|
"فقر متراکم" تعبیری است که در مورد محله های حاشیه نشین تهران
و شهرهای بزرگ ایران می توان از آن استفاده کرد. آنچه می
خوانید خلاصه ایست از یک گزارش تحقیقی که با همین تعبیر "فقر
متراکم" در مطبوعات داخل کشور منتشر شده است.
هنگام خواندن این گزارش، برای لحظه ای تصور کنید که این جمعیت
متراکم، با مشخصاتی که در تحقیقات ذکر شده، سر به شورش بردارد.
یعنی شورش گرسنگان حاشیه شهرها. چه اتفاقی در سطح شهرهای بزرگ
روی خواهد داد؟
آسیب‌های اجتماعی در مناطق حاشیه نشین بنا به ماهیت و ساخت
اجتماعی، جغرافیایی، فضایی و نوع روابط اجتماعی شدید تر، متنوع
تر و گسترده تر است. حتی ترانزیت یا بارانداز کالاهای قاچاق به
ویژه مواد مخدر در بعضی محله‌های حاشیه نشین انجام می شود.
تحقیقات میدانی نشان می دهد که
۳۰
درصد افراد ساکن در حاشیه شهر تهران بیش از
۳۰
سال است که در محل مسکونی خود سکونت دارند. میانگین سواد در
این محدوده‌ها از کل شهر پایین‌تر است. این میانگین در زنان و
در گروه‌های سنی بیش از
۴۰
سال بسیار کمتر است.
بیشتر واحدهای مسکونی این محلات رو به ویرانی، فرسوده و با
تجهیزات ناقص است.
توده‌ای از مردم روستایی در کنار جامعه شهری، شهرک‌های چسبیده
به شهر با مواد و مصالح کم دوام ساختمانی و گوشه گیری مردم
منطقه از زندگی شهر فضایی را به وجود می‌آورد که در آن بسیاری
از رفتارهایی که در فرهنگ جامعه ناهنجار یا غیرعادی تلقی
می‌شود، در این مکان‌ها عادی محسوب شود.
جمعیت متراکم، فاقد ابتدایی‌ترین و ساده ترین وسایل بهداشتی،
خدماتی و فرهنگی.
در بیشتر مناطق حاشیه نشین سه نفر یا بیشتر در یک اتاق زندگی
می‌کنند، زاغه در پایین‌تر از سطح معمول زمین قرار دارد یا
اینکه در دیوار گود یا کوه کنده می‌شود، در این سکونتگاه‌ها
مصالح ساختمانی به کار گرفته نمی‌شود (نمونه، منطقه شرق
تهران)، آلونک با مصالح کهنه مختلفی از قبیل قطعات بی‌مصرف
اتومبیل، وسایل منزل، مقوا، حلب و نایلون ساخته می‌شود (همدان،
تهران و کرمان)، تعمیر محل پختن خشت در کوره‌پزخانه‌ها
(کوره‌پزخانه‌های شهرها)، کپر سکونت‌گاهی است که تقریباً از
حصیر ساخته می‌شود و در بعضی از نواحی اسکلت آن را از نی ساخته
و روی آن را با نمد می‌پوشانند (بلوچستان و خوزستان)
در این مناطق زیرزمین پایین‌تر از سطح زمین با مصالح ساختمانی
ساخته می‌شود، چادر با پارچه، نایلون و مواد مشابه برپا
می‌شود، اتاق از خشت، گل و آجر به صورت بلوک‌های ساختمانی به
شکل و فرم یکسان ساخته می‌شود (همدان، باختران، تبریز و
تهران)، گرگین دارای دیوار معمولی با مصالح ساختمانی و سقف
حصیری است (تهران، خوزستان و بندرعباس)، اتاق حلبی این واحدهای
سکونتی به طور معمول از پیت‌های حلبی ساخته می‌شود (تهران و
تبریز)، مناطق حاشیه‌نشین دربرگیرنده مکان جغرافیایی مشخص‌اند،
منافع مشترک ساکنان را به هم پیوند می‌دهد، الگوهای مشترکی بر
روابط اجتماعی و اقتصادی ساکنین آنها حاکم است، تجانس گروهی و
همبستگی نسبتاً بالایی به ویژه در مواجهه با مسائل مشترک و
افراد خارج از اجتماع خود بروز می‌دهند.
در این مناطق، مردم نهادهایی خاص خود پدید آورده‌اند، یکدیگر
را به خوبی کنترل می‌کنند، به طور عمده جمعیت حاشیه‌نشین را
جوانان تشکیل می‌دهند، در ساختن محیط مسکونی خود و در برابر
عملیات تخریب همکاری بسیاری با هم دارند، به افراد غیرساکن در
منطقه اعتماد ندارد و در مسائل خود، آنها را شرکت نمی‌دهند، به
لحاظ عدم وجود فضای کافی اغلب اوقات خود را در خارج از چارچوب
مسکونی می‌گذارند و ناهنجاری‌های اجتماعی که همراه از بین رفتن
ارزش‌های انسانی است، در حاشیه شهرها به سرعت پرورش می‌یابد و
اعمالی چون دزدی، اعتیاد، قاچاق و فحشاء در آنجا بیش از متن
اصلی شهر دیده می‌شود.
این نوع سکونتگاه‌ها صرفا در حاشیه شهرها ایجاد نمی‌شوند بلکه
ممکن است در داخل شهر نیز تشکیل شوند همچون سکونتگاه‌های غیر
رسمی اطراف امجدیه یا اتوبان های چمران و کردستان شهر نیز
تشکیل شوند.
به تلگرام پیک نت بپیوندید
https://telegram.me/pyknet
@pyknet
پیک نت 4 مهر |
