مجال ارزيابی تاثيرات نفت بر سياست در ايران دراين مختصر نمی گنجد. اين يادداشت كوتاه در ادامه بحثی است كه با مقاله و سپس مصاحبه عباس عبدی درباره رابطه نفت و ديكتاتوری و استبداد در ايران منتشر شده است. البته پيش از ايشان، مصطفی تاج زاده هم اشاراتی با همين مضمون به نقش نفت در انسداد سياسی حكومتی در ايران داشته است.

آيا نفت می تواند خاصيت استبدادی داشته باشد؟
آيا خاصيت استبدادی نفت بسته به موقيعت ژوپوليتيكی آن است؟
آيا از نفت فقط بوی استبداد به مشام می رسد؟4
آيا نفت نمی تواند بوی صلح وعدالت هم بدهد و يا در كشور ما نمی دهد؟
آيامقوله نفت خارج از مقوله تضاد طبقاتی است؟
و نهايتا، اگرنفت را قيچی دو تيغه درنظر بگيرم به اين نتيجه نخواهيم رسيد كه هر ابزاری حداقل دو خاصيت دارد؟
برخی، در كالبد شكافی عجولانه به اين نتيجه می رسند كه چرا در كشورهای اروپايی – مثلا در نروژ- نفت بوی استبداد نمی دهد اما در ايران می دهد.
به دارندگان اين استدلال می توان پاسخ داد: نفت نيز مثل هر ثروت ديگری قطعا می تواند بوی استبداد بدهد، اما بايد ديد ماهيت حاكميتی كه آن را اهرم استبداد كرده دارای چه ماهيت و وابستگی طبقاتی است؟
شايد بتوان در عرصه هائی به آقای عبدی و ارزيابی كه از نقش نفت در ايران دارد حق داد. كشوری كه سابقه هفت هزارساله استبداد را پشت سر دارد نفت آن هم قطعا در خدمت استبداد حاكم بوده است. ماهيت استبداد و حاكميت مستبد درايران بر پيشانی نفت كشور هم مهر خود را می زدهد و زده است.
نمی توان ايران را با نروژ مقايسه كرد. كشوری كه دمكراسی پارلمانی در آن نهادينه شده و سرمايه داری بزرگ آن نيز اجبارا تابع اين نظم شده را چگونه ميتوان با ايرانی كه هنوز در پيچ های تند يك نظام پارلمانی درگير است مقايسه كرد؟ نه تنها در نروژ، بلكه با كل اروپای سرمايه داری نيز قابل مقايسه نيست. در كشور كه حاكميت آن هنوز دنبال ابزاری برای مسدود كردن اطلاع رسانی به مردم می گردد و تكنولوژی را عليه تكنولوژی می خواهد به خدمت بگيرد( نگاه كنيد به سيستم پيشرفته فيلترينگ و يا مقابله با ماهواره و...) خيلی طبيعی است كه نفت و ثروتی كه دراختيار حاكميت است نيز به همين سياست حاكم خدمت می كند و حاكميت از آن برای همين سياست بهره می گيرد.
آيا در نروژ و يا حتی در ونزوئلا مشكلات كشور بر اساس ريش سفيدی و چانه زنی در بالا حل می شود؟
نفت می تواند بوی استبداد ندهد، اما بدان شرط كه ابتدا مناسبات درون حكومتی و مردم با حكومت تغيير كند. ما اندر خم اين تغييريم و تا چنين نشود، حق با عبدی است: نفت بوی استبداد می دهد، زيرا دراختيار استبداد است و استبداد نيز از آن در جهت سياست های خود بهره می گيرد. چنان كه نمی توان از او سئوال كرد با نفت چه می كند؟