|
با گذشت یکهفته از آغاز عملیات نظامی ترکیه در کردستان سوریه
با پیشقراولی وابستگان القاعده، سمت و سوی آینده ی سوریه بیش
از پیش از پرده بیرون می افتد. همانطور که پیش بینی میشد روسیه
در پی میانجیگری بین کردها و دولت سوریه بود تا توافقی میان
ایندو بدست آید. سرانجام این توافق، هرچند فعلا در سطح نظامی،
بدست آمد. (بدنبال این توافق، روز گذشته- چهارشنبه- در مسکو
اعلام شد که پوتین اردوغان را برای مذاکره بر سر تهاجم جدید آن
کشور به خاک سوریه، به روسیه دعوت کرده است)
روند رویدادها در کردستان سوریه نشان از آن دارد که روسیه به
دنبال اجرای توافق آدانا است. توافقی که در سال ۱۹۹۸ میان
ترکیه و سوریه امضا شد و طبق آن دولت سوریه متعهد شد از
مرزهایش با ترکیه مراقبت کند و اجازه ندهد حزب کارگران کردستان
ترکیه (پ.ک.ک) از خاک سوریه علیه ترکیه اقدام کند. با اجرای
توافق آدانا ترکیه بهانه یی
برای حضور نظامی در سوریه نخواهد داشت. روسیه بارها اعلام کرده
است که نیروهای خارجی که بدون موافقت دمشق در سوریه هستند باید
از آنجا بروند و تمامیت ارضی سوریه باید حفظ شود. بنابراین،
هدف روسیه به روشنی اجرای توافق آدانا برای خروج نیروهای ترکیه
از سوریه و سپس بهبود روابط آن دو کشور است.
در این میان ترکیه به سبب حمله نظامی اخیر خود، با انتقاد غرب
روبرو و منزوی تر از پیش شده که همین احتمال پذیرفتن خواست
توقف عملیات نظامی و عقب نشینی و گردن نهادن به توافق آدانا را
بالا می برد. احتمال رویارویی ارتش های ترکیه و سوریه بسیار
ناچیز است بویژه که روسیه اعلام کرده است مانع آن خواهد شد. در
عمل هم جت های روسی نگذاشتند جنگنده های اف ۱۶ ترکیه مقر اصلی
نیروهای دموکراتیک سوریه (کردها) در منبیج را بمباران کنند. به
این ترتیب روسیه در نتیجه ی عملیات نظامی ترکیه به سه هدف
نزدیکتر شده است، نخست توافق میان کردها و دولت سوریه، دوم
بیرون راندن ارتش ترکیه و وابستگان آن از سوریه و بازگرداندن
حاکمیت دولت سوریه در تمام کشور و بالاخره تیره تر کردن روابط
ترکیه و غرب و دور کردن ترکیه از ناتو. حتی آمریکا از خارج
کردن بمب های اتمی خویش از ترکیه سخن به میان آورده است. در
این میان ترکیه هنوز کارت آوارگان جنگی علیه اروپا را در دست
دارد که البته بازی با آن نیز به سود روسیه است. با توجه به
نزدیکتر شدن روسیه و ترکیه به یکدیگر، اروپا برای جلوگیری از
هجوم آوارگان که تقویت احزاب راستگرا و مهاجرستیز و تضعیف
بیشتر دولتهای نولیبرال اروپایی را بهمراه خواهد داشت، ناگزیر
از گفتگو با مسکو بر سر تحریم های اتحادیه اروپا علیه روسیه و
مسائل مورد اختلاف میشود. سیاستهای ترامپ در برابر اروپا هم به
این روند سرعت میبخشد.
