من در صفوف سبز مردم و مرعوب نشدن آنها و پایداریشان بر سر حقوق خودشان، ادامه همان مقاومت دفاع مقدس و همان روحیه آزاد منشانه قوام آمده در سال ۵۷ را می بینیم.

کشتارهای خیابانی و بویژه کشتار 17 شهریور تهران، روند سقوط شاه را تسریع کرد. امروز هم عوامل و ریشه هایی که منجر به دیکتاتوری می شود را می توان شناسایی کرد و هم مقاومت در مقابل بازگشت به این دیکتاتوری را. باید گفت مقاومت مردم میراث گرانبهای انقلاب اسلامی است. آنها از رژیم شاهنشاهی نفرت دارند و در عین حال متوجه اند که با داد و ستدهای بی اهمیت و بدون رعایت مراتب قانونی ممکن است عده ای به کام مرگ فرستاده شوند. تا امام جمعه بی رحمی که همواره از تبعیض و خشونت و تقلب دفاع کرده به قوه قضاییه دستمریزاد بگوید.

بنده امروز به شهادت رسیدن مردانی چون بهشتی و مطهری و دیگر شهدای انقلاب اسلامی را ناشی از ادامه ریشه های استبداد شاهنشاهی می دانم که هنوز بطور کامل از کشور ما ریشه کن نشده است. به همین دلیل بنده اعتقاد ندارم که انقلاب به اهداف خود رسیده است. مردم برای نیل به عدالت و آزادی و حاکمیت مردم بر سرنوشت خود در صحنه حضور دارند و باید بدانیم که ملت ما در این راه صدها هزار شهید داده است. کمی غفلت و عقب گرد ما را به استبدادی تاریکتر از قبل از انقلاب می برد. آن قرائت از اسلام که مردم را خس و خاشاک و بزغاله و گوساله می نامد و مردم را قسمت قسمت می کند تا عده ای بجان عده ای دیگر بیفتند، متاثر از فرهنگ شاهنشاهی است. ما کاملا از قوه قضاییه قطع امید کرده ایم. قوه قضاییه ای که فرزند فرهیخته،‌ آزادیخواه و مومن شهید بهشتی و آزایخواهان دیگر امثال او را زیر عکس پدرش در راهروهای دادسراها می نشاند،‌ خیلی از اهداف تعریف شده انقلاب دور شده است. امروز زندانها را از پاکترین فرزندان ملت پر کرده اند؛ از دانشجویان و اساتید و دیگر اقشار. مطابق فرمول های مندرس شده ای به دنبال پرونده سازی برای آنها هستند. پرونده هایی مالی یا جنسی یا جاسوسی. در حالی که منحرفان واقعی و غارتگران بیت المال در بیرون از زندان ها مشغول جولان هستند. آنها به جای آنکه دنبال جاسوسان واقعی باشند انسان های شریف و مؤمن را به جاسوسی متهم می کنند. جا دارد در اینجا بنده از همه مشاوران پاک و فداکار و فرهیخته خود که همگی دستگیر شده اند و در محبس عدالت آقایان گرفتارند دفاع نمایم و شرمندگی خود را از اینکه کنار آنها نیستم ابراز کنم. این روزها شبی نیست که بنده به امام و شهید بهشتی و دیگر شهیدان عزیز فکر نکنم و با آنها نجوا نکنم که شما چه می خواستید و امروز ما به کجا رسیده ایم. از مشاوران خود نام نبردم تا احترام خود را به همه زندانیان سیاسی ابراز کرده باشم. ایران نام و فداکاری همه این عزیزان را حفظ خواهد کرد.

