مقبره امام رضا در مشهد

از یک بقعه خشت و گلی

امام رضا (امام هشتم) در باغ حمید یه مشهد و در کنار هارون‌الرشید به خاک سپرده شد. روایت است که وی بر اثر خوردن انگور مسموم درگذشت و توطئه انگور مسموم هم کار مامون خلیفه عباسی و پسر هارون الرشید بود. نقل است که امام رضا وصیت کرده بود هر کس مرا در طوس زیارت کند، از گرامی ترین زائران قیامت است!

در ابتدا قبر امام رضا فقط یک بقعه کوچک بود و اطرافش هم تعدادی درخت. بتدریج و بویژه در دوران صفویه محوطه ای که وی در آن دفن بود گسترش یافت. سقاخانه و بخشی از بنای حرم دراین دوران ساخته شد. ملک و املاک وسیعی که وقف امام رضاست و ثروتی که در تولیت آنجا خوابیده و تشکیلات مستقلی که مانند واتیکان برای آن درست کرده بودند (سربازان و خدام مخصوص، نقاره خانه و ...) از انگیزه های اصلی رضا شاه برای دست اندازی به ثروت این تولید بود. همین هدف، انگیزه اصلی رضا شاه برای سازمان دادن شورش در حرم امام رضا و اعدام "آقا اسدی" تولیت وقت امام رضا شد. مردی که می گویند پاکدست و شریف و مورد احترام مردم بود.

پس از رضاشاه، فرزندش محمد رضا دست گذاشت روی تولیت امام رضا و یک سازمان عریض و طویل برای آن ایجاد کرد که نظارت عالیه آن با اسدالله علم وزیر دربار شاه و پدرش از خوانین بیرجند و از معتمدین وقت انگلستان در ایران بود. بتدریج تولیت آستانقدس رضوی و ثروت عظیمی که از آن ناشی می شد تبدیل شد به یک نهاد مهم و پرقدرت و به همین دلیل استاندار و تولیت آستانقدس رضوی همطراز نخست وزیر بود. چنان که سرگرد "عبدالعلی ولیان" عضو کابینه هویدا که هویدا را قبول نداشت و خود را آماده جانشینی وی می کرد و در بیان آن نیز کوتاه نمی آمد، از سوی شاه به تولیت آستانقدس رضوی منصوب شد. خوی استبدادی و نظامی و لیاقت سازماندهی و جسارت تصمیم گیری ولیان در کنار حمایتی که دربار از وی می کرد موجب گسترش حرم امام رضا شد و برای نخستین بار خیابان های اطراف آن پهن شد، مغازه های کوچک که مانند لانه زنبور در اطراف حرم سبز شده و جیب زائران را می بریدند درهم کوبیده شدند که البته موج بزرگی از نارضائی را هم فراهم آورد. ولیان را میتوان پایه گذار شکل کنونی حرم امام رضا دانست.

پس از انقلاب، بلافاصله از سوی آیت الله خمینی حکم تولیت آستانقدس بنام آیت الله طبسی که به وقت خود روحانی سرشناس و ارشد مشهد بود و امثال علی خامنه ای و آیت الله هاشمی و بسیاری دیگر پائین دست او بودند صادر شد. پس از در گذشت آیت الله خمینی، این حکم توسط علی خامنه ای بعنوان حکم مادام العمر صادر شد. امپراطوری کنونی آستانقدس که نمی توان از حق گذشت که در دوران تولیت آیت الله طبسی کارهای عام المنفعه زیادی انجام داد این گذشته را دارد. رسما اعلام نمی شود ثروت آستانقدس رضوی چقدر است و کدام فعالیت های تولیدی وابسته به این بنیاد است و قباله چه میزان املاک شهری و روستائی خراسان مهر آستانقدس رضوی را دارد و به همین دلیل، کسی هم نمیداند که آیا مالیاتی هم از آستانقدس رضوی گرفته می شود؟ بنیادی که میلیاردها دلار در سال درآمد دارد و مردم از هزینه کرد آن نیز بی اطلاع اند!

پیک نت 2 شهریور