|
تفسیر خبرگزاری خبرگزاری «ریا نووستی» از
مذاکرات اتمی ایران و 1+5 . این تفسیر درمهرماه گذشته منتشر
شده اما همچنان حامل واقع بینی هائی است که مرور دوباره آن
مفید است:
از روزی که "حسن روحانی" رئیس جمهور جدید
جمهوری اسلامی ایران در نیویورک اعلام کرد می توان مساله هسته
ای این کشور را در مدت زمان سه تا شش ماه حل کرد، این سوال ذهن
بسیاری از کارشناسان و نخبگان سیاسی را به خود جلب کرده است که
چرا وی بر حل این مساله در مدت زمانی کوتاه تاکید دارد؟
مخالفان داخلی
دیپلمات ها و مقاماتی که با ساز و کار
مذاکرات هسته ای ایران آشنایی دارند، به خوبی بر این نکته واقف
هستند که یکی از دلایل عمده عدم موفقیت این مذاکرات، به گروگان
گرفته شدن این مساله از سوی گروه ها و جناح های داخلی در
جمهوری اسلامی ایران است. اصولگرایان و اصلاح طلبان به عنوان
دو جناح اصلی سیاست در ایران، هریک از زاویه جداگانه ای به
موضوع هسته ای نگاه می کنند و تحت پوشش انتقاد از دیگری، چشم
به دستیابی به قدرت از طریق این موضوع دارند.
اصولگرایان عموما تاکید دارند که نباید هیچ
امتیازی به طرف های مذاکره کننده داد و از طریق "مقاومت در
برابر زورگویی ها" می توان به نتیجه رسید. در نقطه مقابل اصلاح
طلبان معتقد هستند که موضوع هسته ای فرصتی بی نظیر برای ایران
است تا از طریق تاکید بر حفظ حقوق مسلم کشور در بهره برداری از
فن آوری هسته ای، به "توافقاتی استراتژیک و بلندمدت با طرف های
غربی، به ویژه، آمریکا" رسید.
مذاکرات هسته ای تهران اول با سه کشور
اروپایی و بعد با گروه "1+5" متشکل از روسیه، آمریکا، انگلیس،
فرانسه، چین و آلمان به تنهایی از عوامل تاثیرگذار بر نتایج
انتخابات ریاست جمهوری سال 2005 میلادی و 2013 میلادی بوده اند.
در سال 2005 میلادی "محمود احمدی نژاد"
رییس پیشین جنهوری اسلامی ایران با انتقادات صریح از روند
مذاکرات هسته ای تحت مدیریت "حسن روحانی" با سه کشور اروپایی و
پذیرش تعلیق غنی سازی اورانیوم به قدرت رسید و در سال 2013
میلادی نیز "حسن روحانی" با بیان جمله معروف خود "سانتریفیوژها
باید بچرخند، ولی چرخ زندگی مردم هم باید بچرخد" بر "سعید
جلیلی" مذاکره کننده سابق ایران و نامزد مورد حمایت اصولگرایان
تندروغلبه کرد.اصولگرایان و اصلاح طلبان در ایران نمی خواهند
برگ برنده پایان دادن به مذاکرات هسته ای در اختیار جناح دیگر
باشد و دست کم می خواهند سهمی از "کیک" آن برای خود بردارند.
مخالفان خارجی
البته مذاکرات هسته ای با ایران و هرگونه
توافقی با این کشور مخالفان خارجی فراوانی نیز دارد. در میان
مخالفان خارجی، اسرائیل و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به شدت
از قدرت گرفتن "یک ایران هسته ای" بیم دارند.
اسرائیل یکی از کشورهایی است که تاکید می
کند یکی از اهداف جمهوری اسلامی از برنامه های هسته ای، تولید
بمب به منظور نابودی این کشور است. لابی اسرائیل در آمریکا و
برخی از کشورهای اروپایی نیز به شدت در تلاش است تا مانع از هر
نوع تعاملی بین دو طرف شود و همواره تاکید دارد که باید "گزینه
نظامی در برابر ایران روی میز" باشد. برخی از سناتورهای جمهوری
خواه آمریکایی نیز از برای تاثیرگذاری در سیاست های داخلی این
کشور مانع از هر توافقی با تهران می شوند.
از سوی دیگر کشورهای عربی خلیج فارس، به
ویژه، عربستان سعودی در حالت نوعی "جنگ سرد مذهبی" با جمهوری
اسلامی به سر می برند. کشورهای عربی که عمدتا سنی مذهب هستند،
در تقابل با مذهب شیعه رو به افزایش ایرانی هستند. "بهار عربی"
و سقوط برخی دیکتاتورهای جهان عرب نیز به این تقابل بیشتر دامن
زده است.