از نکاتی که همه ما باید به ان توجه کنیم حمایت از منافع اقشار زحمت کش است، البته نه برای آنکه از این اقشار به صورت ابزاری استفاده شود بلکه با این قصد که سرنوشت جنبش با سرنوشت همه آحاد ملت، بویژه دو قشری که تولید اقتصادی و تولید علمی دارند، یعنی کارگران و معلمان و دانشگاهیان گره بخورد. بنده به دلیل آنکه مشکلات حاد سیاسی باعث شده است مشکلات اقشار پایین دست جامعه و حقوق آنان کمتر مورد توجه قرار گیرد، ناراحت هستم. وقتی معیشت مردم سامان پیدا می کند، هم ریشه های آزادی در جامعه عمیق تر می شود و هم وحدت و رشد و شکوفایی مردم بیشتر می شود. امروز کسانی که مسئول شور بختی مردم و عقب ماندگی ملی ما هستند و کسانی که مسئول تورم و بیکاری و ویرانی اقتصاد کشور هستند، مسئول تعطیلی پروژه های بزرگ و عقب ماندگی ما از رقیبان در منطقه هستند، با تزریق مسکّن ها و سیاست های بی سر و ته ولی عوام فریبانه سعی می کنند از این وضعیت استفاده کنند. کافی است ببینید با سهام عدالت و حقوق بازنشستگان و شیوه غلط اجرای اصل ۴۴ چه بلایی به سر مملکت آورده اند. سرنوشت برنامه چهارم و بودجه سال آینده مایه نگرانی جدی است. مخصوصا با ندانم کاری هایی که منجر به افزایش خطر تحریم ها شده است. اقشار مستضعف جامعه که دل در ارزش های اسلامی دارند بالقوه خواستار تحقق اهدافی هستند که جنبش سبز نیز بدنبال آن است. بدون جلب نظر این اکثریت و حتی باید بگویم، بدون ایجاد یک اجماع نباید منتظر یک تحول اساسی و معنادار باشیم. برای همین بعضی از شعارهای معطوف به عبور از قانون اساسی موردسوء ظن مردم متدین و نهادهای سنتی است و متاسفانه باید گفت، گاهی شعارهای افراطی در این زمینه بیشتر از افراط کاری های اقتدارگرایان به جنبش آسیب می رسانند. اینکه وسط معرکه بحث هایی به میان کشیده شود که با اعتقادات و دین و ایمان مردم ناسازگاری دارد، مشکوک است. کسانی که اهداف مبتنی بر عبور از قانون اساسی را دنبال می کنند ممکن است امروز بلندگوهای بزرگی را در اختیار داشته باشند ولی در بطن جامعه اهداف آنها با سوء‌ظن جدی روبرو است. مخصوصا که در کنار منادیان عبور از قانون اساسی خواسته و نخواسته آنها بعضی از چهره های منفور شاهی حضور دارند که به صورت فرصت طلبانه ای کینه خود را به مردم و انقلاب به نمایش می گذارند. کسانی که تئوریسین های شاهی را در برنامه های خود علم می کنند ظاهرا یادشان رفته است که مردم حافظه بسیار خوبی دارند. آن کسانی که جاسوسی و تجسس را در جامعه تبدیل به یک رویه عادی کرده اند، خواسته و ناخواسته تیشه به ریشه نظام می زنند. آن کسانی که رسانه ها را محدود کرده اند و صدا و سیما را در انحصار خواسته های خود قرار داده اند، به سستی پایه های جمهوری اسلامی کمک می کنند. مردم در اصل هیچ کینه ای نسبت به نیروهای انتظامی و بسیج ندارند چرا که آنها را نیز از خود می دانند.  درگیری موقعی پیش می آید که این نیروها در مقابل حرکت آرام مردم قرار می گیرند. از هزاران عکس و فیلم های کوتاه مردمی که در عاشورا و یا روزها ی دیگر گرفته شده می توان فیلم مستندی ساخت تا معلوم شود که درگیری ها و فضای تند دنبال آن چگونه ایجاد شده است. به هر حال انچه توصیه بنده به نیروهای انتظامی و بسیج است، مهربانی و ملاطفت با مردم است و توصیه من به طرفداران جنبش سبز آن است که تمایز خود را با بقیه مردم، چه کم و چه زیاد کم کنند. این نهضت از میان مردم برآمده و متعلق به مردم است. همه به شدت باید مراقب اعتقادات، مقدسات و عرف و هنجارهای جامعه باشند. اما هدف نهایی خودمان را در هیچ مرحله ای نباید از یاد ببریم و آن ساختن ایرانی پیشرفته و مستقل و آزاد و متحد است. در جنبش سبز هر شهروند یک رسانه است و راه سبز هیچ نماینده و سخنگویی در خارج ندارد. یکی از زیبایی های فضای سبز آن است که همه حرفهای خود را می زنند و این حرکت در یک فضای تعامل گسترش می یابد. بنده هم به عنوان یک همراه نظرات و پیشنهادات خودم را در این فضا مطرح می کنم.