در سوریه موازنه ی قدرت به سود دولت بشار الاسد همچنان در حال
تغییر است. اکنون با خروج نیروهای آمریکایی، نیروهای روسیه به
شهر منبیج وارد شده اند و این شهر در دست ارتش سوریه و نیروهای
روسیه است. در پهنه ی گسترده تر خاورمیانه نیز روسیه در چندین
جبهه برتری می یابد. سفر ولادیمیر پوتین به عربستان از این
منظر قابل تامل است. او دوشنبه به ریاض رفت و پس از آن نیز به
امارات متحده عربی سفر کرد. به نظر میرسد که عربستان به این
نتیجه رسیده باشد که نباید همه ی تخم مرغ هایش را در سبد
آمریکا بگذارد. خالی کردن پشت کردهای سوریه و بی تفاوتی دولت
ترامپ در رابطه با حمله به تاسیسات نفتی عربستان و پیش از آن
حمله به نفتکشها و ... عربستان را با وجود اختلاف نظر با مسکو
ناگزیر از همکاری با روسیه کرده است. عربستان با روی کار آمدن
ترامپ در خیال خود جنگ آمریکا با ایران را می پروراند ولی
واکنش های آمریکا از جمله در مواردی که ذکر آن رفت بن سلمان
ولیعهد سعودی را به سوی میانجیگری عمران خان رییس جمهور
پاکستان و فرستادن پیام به ایران برای مذاکره رانده است. روسیه
تمایل ایران برای کاهش تنش میان خود و عربستان، همچنین کاهش
واهمه ی عربستان از ایران و بی تفاوتی آمریکا را فرصتی مغتنم
برای آشتی میان دو کشور یافته تا شاید گره ی رقابت دو کشور را
با دست باز کند.
همزمانی سفر پوتین به عربستان با حمله ی ترکیه به سوریه اقدامی
سنجیده و بهره گیری سیاسی از این فرصت است.
سوریه دوباره قدرت خود را در منطقه و در میان کشورهای عربی باز
می یابد. کشورهای عربی نیز مایل به بازگشت سوریه به دامن اعراب
و برقراری دوباره ی مناسبات با آن کشورند. (کشوری که دارای
ارتشی رزمنده و جنگ دیده – از جنگ 1967 تا حضور نظامی طولانی
مدت در لبنان و سپس جنگ با داعش تحت حمایت هوائی روسیه- است.)
در این زمینه، بحرین و امارات پیشاپیش دیگر کشورهای عربی با
وجود مخالفت آمریکا گام هایی برداشته اند، چرا که از نفوذ
ترکیه و ایران در سوریه خشنود نیستند و بویژه نمیخواهند به کمک
ترکیه اخوان المسلمین در سوریه جای پا باز کند. از همین رو
عربستان نیز که مخالف حضور ترکیه و ایران در سوریه است، راه
همکاری با روسیه را بر می گزیند و با حکومت بشار الاسد کنار می
آید، و در برابر روسیه نیز احتمالا بواسطه ی حکومت سوریه کم کم
در جهت کمرنگ کردن حضور نظامی ایران در این کشور پیش میرود تا
به اسراییل هم لگام بزند. یمن و نقش ایران نیز موضوع گفتگو
خواهد بود. آنچه قریب به یقین می نماید اینست که در این میدان
روسیه خود را در جبهه ی هیچکدام از بازیگران منطقه قرار نخواهد
داد، برعکس روسیه میکوشد تا دغدغه های امنیتی کشورهای درگیر را
به مسیر همزیستی مسالمت آمیز هدایت کند.
در جبهه یی دورتر از این شطرنج سیاسی، اوکراین قرار دارد. در
اوکراین هم پس از افشاگری درباره‌ی تلاش ترامپ برای گروکشی کمک
نظامی به این کشور در ازای تحقیق پیرامون پسر جو بایدن – نامزد
دموکرات برای ریاست جمهوری - روسیه با هدف تنش زدایی میان شرق
اوکراین و دولت کیف با زلنسکی رئیس جمهور این کشور توافق صلح
اولیه یی امضا کرد
و درتازه ترین خبر، دولت جدید کیف اعلام کرد که خط آهن مستقیم
میان اوکراین و روسیه را حفظ می کند و ترمیم و نوسازی آن را
نیز بزودی آغاز خواهد کرد.
دولت پیشین اوکراین مطابق میل و یا برای خوشنودی غرب، اعلام
کرده بود که این خط ارتباطی مستقیم ریلی میان دو کشور را قطع
خواهد کرد.
در نگاهی کلی تر روسیه از تضاد بین دموکراتها و مخالفان داخلی
و جهانی دونالد ترامپ برای پایان دادن به مداخلات و سلطه ی
نولیبرالی غرب چند دهه ی گذشته در خاورمیانه سود میجوید و
اینجا و آنجا در مسیر تنش زدایی پیش میرود. بموجب همین شواهد
است که می توان گفت: فعلا باد در بادبان قدرت این کشور می وزد
و ژئوپولتیک قدرت در خاورمیانه آشکارا به سود روسیه در حال
دگرگونی است.
تلگرام راه توده:
https://telegram.me/rahetudeh
به تلگرام پیک نت بپیوندید
https://telegram.me/pyknet
@pyknet
پیک نت 17 اکتبر 2019 |