پیام انتخابات ریاست جمهوری در ایران
انتخابات ریاست جمهوری ژوئن در ایران که
منجر به پیروزی "حسن روحانی" در برابر نامزدهای اصولگرا، به
ویژه، "سعید جلیلی" مذاکره کننده سابق اتمی جمهوری اسلامی شد،
پیام روشنی در بر داشت که ایرانیان خواهان تغییر در سیاست های
هسته ای هستند.
10 سال
مذاکرات هسته ای ثمری برای هیچ یک از طرفین نداشته است. در طول
این مدت نه جامعه جهانی توانسته ایران را متقاعد به کنار
گذاشتن فعالیت غنی سازی هسته ای کند و نه ایران موفق شده جامعه
جهانی را متقاعد کند که تمامی اهداف برنامه های هسته ای اش صلح
آمیز است.
"حسن
روحانی" رییس جمهور ایران به خوبی می داند که اگر در زمانی
کوتاه پرونده هسته ای جمهوری اسلامی را حل نکند، افراط گرایان
داخلی و خارجی با جار و جنجال مانع از هر توافق یا امتیازدهی
خواهند شد.
روحانی که خود سیاستمداری اعتدال گراست می
داند اگر مذاکرات دولتش با قدرت های جهانی طولانی شود، جناح
اصولگرا که در انتخابات ریاست جمهوری اخیر شکست خورد، از شوک
شکست خود خارج شده و با تمام قوا مانع از هر توافقی خواهد شد.
کما اینکه در حال حاضر نیز تنها گفتگوی تلفنی وی با "باراک
اوباما" کافی بود در بازگشت از سفر نیویورک به سمتش کفش پرتاب
شود.
از این منظر، انتخابات اخیر ریاست جمهوری
در ایران و روی کار آمدن حسن روحانی فرصتی تکرار نشدنی را در
اختیار جامعه جهانی قرار داده تا به توافقی سریع با رییس جمهور
میانه روی ایران دست یابد. از شواهد و قرائن نیز این گونه
پیداست که وی از حمایت های لازم آیت الله "سیدعلی خامنه ای"
رهبر عالی جمهوری اسلامی ایران و تصمیم گیرنده اصلی سیاست های
هسته ای ایران برخورداراست. کما اینکه وی پیشتر اعلام کرده بود
"از تحرکات دیپلماتیک هیات ایرانی در نیویورک" حمایت کرده و به
مذاکره کنندگان ایرانی "اطمینان" دارد.
بازی برد- برد با تهران
شاید تعریف "بازی برد- برد" برای مذاکرات
ایران و گروه "1+5" که هر دو بر مواضع اصولی شان تاکید دارند،
کمی دشوار باشد. به نظر می رسد ایران با طرحی جدید در راه
مذاکرات 14 و 15 اکتبر در ژنو است تا شاید طرف مسیر مذاکرات را
از بن بست کنونی خارج کند. با این حال باید تا زمان رونمایی از
این طرح جدید صبور بود.
سیگنال های طرف ایرانی حکایت از آن دارد که
تهران آماده امتیازدهی در برابر برداشته شدن دست کم تحریم های
یکجانبه، به ویژه، درباره بانک مرکزی، نقل و انتقالات ملی و
فروش نفت است.
بازی برد- برد از این مسیر می تواند شامل
محدود کردن فعالیت های سایت غنی سازی "فردو"، توقف غنی سازی 20
درصدی در ایران، تبدیل اورانیوم غنی سازی 20 درصدی به اکسید
اورانیوم، اجازه بازدید از سایت نظامی پارچین در جنوب شرقی
تهران، تصویب پروتکل الحاقی معاهده عدم اشاعه در مجلس شورای
اسلامی، همکاری با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره
مطالعات ادعایی و... است.
در نقطه مقابل نیز تحریم های یکجانبه
آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران به صورت گام به گام و در
برابر هر یک از اقدامات فوق برداشته شود. با همکاری های بیشتر
تهران درباره شفاف سازی برنامه های اتمی اش نیز می توان انتظار
داشت که تحریم های اعمال شده توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد
در شش قطعنامه 1696، 1737، 1747، 1803، 1835 و 1929 به تدریج
برداشته شود.
پیک نت 27 فروردین |