(با توجه به دشواری مراجعه به سایت های خبری و از جمله پیک نت در داخل کشور، خلاصه فرازهای مهم این مصاحبه را در صفحه اول پیک نت می خوانید و مشروح آن را میتوانید از اینجا بخوانید.)

محمد خاتمی، در آستانه دهه فجر، در جمع  اعضای شورای مركزی خانه احزاب سخنرانی کرده و مبتکر مخاطب قرار دادن شخص علی خامنه ای پیرامون رویدادهای خونین و کودتائی کشور شد. پیش از وی، مهدی کروبی نیز در نامه سرگشاده اش خطاب به ملت ایران که 21 دیماه گذشته انتشار یافت، گامی در همین سو برداشته بود، اما آنچه که خاتمی در دیدار با شورای مرکزی خانه احزاب گفته است، یک گام جلوتر از آن اشارات مهدی کروبی است. محمد خاتمی در این سخنرانی، با لحنی دوستانه و خیرخواهانه خطاب به علی خامنه ای سدی را پشت سرگذاشت که در آغاز سال 1357 نیز، سرانجام همه سیاسیون و روحانیون ایران در خطاب قرار دادن شاه، این سد را پشت سر گذاشتند. خطاب به آن کسی که مسئول مستقیم هر واقعه ای در کشور است!

شاه در آن دوران، مغرورتر و به خود مطمئن تر از آن بود که زیر بار این نوع هشدارها برود. حتی هشدار نزدیک ترین دلسوزان خویش. تنها گامی که به عقب برداشت، حفظ تمام دم و دستگاه و وابستگی ها و برکناری امیرعباس هویدا نخست وزیر 14 ساله اش و سپردن سکان نخست وزیری به جمشید آموزگار بود. و این، به ارزیابی کارشناسانی که در آن نظام فعال بودند، چیزی جز ادامه مسیر خودکشی نبود. آنها معتقدند که اگر شاه همان موقع، بجای برگماری آموزگار، سکان را سپرده بود بدست علی امنینی و توصیه کرده بود که یک کابینه ائتلافی را سازمان بدهد، حوادث مسیری غیر از مسیر سقوط شاه را طی کرده بود. کابینه ای مرکب از افرادی ناآلوده به دستگاه حکومتی، مانند علی اصغر حاج سیدجوادی (مبتکر نامه به شاه) و حتی شاپوربختیار، داریوش فروهر و چهره های موجهی مانند مهندس بازرگان که از حمایت مراجع مذهبی مستقر در قم نیز برخوردار بود. شاه نه تنها چنین نکرد، بلکه همین جمع را نیز بعد از سقوط دولت آموزگار که از ابتدا نیز محتوم بود، دستگیر کرد، زندانی کرد، چماقدار فرستاد تا آنها را بزنند، سفارش برنامه تلویزیونی و مطبوعاتی برای مقابله تبلیغاتی با این جمع را داد و ... در حالیکه هیچکدام از آنها خواهان سرنگونی نظام سلطنتی نبودند و تنها طرفدار سلطنت شاه بودند و نه حکومت شاه. شاه رفت به آن مسیری که در آن نه از تاک نشان می ماند و نه از تاک نشان و چنین نیز شد.

اهمیت سخنرانی محمد خاتمی، به مرور این سوابق تاریخی است. سابقه عبور از کلی گوئی و پرهیز از مخاطب قرار دادن آن که مردم او را مسئول تمام حوادث کشور می دانند. این جمله محمد خاتمی از سخنرانی مورد بحث را جز این می توان ارزیابی کرد؟:

«ما می‌خواهیم رهبری كه در چارچوب قانون اساسی جایگاه مهمی دارد؛ رهبر همه كشور و همه مردم باشد. این که ایشان فقط تعلق به یك جناح خاص داشته باشد، جفا به امام و انقلاب و اسلام است. اگر سیاست‌ها و رفتارهایی وجود دارد كه این تلقی را در جامعه پدید آورده باید این سیاست‌ها و روش ها عوض شود.»

 نامه سرگشاده کروبی خطاب به ملت ایران را از اینجا بخوانید!