تخریب توسط شهرداری به مالک این بنای تاریخی و دیگر بناهای تاریخی تهران که در چنین وضعیتی هستند جلوگیری شود. سفارت روسیه تزاری ظرفیت تبدیل شدن به موزه‌ی سیاسی را دارد.

قائم مقام فراهانی	گریبایدوف

پیک نت 10 خرداد